Veelgestelde vragen
Deel 1 – Wie we zijn
Wat is het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme?
Het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (single supervisory mechanism – SSM) is het systeem van het bankentoezicht in Europa. Dit mechanisme is een van de pijlers van de bankenunie waar wij – de ECB – en de nationale toezichthoudende autoriteiten van alle landen van het eurogebied toe behoren. Ook andere EU-landen die hebben besloten aan het toezicht deel te nemen, maken deel uit van het SSM.
De belangrijkste doelstellingen van het SSM zijn:
- het waarborgen van de veiligheid en stabiliteit van het Europese bankenstelsel
- het vergroten van de financiële integratie en stabiliteit in Europa.
Waarom hebben we Europees bankentoezicht nodig?
Financiële crises hebben laten zien hoe snel en krachtig problemen in de financiële sector van het ene land zich naar andere kunnen verspreiden, vooral in een monetaire unie zoals het eurogebied. Deze problemen kunnen rechtstreekse gevolgen hebben voor mensen en hun geld.
We zetten ons in om het financiële stelsel te beschermen en vertrouwen in de Europese bankensector te behouden. Doordat we een gemeenschappelijk Europees toezichtsmechanisme hebben, houden we consistent toezicht op banken in alle deelnemende landen.
Welke landen nemen deel aan het bankentoezicht?
Er zijn 21 landen die deelnemen aan het bankentoezicht. Twintig van deze landen gebruiken de euro en nemen automatisch deel aan het Europees bankentoezicht. Ook EU-landen die de euro niet als munt hebben, kunnen besluiten deel te nemen door middel van nauwe samenwerking met de ECB. Bulgarije is een land dat dit doet.
De ECB kan memoranda van overeenstemming sluiten met de nationale toezichthoudende autoriteiten van EU-landen die niet deelnemen aan het toezicht, en met die van landen buiten de EU, om het toezicht op de betrokken banken en hun grensoverschrijdende dochterondernemingen en bijkantoren te coördineren.
Deel 2 – Hoe ons toezicht werkt
Wat is nu precies de rol van de ECB?
We houden sinds november 2014 toezicht op de grootste Europese banken. Dit doen we door:
- de vergunningen van alle banken in de deelnemende landen toe te kennen of in te trekken
- de verwerving of afstoting van deelnemingen in banken te beoordelen
- de naleving door banken van alle prudentiële vereisten die in de bankregels van de EU zijn vastgelegd te waarborgen, en waar nodig banken strengere prudentiële eisen op te leggen ter bescherming van de financiële stabiliteit
- regelmatig de risico’s die banken lopen te beoordelen en een inschatting te maken van hun financiële soliditeit en stabiliteit
- te zorgen dat banken beschikken over doeltreffende beheersmaatregelen en deugdelijke besluitvormingsprocessen.
Hoe werken we?
De Raad van Toezicht doet de planning en uitvoering van de toezichthoudende taken van de ECB. Deze taken omvatten het nemen van toezichtsbesluiten, die vervolgens middels een geen-bezwaarprocedure worden overgenomen door het belangrijkste besluitvormende orgaan van de ECB, de Raad van Bestuur.
Het dagelijks toezicht op belangrijke banken wordt uitgevoerd door gezamenlijke toezichthoudende teams (joint supervisory teams – JST’s). Horizontale teams van deskundigen voeren verder inspecties ter plaatse en op afstand uit, en ontwikkelen toezichtsmethoden en handleidingen voor specifieke onderwerpen of risicogebieden.
Wat zijn gezamenlijke toezichthoudende teams?
Gezamenlijke toezichthoudende teams zijn een van de belangrijkste samenwerkingsvormen tussen de ECB en de nationale toezichthoudende autoriteiten. Aan elke belangrijke bank wordt een team toegewezen met medewerkers van de ECB en de nationale toezichthouders. De ECB coördineert het team en wordt daarin bijgestaan door elke nationale toezichthouder.
De gezamenlijke toezichthoudende teams oefenen doorlopend toezicht uit op de belangrijke banken. Ze richten zich op risicoanalyse en stellen toezichtsprogramma’s en passende maatregelen voor.
Op wie houdt de ECB toezicht?
Direct toezicht
De ECB houdt direct toezicht op meer dan 100 belangrijke banken, die goed zijn voor ongeveer 85% van de totale bancaire activa in de deelnemende landen.
