Zezwolenia
Terminy „bank” i „instytucja kredytowa” są na tej stronie używane zamiennie.
W systemie europejskiego nadzoru bankowego EBC jest organem odpowiedzialnym za wydawanie bankom zezwoleń. Do jego kompetencji należą:
- Prowadzenie „wspólnych procedur”: udzielanie i cofanie licencji bankowych oraz wydawanie zezwoleń na nabycie znacznego pakietu akcji. EBC podejmuje decyzje w tym zakresie w odniesieniu do wszystkich banków i firm inwestycyjnych z zezwoleniem na działalność bankową objętych europejskim nadzorem bankowym (instytucji istotnych i mniej istotnych).
- Zatwierdzanie przez organ nadzoru, a także zwalnianie z wymogu uzyskania zatwierdzenia, finansowych spółek holdingowych (o działalności mieszanej), które są właścicielami banków objętych bezpośrednim nadzorem EBC.
- Ocena kompetencji i reputacji, czyli sprawdzanie, czy członkowie organu zarządzającego banku (lub firmy inwestycyjnej z zezwoleniem na działalność bankową) bądź finansowej spółki holdingowej (o działalności mieszanej) mają odpowiednie kwalifikacje do pełnienia swojej funkcji. O ile ocena kompetencji i reputacji nie jest prowadzona w kontekście udzielania licencji bankowej lub zezwolenia na nabycie znacznego pakietu akcji, EBC wydaje decyzje w tej sprawie jedynie w odniesieniu do banków istotnych.
EBC podejmuje decyzje o zezwoleniach na podstawie jednolitego zbioru przepisów Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EUNB) oraz, odpowiednio do okoliczności, prawa krajowego.
Jednolity zbiór przepisów EUNBW procedurach udzielania zezwoleń ważną rolę odgrywają krajowe organy nadzoru, które przyjmują odnośne wnioski oraz ściśle współpracują z EBC przy ich ocenie. Ponadto EBC i właściwe organy krajowe wspólnie dbają o spójne podejście i przestrzeganie wysokich standardów we wszystkich krajach. Oczekiwania nadzorcze są określone w publicznych przewodnikach.
Udzielanie licencji
Udzielanie licencji bankom
Procedura licencyjna gwarantuje, że banki wchodzące na rynek są zdolne do prowadzenia działalności, ponieważ licencję mogą uzyskać jedynie zdrowe banki, które spełniają wszystkie wymogi prawne. W ten sposób umacnia się zaufanie w systemie finansowym i do tego systemu. Do wszystkich banków – zarówno tych z tradycyjnym modelem biznesowym, jak i tych, których modele biznesowe opierają się na innowacyjnych technologiach – stosuje się jednakowe procedury i kryteria. Procedura licencyjna nie powinna hamować konkurencji i innowacji.
Udzielanie licencji firmom inwestycyjnym
Po wejściu w życie rozporządzenia i dyrektywy, które regulują działalność firm inwestycyjnych, definicja „instytucji kredytowej” zawarta w rozporządzeniu w sprawie wymogów kapitałowych została rozciągnięta na firmy inwestycyjne o znaczeniu systemowym. Do tej kategorii zaliczają się firmy inwestycyjne, które spełniają następujące warunki:
- mają zezwolenie na zawieranie transakcji na własny rachunek bądź gwarantowanie emisji instrumentów finansowych lub subemisję instrumentów finansowych z gwarancją przejęcia emisji (działalność wskazana w sekcji A pkt 3 i 6 załącznika I do dyrektywy 2014/65/UE)
- całkowita wartość ich aktywów na poziomie jednostki lub grupy wynosi co najmniej 30 mld euro (w przypadku niższej kwoty decyzję podejmuje według własnego uznania organ nadzoru).
