Zoekopties
Home Media Explainers Onderzoek & publicaties Statistieken Monetair beleid De euro Betalingsverkeer & markten Werken bij de ECB
Suggesties
Sorteren op

Het Europees toezicht efficiënter, doeltreffender en meer risicogericht maken

Stabiele banken zijn de grondslag van een sterke economie. Sinds de oprichting van het Europees bankentoezicht zijn de banken in het eurogebied stabieler en beter gekapitaliseerd, met minder niet-renderende leningen. Het huidige toezichts- en regelgevingskader heeft de banksector geholpen veerkrachtig te blijven, waardoor die diensten kon blijven verlenen aan huishoudens en bedrijven, ook in tijden van stress. 

De resultaten sinds de wereldwijde financiële crisis vormen een sterke basis. Maar de omgeving waarin banken actief zijn, verandert snel. Door de snelle verandering van de technologie en de ontwikkeling van het risicolandschap moeten toezichthouders inspelen op en zich aanpassen aan nieuwe uitdagingen om zo efficiënt en doeltreffend mogelijk te blijven. Banken en toezichthouders moeten over het analytische vermogen beschikken om opkomende risico’s aan te pakken. In die context werken we aan een alomvattende hervormingsagenda om onnodige complexiteit van het toezicht aan te pakken, waarbij we onze middelen heroriënteren zonder de veerkracht van banken in het gedrang te brengen.

Hervorming van de SREP, de periodieke doorlichting van banken

In september 2022 is het Europees bankentoezicht gestart met een onafhankelijke deskundige beoordeling van zijn periodieke doorlichting van banken – de procedure voor prudentiële toetsing en evaluatie (Supervisory Review and Evaluation Process, SREP). Op basis van de aanbevelingen in die beoordeling maken we de SREP efficiënter en doeltreffender door meer aandacht te besteden aan risicogebaseerd toezicht. Meer informatie over de veranderingen is te vinden in onze veelgestelde vragen over de SREP van de toekomst.

De hervorming van de SREP leidt tot wezenlijke verbeteringen door middel van:

Gerichtere risicobeoordelingen

We hebben de SREP gestroomlijnd om die meer risicogebaseerd te maken en de tijdlijn te verkorten: het risicogebaseerde en evenredige toezicht, dat wordt gefaciliteerd door het risicotolerantiekader dat sinds 2023 van kracht is, en een meerjarige aanpak bieden meer flexibiliteit om bankspecifieke risico’s tijdig te beoordelen.

Geïntegreerde planning van toezichtactiviteiten

We verbeteren de coördinatie van toezichtswerkzaamheden zoals inspecties ter plaatse, diepgaande analyses en horizontale themaonderzoeken, die ons een volledig overzicht geven van de risico’s van banken. Dit helpt zowel toezichthouders als banken dienovereenkomstig middelen toe te wijzen.

Gebruik van het volledige toezichtinstrumentarium

We zullen overeenkomstig ons raamwerk voor opschaling alle toezichtinstrumenten gebruiken om ervoor te zorgen dat banken risico’s tijdig aanpakken. Als banken te weinig doen aan de zwakke punten, kunnen wij kwalitatieve eisen stellen en handhavend optreden, bijvoorbeeld door dwangsommen op te leggen.

Betere communicatie met banken

De SREP-brieven aan banken zijn korter en meer gericht op de belangrijkste risico’s. De SREP-besluiten hebben voornamelijk betrekking op de belangrijkste punten van zorg van de toezichthouders die aan de SREP-vereisten en -aanbevelingen ten grondslag liggen. We delen onze kwalitatieve maatregelen mee met de banken zodra een zwak punt is vastgesteld, en minder ernstige toezichtsbevindingen worden nu via een eenvoudiger proces opgevolgd.

Stabielere methodologieën

Stabiele en minder complexe methodologieën zorgen voor consistentie op de langere termijn, waardoor toezichtsmaatregelen voorspelbaarder worden. De kernstructuur van onze beoordelingsmethoden is nu stabiel, met als laatste belangrijke mijlpaal de komende vereenvoudiging van de aanpak voor het vaststellen van Pijler 2-vereisten. Daarnaast hebben we voor de komende jaren geen ingrijpende aanpassingen gepland.

Beter gebruik van IT-systemen en analyse

Door het gebruik en de bevordering van geavanceerde IT- en analytische instrumenten voor routinematige taken worden middelen en tijd vrijgemaakt om te werken aan belangrijke bankspecifieke risico’s. Daarom hebben we geïnvesteerd in IT-systemen en analyse, en daarnaast harmoniseren en consolideren we onze data- en IT-infrastructuur.