Banken worden als belangrijk beschouwd op basis van:
- hun omvang – banken waarvan de totale activa meer dan € 30 miljard waard zijn of die een van de drie grootste banken in een land zijn
- hun belang voor de economie van het land waarin ze gevestigd zijn of voor de EU als geheel
- het belang van hun grensoverschrijdende activiteiten
- of ze financiële steun hebben aangevraagd of ontvangen van het Europees stabiliteitsmechanisme (ESM) of de Europese Faciliteit voor financiële stabiliteit (EFSF).
Indirect toezicht
De circa 2.000 minder belangrijke banken in het eurogebied staan onder direct toezicht van hun nationale toezichthouder en onder indirect toezicht van de ECB. De ECB kan echter te allen tijde besluiten het directe toezicht op elk van deze banken over te nemen om een consistente toepassing van strikte toezichtsnormen te waarborgen.
Hoe kan ik een overtreding van EU-wetgeving inzake bankentoezicht melden?
Alle vermoedelijke overtredingen van EU-wetgeving met betrekking tot de toezichthoudende taken van de ECB dient u aan de ECB te melden. Dat geldt voor alle vermeende overtredingen door onder toezicht staande banken, nationale toezichthouders of door de ECB zelf. Alle ter beschikking gestelde informatie wordt strikt vertrouwelijk behandeld.
Deel 3 – Hoe we verantwoording afleggen
Hoe legt de ECB verantwoording af voor haar toezicht?
Er bestaan verschillende verantwoordingsregelingen op basis waarvan de ECB democratische verantwoording aflegt voor haar toezichtstaken, waaronder:
- regelmatige besprekingen met het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie
- rapportageverplichtingen ten aanzien van de nationale parlementen van lidstaten die deelnemen aan het Europees bankentoezicht
- accountantscontrole door de Europese Rekenkamer
- juridische controle door het Hof van Justitie van de Europese Unie.
Hoe vermijdt de ECB eventuele belangenconflicten tussen haar toezichthoudende en monetaire taken?
De scheiding van de taken van de ECB is vastgelegd in EU-wetgeving, wat betekent dat de ECB haar toezicht onafhankelijk van het monetair beleid uitoefent. De Raad van Toezicht is verantwoordelijk voor de toezichthoudende kant van de werkzaamheden van de ECB, terwijl de Raad van Bestuur verantwoordelijk is voor alles wat verband houdt met het monetair beleid. De Raad van Toezicht stelt ontwerpbesluiten voor en legt die ter goedkeuring voor aan de Raad van Bestuur.
Bovendien werken medewerkers die rechtstreeks bijdragen aan het monetair beleid organisatorisch gescheiden van het toezicht om eventuele belangenconflicten te voorkomen.
Deel 4 – Consumentenbescherming
Wat moet ik doen als ik een klacht heb over een bank?
Hebt u een klacht over uw bank, neem dan rechtstreeks contact op met uw bank of richt uw klacht aan de instantie die verantwoordelijk is voor consumentenbescherming in uw land.
De ECB houdt toezicht op grote en belangrijke banken in het eurogebied en in landen die deelnemen aan het Europees bankentoezicht, maar taken zoals consumentenbescherming en de bestrijding van witwassen van geld vallen buiten de bevoegdheid van de ECB en zijn daarom de verantwoordelijkheid van nationale autoriteiten. Beschuldigingen van criminele activiteiten vallen onder de bevoegdheid van de betreffende nationale rechtshandhavingsinstanties.
Kan ik van de ECB specifieke informatie over mijn bank krijgen?
Nee, op grond van wettelijke verplichtingen is het de ECB niet toegestaan informatie of gegevens over afzonderlijke banken onder toezicht vrij te geven. U kunt rechtstreeks contact opnemen met uw bank.
Hoe zorgt het Europees bankentoezicht dat mijn geld veilig is?
Sterke en stabiele banken zorgen ervoor dat uw geld veilig blijft. Het Europees toezicht helpt banken om interne en externe risico’s zorgvuldig te beheren zodat ze bestand zijn tegen schokken. Daarbij kan de ECB eisen dat banken meer kapitaalbuffers aanhouden als vangnet in geval van problemen. De ECB kent bankvergunningen toe of trekt deze in en legt in sommige gevallen sancties op als banken de regels overtreden. In de EU-landen zijn deposito’s tot € 100.000 ook beschermd door de door banken gefinancierde depositogarantiestelsels.
Voor verdere vragen kunt u contact met ons opnemen via het Aanvraagformulier informatie, of telefonisch op + 49 69 1344 1300.