Search Options
Home Publication Explainers Statistics Payments Career Monetary Policy
Suggestions
Sort by

Bearta maoirseachta

Tá ríthábhacht le comhlíonadh na gceanglas stuamachta a fhorchuirtear ar institiúidí creidmheasa chun a sábháilteacht agus a bhfóntacht agus cobhsaíocht chóras airgeadais an Aontais Eorpaigh a áirithiú. Dá bhrí sin, déanann an Banc Ceannais Eorpach beart tráthúil agus iomchuí a luaithe is a bhíonn cúis amhrais aige nach bhfuil eintiteas faoi mhaoirseacht ag comhlíonadh na gceanglas stuamachta nó na n-oibleagáidí a fhorchuirtear air le dlíthe, rialacháin nó cinntí maoirseachta, nó go bhfuil (nó gur dócha go bhfuil) sé ag gabháil do chleachtais neamhshábháilte nó neamhfhónta a d’fhéadfadh an t-eintiteas faoi mhaoirseacht féin nó an córas baincéireachta a chur i mbaol.

Is iad cnámh droma na maoirseachta baincéireachta iad easnaimh (dá ngairtear “torthaí”) a shainaithint go tráthúil agus na hiarrataí gaolmhara ar ghníomhaíochtaí feabhais. Ciallaíonn sé sin go sainaithníonn maoirseoirí a n-ábhair imní agus go gcuirfidh siad in iúl do na bainc ag céim luath go leor iad chun feabhsúchán pras agus éifeachtach a áirithiú. Tá maoirseoirí réidh freisin chun saincheisteanna a ghéarú nuair nach dtéann an próiseas feabhsúcháin ar aghaidh ag an luas a bhfuiltear ag súil leis nó más gá céim den sórt sin a dhéanamh mar gheall ar dhéine na dtorthaí. Tá sé ríthábhachtach go mbeadh an próiseas maoirseachta agus an fheidhm cheartaitheach a ghabhann leis éifeachtach. Is chun leas na mbanc féin é freisin dul i dteagmháil leis an mBanc Ceannais Eorpach.

Chun na críche sin, tá sraith leathan uirlisí ar fáil don Bhanc Ceannais Eorpach a chuireann ar a chumas bearta maoirseachta agus forfheidhmithe a ghlacadh agus/nó smachtbhannaí éifeachtacha, comhréireacha agus athchomhairleacha a fhorchur. Áirithítear leis sin go gcomhlíonfaidh an banc lena mbaineann na ceanglais stuamachta agus go ndíspreagtar mí-iompar daoine eile.

Is é is aidhm do bhearta maoirseachta a áirithiú go ndéanfaidh na bainc na bearta is gá go luath. Is é an sprioc atá ann a áirithiú go ndéanfar a rioscaí a bhainistiú agus a chumhdach ar bhealach fónta agus go dtabharfar aghaidh ar aon easpa comhlíontachta nó ar aon riosca maidir le neamhchomhlíonadh na gceanglas stuamachta. Más rud é nach gcomhlíonann banc (nó más dócha nach gcomhlíonfaidh sna 12 mhí ina dhiaidh sin) na ceanglais stuamachta is infheidhme, nó go bhfuil fadhbanna ann lena bhainistiú ar rioscaí nó lena chumas rioscaí a chumhdach, féadfaidh an Banc Ceannais Eorpach moltaí neamhcheangailteacha a eisiúint, ionchais a shocrú nó ceangal a chur ar bhainc (i measc bearta eile) an méid seo a leanas a dhéanamh:

  • plean gníomhaíochta a chur isteach chun comhlíonadh na gceanglas maoirseachta a athbhunú;
  • tuairisciú breise nó tuairisciú níos minice a chur ar fáil;
  • a gcuid socruithe, próiseas agus straitéisí a threisiú;
  • íocaíochtaí luacha saothair inathraithe a theorannú;
  • a nglanbhrabúis a úsáid chun cistí dílse a neartú;
  • an riosca a bhaineann go dlúth le gníomhaíochtaí, táirgí agus córais áirithe a laghdú;
  • cloí le srianta BCE ar dháileacháin ar scairshealbhóirí nó ar shealbhóirí Ionstraimí Breise Leibhéal 1 nó le toirmisc ar na dáileacháin sin;
  • cistí dílse breise a shealbhú;
  • a ngnó, a n-oibríochtaí nó a líonra a shrianadh nó a theorannú, nó dífheistiú gníomhaíochtaí lena mbaineann riosca iomarcach dá bhfóntacht a iarraidh;
  • oiriúnacht agus cuibheas chomhaltaí an chomhlachta bainistíochta a athmheasúnú. 