Firma inwestycyjna, która spełnia kryteria dotyczące znaczenia systemowego, musi wystąpić o licencję bankową najpóźniej w dniu, w którym zaczyna je spełniać. Wdrożenie rozporządzenia w sprawie firm inwestycyjnych oraz transpozycja dyrektywy w sprawie firm inwestycyjnych do prawa krajowego mają nastąpić do 26 czerwca 2021. Po tej dacie firmy inwestycyjne mogą uzyskać zezwolenie na działalność jako instytucje kredytowe i podlegać europejskiemu nadzorowi bankowemu. Jeśli zostaną uznane za instytucje istotne, będą objęte bezpośrednim nadzorem EBC, a jeśli za instytucje mniej istotne – nadzór nad nimi będą sprawować krajowe organy nadzoru pod zwierzchnią kontrolą EBC. W ramach kontroli zwierzchniej EBC pilnuje, żeby w całym systemie były spójnie stosowane wspólne standardy nadzorcze, oraz ściśle współpracuje z nadzorcami krajowymi nad dalszym ujednolicaniem zasad sprawowania nadzoru bankowego.
Cztery główne kwestie, które EBC bierze pod uwagę przy ocenie wniosków o licencję bankową, to:
- kwota, jakość, pochodzenie i struktura kapitału wnioskującej instytucji kredytowej oraz inne wymogi regulacyjne
- program działań, struktura organizacyjna i plan biznesowy
- ocena kompetencji i reputacji organu zarządzającego
- ocena odpowiedniości bezpośrednich i pośrednich akcjonariuszy.
EBC dokonuje oceny wniosków we współpracy z odpowiednimi krajowymi organami nadzoru.
Decyzja w sprawie udzielenia licencji bankowej jest zazwyczaj podejmowana w ciągu sześciu do dwunastu miesięcy. Prawo UE stanowi, że decyzję należy wydać w ciągu sześciu miesięcy od otrzymania kompletnego wniosku, a łączny okres rozpatrywania wniosku nie może być dłuższy niż dwanaście miesięcy. W niektórych krajach obowiązują krótsze terminy.
* W stosownych przypadkach
** Lub odrzucenie przez krajowy organ nadzoru
Nabycie znacznego pakietu akcji
Nabycie lub zwiększenie „znacznego pakietu akcji” w istniejącym banku wymaga zgody EBC. Pakiet akcji uznaje się za znaczny, jeśli odpowiada on co najmniej 10% kapitału lub praw głosu w tym banku lub umożliwia wywieranie na bank znacznego wpływu. Obowiązujące przepisy przewidują dodatkowe progi (np. 20%, 30% i 50% akcji lub praw głosu bądź status jednostki zależnej). Ta procedura ma sprawić, że duże pakiety akcji banków będą trafiać wyłącznie do akcjonariuszy spełniających odpowiednie wymogi, co przyczyni się do sprawnego działania systemu bankowego.
Nadzór z bliska: co to jest znaczny pakiet akcji? Nadzór z bliska: Jaką rolę odgrywa EBC przy fuzjach i przejęciach banków?Kryteria, które EBC uwzględnia przy ocenie, to:
- reputacja potencjalnego nabywcy
- kompetencje i reputacja członków kadry zarządzającej wyznaczonych przez potencjalnego nabywcę
- kondycja finansowa potencjalnego nabywcy
- zdolność podmiotu, którego akcje są przejmowane, do dalszego spełniania wymogów ostrożnościowych
- czy z transakcją wiąże się lub w jej wyniku wzrasta ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
EBC dokonuje oceny wniosków we współpracy z odpowiednimi krajowymi organami nadzoru.
Termin na udzielenie zezwolenia lub wyrażenie sprzeciwu wobec nabycia znacznego pakietu akcji wynosi 60 dni roboczych od złożenia kompletnego wniosku. Może być przedłużony o 30 dni roboczych, do maksymalnie 90 dni roboczych. W przypadku gdy ta procedura zbiega się z zatwierdzaniem finansowej spółki holdingowej (o działalności mieszanej), bieg terminu może zostać dodatkowo zawieszony do czasu zatwierdzenia danej spółki.
* W stosownych przypadkach
** Lub kierownictwo wyższego szczebla (w przypadku delegowania uprawnień)
Cofanie zezwoleń
W pewnych okolicznościach EBC i odpowiedni krajowy organ nadzoru mają prawo wszcząć procedurę cofnięcia licencji bankowej. Może to nastąpić, kiedy instytucja kredytowa wstrzyma działalność lub przestanie spełniać ustalone wymogi.
