De bankenunie & het ESFS
OP DEZE PAGINA
Bankenunie
De bankenunie is een belangrijke stap naar een ware Economische en Monetaire Unie. Deze zorgt ervoor dat de bankregels van de EU consistent worden toegepast in de deelnemende landen. Dankzij nieuwe besluitvormingsprocedures en -instrumenten ontstaat er een transparantere, uniformere en veiligere markt voor banken.
Waarom een bankenunie?
De noodzaak van een bankenunie kwam voort uit de financiële crisis van 2008 en de daaropvolgende staatsschuldencrisis. Toen werd duidelijk dat, met name in een monetaire unie zoals het eurogebied, de problemen veroorzaakt door de nauwe banden tussen de overheidsfinanciën en de banksector zich gemakkelijk van het ene naar het andere land verspreidden en tot financiële noodsituaties in andere EU-landen leidden.
| transparanter te maken | door consequent gemeenschappelijke regels en administratieve normen toe te passen bij het toezicht op en herstellen en afwikkelen van banken |
|---|---|
| tot een uniform geheel te maken | door nationale en grensoverschrijdende bankactiviteiten op gelijke wijze te behandelen en door de financiële gezondheid van banken los te koppelen van de landen waar ze zijn gevestigd. |
| veiliger te maken | door vroegtijdig te interveniëren als banken in de problemen komen, teneinde te voorkomen dat ze omvallen en - indien nodig - door banken efficiënt af te wikkelen. |
De elementen van de bankenunie
De bankenunie heeft twee pijlers:
- Gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (single supervisory mechanism, ofwel SSM)
- Gemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme (single resolution mechanism, ofwel SRM)
De twee pijlers rusten op het fundament van het gemeenschappelijk reglement ('single rulebook'), dat geldt voor alle EU-landen.
Gemeenschappelijk toezichtsmechanisme
Het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme is een nieuw stelsel van bankentoezicht voor Europa. Het bestaat uit de ECB en de nationale toezichthoudende autoriteiten van de deelnemende landen.
Gemeenschappelijk toezichtsmechanismeGemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme
Het hoofddoel van het gemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme is te zorgen voor een efficiënte afwikkeling van failliet gaande banken waarbij de kosten voor de belastingbetaler en de reële economie tot een minimum worden beperkt. Een gemeenschappelijke afwikkelingsraad zorgt voor snelle besluitvormingsprocedures, zodat een bank in een weekend kan worden afgewikkeld. Als toezichthouder krijgt de ECB een belangrijke rol bij het vaststellen of een bank failliet is of de kans loopt om failliet te gaan.
Er komt een gemeenschappelijk afwikkelingsfonds, gefinancierd uit bijdragen van de banken, om in de kosten voor afwikkelingsmaatregelen te voorzien.
Gemeenschappelijk afwikkelingsmechanismeGemeenschappelijk reglement
Dit pakket regels biedt wettelijke en administratieve normen voor het efficiënter reguleren, controleren en besturen van de financiële sector in alle EU-landen. Het omvat regels inzake kapitaalvereisten, herstel- en afwikkelingsprocessen en een systeem van geharmoniseerde nationale depositogarantiestelsels.
Het pakket EU-wetten dat ten grondslag ligt aan het gemeenschappelijk reglement, is op alle EU-landen van toepassing. De bankenunie waarborgt dat deze regels in het hele eurogebied en in andere deelnemende landen uniform worden toegepast.
Europees Systeem voor financieel toezicht
Het Europees Systeem voor financieel toezicht (European System of Financial Supervision - ESFS) is een netwerk rond drie Europese toezichthoudende autoriteiten (European supervisory authorities - ESA's), het Europees Comité voor systeemrisico's en nationale toezichthouders. De voornaamste taak van het ESFS is te zorgen voor consistent en passend financieel toezicht in de hele EU.
Als Europees toezichthouder op de banken werkt de ECB nauw samen met de ESA's, met name de Europese Bankautoriteit (EBA).
Het ESFS omvat zowel macro- als microprudentieel toezicht.
Macroprudentieel toezicht
Macroprudentieel toezicht betekent toezicht op het financiële stelsel als geheel. Het voornaamste doel is om risico's voor het financiële stelsel te voorkomen of beperken.
Europees Comité voor systeemrisico's
Het Europees Comité voor systeemrisico's (European Systemic Risk Board - ESRB) is verantwoordelijk voor macroprudentieel toezicht op het financiële stelsel in de EU.
Hoewel het geen onderdeel is van de ECB, is het ESRB gevestigd in het kantoorgebouw van de ECB in Frankfurt am Main, Duitsland, en vervult de ECB de secretariële taken.
Taken
De belangrijkste taken van het ESRB zijn:
- het verzamelen en analyseren van relevante informatie die nodig is voor het signaleren van systeemrisico's
- het uitbrengen van waarschuwingen ingeval deze systeemrisico’s significant lijken te zijn
- het doen van aanbevelingen voor maatregelen in reactie op de vastgestelde risico’s
- het volgen van de follow-up van waarschuwingen en aanbevelingen
- samenwerking en afstemming met ESA's en internationale fora
Samenstelling
De president van de ECB is tevens voorzitter van het ESRB.
In het ESRB komen vertegenwoordigers van de nationale centrale banken van EU-landen en de voorzitters van de drie Europese toezichthoudende autoriteiten samen.
Europees Comité voor systeemrisico'sMicroprudentieel toezicht
Microprudentieel toezicht heeft betrekking op het toezicht op afzonderlijke instellingen zoals banken, verzekeringsmaatschappijen of pensioenfondsen.
Europese toezichthoudende autoriteiten (European Supervisory Authorities - ESA's)
De ESA's zijn de
- Europese Bankautoriteit (EBA)
- Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioenen (EIOPA)
- Europese Autoriteit voor effecten en markten (ESMA)
Taken
De ESA's werken voornamelijk aan harmonisering van het financieel toezicht in de EU door het ontwikkelen van het gemeenschappelijk reglement (single rulebook), een reeks prudentiële normen voor afzonderlijke financiële instellingen. De ESA's zorgen voor een gelijk speelveld door consistente toepassing van het reglement te waarborgen. Ze hebben tevens de opdracht de risico's en kwetsbaarheden in de financiële sector te beoordelen.
Samenstelling
Elke autoriteit heeft een voorzitter die de organisatie vertegenwoordigt. Operationele besluiten worden echter door de desbetreffende Raden van Toezicht genomen, die zijn samengesteld uit vertegenwoordigers van de nationale toezichthouders van elk land.
Gemeenschappelijke organen
Bezwaarcommissie
De Bezwaarcommissie is een onafhankelijk orgaan die verantwoordelijk is voor beroepsprocedures ingesteld door partijen die belang hebben bij besluiten van de drie ESA's.
De Commissie bestaat uit zes leden en zes plaatsvervangers, benoemd door de ESA's.
Gemengd Comité
Het Gemengd Comité van de ESA's zorgt voor sectoroverschrijdende consistentie in de ontwikkeling en toepassing van het reglement.
Aan de vergaderingen van het Gemengd Comité nemen vertegenwoordigers deel van elk van de drie ESA's, wat bijdraagt tot samenwerking en een regelmatige uitwisseling van informatie.