De SREP-hervorming bouwt voort op eerdere besluiten en wordt over een periode van drie jaar (2024-2026) uitgevoerd. De voordelen van het project veranderen dan ook in de loop van de tijd. Daarbij zullen we de voortgang monitoren en in kaart brengen aan de hand van indicatoren zoals de duur van de SREP-cyclus, de omvang en duidelijkheid van SREP-besluiten en informatie over openstaande bevindingen.

Meer informatie over de SREP-hervorming:

Onze doelstelling om efficiënter en doeltreffender te worden en tegelijkertijd volledig risicogericht te blijven, gaat verder dan de SREP. Aan de hand van ervaringen van toezichthouders en feedback van externe belanghebbenden hebben we zes werkstromen gecreëerd waarmee de toezichtprocessen en -procedures verder worden gestroomlijnd.

In overeenstemming met de risicogerichte benadering heeft elke werkstroom algemeen ten doel de nadruk te leggen op relevante risico’s en de veerkracht van banken te waarborgen, en tegelijkertijd ervoor te zorgen dat er minder tijd wordt besteed aan algemene verzoeken en -taken. Zo kunnen we middelen concentreren op het aanpakken van opkomende risico’s en belangrijkere en complexere punten van zorg.  

De werkstromen bestrijken zes hoofdgebieden:
Het verbeteren van de besluitvorming en het benutten van de digitalisering

We versnellen onze toezichtsbesluiten met behulp van digitale instrumenten en een versnelde besluitvormingsprocedure. Zo daalde de gemiddelde duur van deskundigheids- en betrouwbaarheidsbeoordelingen, die veruit het grootste deel van de ECB-besluiten uitmaken, naar 97 dagen in 2024 (ruim onder de doelstelling van 120 dagen van de Europese Bankautoriteit en de Europese Autoriteit voor effecten en markten). Daarnaast voeren we een proefproject uit met een versnelde beoordelingsprocedure voor overdrachten van een aanzienlijk deel van het risico bij securitisaties, die we hebben ontwikkeld in samenspraak met de Europese Bankenfederatie. Hiermee daalt de tijd die nodig is om eenvoudigere en gestandaardiseerde securitisaties te beoordelen van drie maanden naar tien werkdagen – zonder de veerkracht daarbij in het gedrang te brengen. Bij complexe en innovatieve securitisaties blijft de ECB een gedetailleerde beoordeling uitvoeren en nagaan of er een aanzienlijke risico-overdracht heeft plaatsgevonden.

Interne modellen

Interne modellen voor de berekening van risicogewogen activa helpen bepalen hoeveel kapitaal een bank nodig heeft en beïnvloeden daardoor de weerbaarheid ervan. Het verbeteren van de modellen is daarom van meet af aan een prioriteit van het SSM. De toezichthouders moeten het gebruik van dergelijke modellen vooraf goedkeuren en blijven toezien op het gebruik ervan, ook wanneer (wezenlijke) veranderingen plaatsvinden. Wij onderzoeken hoe de toezichtprocessen met betrekking tot interne modellen kunnen worden gestroomlijnd. De Europese Bankautoriteit herziet momenteel haar technische reguleringsnormen voor de classificatie van modelwijzigingen, wat een goede gelegenheid is om het aantal wezenlijke modelwijzigingen waarvoor goedkeuring van de toezichthoudende autoriteit vereist is te verminderen. 

Stresstests

Stresstests voor toezichtsdoeleinden worden gebruikt om te beoordelen hoe goed banken in staat zijn financiële en economische schokken op te vangen. Met behulp van de resultaten ervan kunnen toezichthouders zwakke plekken in kaart brengen en in een vroeg stadium in overleg met de bank aanpakken. We willen de stresstests verbeteren – waar nodig in nauwe samenwerking met de Europese Bankautoriteit door processen weg te nemen die onnodig complex zijn en veel hulpbronnen vereisen. Hierdoor kunnen we sneller reageren op opkomende risico’s en tegelijkertijd de verslagleggingsvereisten in verband met de stresstest en de nalevingskosten voor banken verminderen.

Kapitaalbesluiten

Een toereikende kapitalisatie is van essentieel belang voor de veiligheid en de soliditeit. Banken nemen risico's en kunnen verlies lijden wanneer deze werkelijkheid worden. Ze moeten dergelijke verliezen kunnen opvangen om ook in slechte tijden hun diensten te kunnen verlenen aan hun cliënten. Daardoor is voor bepaalde kapitaalbesluiten goedkeuring van de toezichthouder vereist. We zullen onze interne procedures voor kapitaalbesluiten, zoals de goedkeuring van de terugkoop van aandelen, meer op risico’s baseren en versnellen, onder meer met behulp van digitale tools. Voor banken betekent dit duidelijkere richtsnoeren van toezichthouders, meer gestandaardiseerde formulieren en snellere doorlooptijden.