Prawo UE nie przewiduje terminu na podjęcie decyzji w takiej sytuacji. Zależy on od okoliczności danej sprawy, a także od obowiązujących wymogów prawnych i proceduralnych.
Cofnięcie zezwolenia z inicjatywy EBC
* W stosownych przypadkach
Cofnięcie zezwolenia z inicjatywy krajowego organu nadzoru
* Często na wniosek banku
** W stosownych przypadkach
*** Lub kierownictwo wyższego szczebla (w przypadku delegowania uprawnień)
Ocena kompetencji i reputacji
Żeby organ zarządzający instytucji kredytowej mógł należycie wykonywać swoje obowiązki, musi spełniać określone kryteria, a jego skład – gwarantować skuteczne zarządzanie i podejmowanie wyważonych decyzji. Dlatego EBC ocenia odpowiedniość zarówno poszczególnych członków organu zarządzającego, jak i jego całego składu.
Zapewnienie odpowiednich kompetencji i reputacji organów zarządzających sprzyja bezpieczeństwu i kondycji samego banku, a także wzmacnia cały sektor bankowy. Pomaga też zwiększyć zaufanie społeczne do kadry kierowniczej w sektorze finansowym strefy euro.
Pięć kryteriów, które EBC bierze pod uwagę przy ocenie kompetencji i reputacji, to:
- reputacja
- doświadczenie
- brak konfliktu interesów i niezależność osądu
- dyspozycyjność
- dopasowanie całego składu organu zarządzającego.
Jeśli mianowanie członków organu zarządzającego wchodzi w zakres procedury udzielenia zezwolenia na prowadzenie działalności lub nabycie znacznego pakietu akcji, ocena kompetencji i reputacji jest dokonywana w ramach całościowej oceny na potrzeby tego zezwolenia.
Terminy są określone w przepisach krajowych.
* Lub kierownictwo wyższego szczebla (w przypadku delegowania uprawnień)
Zatwierdzanie finansowych spółek holdingowych (o działalności mieszanej) będących jednostkami dominującymi
Wiele nadzorowanych banków jest kontrolowanych przez jednostkę dominującą. Nadzorcy powinni przyglądać się także tym jednostkom, zwłaszcza jeśli zaliczają się one do finansowych spółek holdingowych lub finansowych spółek holdingowych o działalności mieszanej. Jednostkę dominującą uznaje się za finansową spółkę holdingową, jeśli ponad 50% jej kapitału własnego, skonsolidowanych aktywów, przychodów, kadr lub innych parametrów istotnych z punktu widzenia nadzoru bankowego jest ulokowanych w jednostkach zależnych, które są bankami lub instytucjami finansowymi.
W ten sposób zapewnia się skuteczny nadzór nad bankami kontrolowanymi przez inne jednostki oraz skoordynowaną kontrolę nad całymi nadzorowanymi grupami.
Dlatego od czasu wejścia w życie piątej dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych (CRD) finansowe spółki holdingowe (o działalności mieszanej) będące jednostkami dominującymi także podlegają procedurze zatwierdzenia. Po uzyskaniu zatwierdzenia jednostka dominująca ponosi odpowiedzialność za zapewnienie zgodności z wymogami ostrożnościowymi na poziomie skonsolidowanym w całej nadzorowanej grupie. W przeszłości tę odpowiedzialność ponosiła instytucja kredytowa będąca jednostką zależną. Jednostka dominująca może zostać zwolniona z wymogu uzyskania zatwierdzenia, jeżeli są łącznie spełnione warunki przewidziane prawem, a odpowiedzialność za spełnienie wymogów ostrożnościowych ponosi inny podmiot z danej grupy.