Verslaglegging

Om risico’s te kunnen monitoren en regelgeving te kunnen handhaven, hebben toezichthouders relevante informatie nodig die doorgaans via gestandaardiseerde verslaglegging wordt verzameld. Het verslagleggingskader voor banken is in de loop der tijd geëvolueerd als gevolg van de behoefte aan verschillende beleidsterreinen op nationaal en Europees niveau. In het licht van een complex verslagleggingskader brengen we de procedures voor prudentiële verslaglegging en bekendmaking voor belangrijke en minder belangrijke banken in kaart, rekening houdend met nationale en Europese mandaten. Dit zal ons helpen overlappingen, verouderde vereisten en gebieden waar de verslaglegging kan worden gestroomlijnd, vast te stellen.

Inspecties ter plaatse

Inspecties zijn een essentieel instrument bij het bankentoezicht. Ze omvatten een grondige analyse van de verschillende risico’s, systemen voor interne controle, bedrijfsmodellen of governanceregelingen. De inspecties bieden gedetailleerde informatie over de situatie van een bepaalde bank, met inbegrip van een toekomstgerichte analyse. We verbeteren de efficiëntie van de inspecties ter plaatse, onder meer bij de planning, uitvoering en follow-up ervan. Bij het bepalen van de reikwijdte en intensiteit van de inspecties ter plaatse zullen we ons meer op risico’s baseren.

Beoordeling van de doeltreffendheid van het toezicht

De beoordeling van de doeltreffendheid van het toezicht is een belangrijk onderdeel van onze hervormingsagenda. Maar we hebben meer dan financiële indicatoren nodig om de doeltreffendheid van het toezicht te begrijpen. Zo kunnen de financiële ratio’s van een bank om verschillende redenen verbeteren, waaronder betere macro-economische omstandigheden. Om deze factoren van elkaar te onderscheiden, verbeteren we onze analytische instrumenten om de doeltreffendheid van het toezicht beter te beoordelen.

Periodieke beoordeling

We hebben een periodieke beoordeling van de doeltreffendheid van het toezicht geïntegreerd in het jaarlijkse planningsproces. Hiermee wordt sterk de nadruk gelegd op meetbare resultaten en wordt gewaarborgd dat onze inspanningen resultaatgericht en impactvol blijven. Een nieuwe gelaagde aanpak voor het opvolgen van bevindingen en maatregelen stelt ons daarnaast in staat om de meest ernstige kwesties doeltreffender aan te pakken.

Bevordering van een risicogerichte toezichtcultuur

De ECB en de nationale toezichthouders werken samen bij de uitvoering van het Europees bankentoezicht. De gezamenlijke toezichtsteams, die uit medewerkers van de ECB en nationale autoriteiten bestaan, houden toezicht op belangrijke kredietinstellingen, terwijl de nationale autoriteiten toezicht houden op minder belangrijke instellingen, onder het overkoepelend toezicht van de ECB.

Om onze hervormingsagenda uit te voeren, bevorderen we een risicogebaseerde toezichtcultuur in het hele systeem, waarbij teams de mogelijkheid krijgen om zelf te beslissen waar het toezicht het best op kan worden gericht.

Om voor meer consistentie in het Europese bankentoezicht te zorgen, hebben we een speciaal initiatief opgestart om cultuurverandering te stimuleren. De nadruk ligt op de ontwikkeling van een toezichtcultuur die beter geïntegreerd, efficiënt, doeltreffend en risicogebaseerd is. Een gemeenschappelijke toezichtcultuur versterkt ons toezicht en leidt tot soepelere processen voor banken.

Hoe dragen we bij aan vereenvoudigingsinitiatieven op Europees niveau?

Efficiënt, doeltreffend en risicogericht toezicht

We willen dat het toezicht efficiënt, doeltreffend en altijd duidelijk risicogericht is. Hoewel we geen toezichthouder of wetgever zijn, ondersteunen we daartoe de betrokken autoriteiten bij het beoordelen van manieren om het regelgevingskader te vereenvoudigen door voor geharmoniseerde en evenredige vereisten op EU-niveau te zorgen, zonder de veiligheid en soliditeit van banken in het gedrang te brengen.

ECB-taskforce op hoog niveau over vereenvoudiging

De Raad van Bestuur van de ECB heeft een taskforce op hoog niveau opgericht die onderzoekt hoe het Europese prudentiële regelgevings-, toezichts- en verslagleggingskader mogelijk kan worden vereenvoudigd. De taskforce wil zijn voorstellen voor vereenvoudiging uiterlijk eind 2025 bij de Raad van Bestuur indienen, waarna eventuele definitieve voorstellen aan de Europese Commissie zullen worden voorgelegd.

Initiatieven van de Europese Bankautoriteit

We maken ook deel uit van de taskforce voor de efficiëntie van het toezichts- en regelgevingskader van de Europese Bankautoriteit.

Klokkenluiders