W przypadku istotnych grup bankowych nadzorowanych przez EBC to on właśnie odpowiada za zatwierdzenie lub zwolnienie z zatwierdzenia finansowej spółki holdingowej (o działalności mieszanej) będącej jednostką dominującą. Czasami decyzje w tej sprawie podejmuje wspólnie z innymi właściwymi organami spoza SSM. Natomiast w przypadku grup bankowych o statusie mniej istotnych decyzje o zatwierdzeniu jednostki dominującej lub zwolnieniu jej z zatwierdzenia leżą w gestii krajowych organów nadzorujących te grupy.
Informacje o roli EBC w zatwierdzaniu finansowych spółek holdingowych (o działalności mieszanej) (tylko po angielsku)
Kryteria, które musi spełnić finansowa spółka holdingowa (o działalności mieszanej) będąca jednostką dominującą, żeby uzyskać zatwierdzenie, są następujące:
- Istnieją odpowiednie rozwiązania wewnętrzne i podział zadań w obrębie nadzorowanej grupy, dzięki którym może ona skutecznie koordynować działalność wszystkich jednostek zależnych, zapobiegać konfliktom lub zarządzać konfliktami w grupie oraz egzekwować zasady obowiązujące całą grupę.
- Struktura grupy nie uniemożliwia skutecznego nadzoru nad bankami będącymi jednostkami zależnymi ani nad jednostką dominującą. Ważnymi czynnikami w ocenie tego kryterium są rola i usytuowanie jednostki dominującej w nadzorowanej grupie oraz cała struktura własnościowa.
- Spełnione są wymogi dotyczące odpowiedniości akcjonariuszy oraz kompetencji i reputacji kadry zarządzającej.
EBC udziela zatwierdzenia, jeśli te kryteria są spełnione, a następnie stale je monitoruje. Jeśli uzna, że kryteria nie są spełnione lub przestały być spełniane, może zastosować wobec jednostki dominującej środki nadzorcze w celu zapewnienia lub przywrócenia skutecznego nadzoru i zgodności z wymogami.
Żeby uzyskać zwolnienie z wymogu zatwierdzenia, finansowa spółka holdingowa (o działalności mieszanej) będąca jednostką dominującą musi łącznie spełnić następujące kryteria:
- Podstawową działalnością jednostki dominującej jest nabywanie pakietów akcji.
- Jednostka dominująca nie jest objęta restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją.
- W nadzorowanej grupie wyznaczono inną jednostkę zależną jako odpowiedzialną za zapewnianie zgodności grupy z wymogami ostrożnościowymi na poziomie skonsolidowanym.
- Jednostka dominująca nie podejmuje decyzji mających wpływ na całą nadzorowaną grupę.
- Nie istnieją przeszkody do skutecznego sprawowania nadzoru nad całą grupą.
EBC przeprowadza staranną ocenę pod kątem tych kryteriów i jeśli wszystkie one są spełnione, udziela zwolnienia.
Jeśli EBC zamierza odrzucić wniosek o zatwierdzenie lub zwolnienie, powiadamia o tym wnioskodawcę w ciągu czterech miesięcy od otrzymania kompletnego wniosku. Wydanie decyzji przez EBC musi nastąpić w ciągu sześciu miesięcy od złożenia wniosku.
Pośrednia unijna jednostka dominująca
Jeżeli dwa banki z siedzibą w Unii Europejskiej należą do tej samej grupy z państwa trzeciego, muszą ustanowić jednostkę dominującą w UE, tzw. pośrednią unijną jednostkę dominującą.
Może to być bank, finansowa spółka holdingowa, finansowa spółka holdingowa o działalności mieszanej lub – w pewnych przypadkach – firma inwestycyjna.
Wymóg posiadania jednostki dominującej w Unii Europejskiej dotyczy grup z państwa trzeciego, których całkowita wartość aktywów w UE wynosi co najmniej 40 mld euro. Ta kwota obejmuje aktywa oddziałów takiej grupy ustanowionych w Unii.
Po ustanowieniu jednostki dominującej w UE możliwy jest skonsolidowany nadzór nad podmiotami, które w przeciwnym razie byłyby traktowane jako niezależne jednostki. Dzięki temu nadzorcy mają pełny ogląd ryzyk wynikających z całej działalności grupy z państwa trzeciego w UE.
Więcej informacji można znaleźć w odpowiedziach na częste pytania