Chun cuntas níos mionsonraithe a fháil ar chuid de na bearta seo, féach an Treoir maidir le Ceanglais Chaipitil (CRD), mar a thrasuitear i ndlíthe náisiúnta ceangailteacha iad, agus Airteagal 16 de Rialachán SMA.

Bíonn na huirlisí seo go léir éagsúil ó thaobh déine de agus bíonn an cinneadh maidir leis an gceann ceart a roghnú i ngach cás ar leith ag brath ar bhreithiúnas maoirseachta agus ar na himthosca sonracha. De ghnáth, féachann an Banc Ceannais Eorpach lena shainordú a chur i gcrích trí idirphlé maoirseachta, comhoibriú le bainc chun easnaimh a shainaithint agus aghaidh a thabhairt orthu sula mbeidh a sábháilteacht agus a bhfóntacht faoi bhagairt. I gcásanna áirithe, áfach, cuireann déine na dtorthaí oibleagáid ar an mBanc Ceannais Eorpach dul i muinín gníomhaíochtaí maoirseachta ionsáite ón tús. I gcásanna eile, d’fhéadfadh sé nach bhfreagródh na bainc i gceart do na bearta tosaigh a rinneadh, rud a d’fhágfadh go méadódh an Banc Ceannais Eorpach an leibhéal ionsáiteachta trí bhearta breise a dhéanamh fad a bheadh an tsaincheist fós gan réiteach.

Creat géaraithe an Bhainc Ceannais Eorpaigh

Is féidir achoimre a dhéanamh ar chreat géaraithe an Bhainc Ceannais Eorpaigh mar seo a leanas (tabhair faoi deara, le do thoil, nach bhfuil sé i gceist go mbeadh samplaí uileghabhálach agus cé go léirítear leis an saighead an méadú atá ag teacht ar an gcur isteach, is féidir le maoirseoirí bogadh siar agus aniar idir na céimeanna éagsúla). Baineann maoirseoirí úsáid as an raon iomlán uirlisí atá ar fáil dóibh agus géaraíonn siad ar a maoirseacht i gcás inarb iomchuí, chun torthaí a réiteach go tráthúil.

Níl aon sraith céimeanna le leanúint acu — úsáidtear breithiúnas maoirseachta chun an chéim cheart a chinneadh bunaithe ar dhéine na dtorthaí. I gcás gach gné a léirítear, tá uirlisí malartacha ar fáil le leibhéil éagsúla déine agus ionsáiteachta, ag brath ar chineál agus ar dhéine na dtorthaí.

Measúnú

Easnaimh agus bunchúiseanna a shainaithint agus a mheas, faisnéis a iarraidh agus bainc a cheistiú.

Idirphlé maoirseachta

Rannpháirtíocht mhaoirseachta le bainc chun an toradh inmhianaithe a bhaint amach, dá ngairtear scrupall coinsiasa freisin.

Moltaí nó ionchais neamh-cheangailteacha i scríbhinn

Gníomhaíocht cheartaitheach a bhfuiltear ag súil léi ón mbanc (e.g. plean gníomhaíochta le hullmhú ag an mbanc).

Ceanglais cheangailteacha nó teorainneacha ceangailteacha

Ceanglaítear leo seo gníomh ceartaitheach atá sonrach do bhanc nó uirlisí níos sriantaí a úsáid (e.g. forlíontáin chaipitil, próisis a threisiú, athmheasúnuithe oiriúnacha agus cuí — is féidir bearta éagsúla a phéireáil más gá).

Bearta forfheidhmiúcháin agus smachtbhannaí

Cuirtear iallach ar bhainc faoi mhaoirseacht ceanglas stuamachta a chomhlíonadh (e.g. trí íocaíochtaí pionósacha tréimhsiúla a fhorchur) nó gearrtar pionós orthu as easpa comhlíontachta trí smachtbhannaí chun mí-iompar a dhíspreagadh amach anseo.

Féadfar na bearta atá ar fáil (nach bhfuil comheisiatach) a úsáid i gcomhthráth lena chéile nó ceann i ndiaidh a chéile ach ní gá aon ord faoi leith a leanúint, rud a chiallaíonn gur féidir ceann amháin nó níos mó de na céimeanna sa chreat géaraithe a scipeáil más gá sin mar gheall ar dhéine na dtorthaí nó dul chun cinn (míshásúil) an phróisis feabhsúcháin. De ghnáth, de réir mar a théann an géarú ar aghaidh, laghdaítear an tacar uirlisí atá ar fáil. Mar shampla, cé go bhféadfaidh an Banc Ceannais Eorpach leas a bhaint ar dtús as moladh chun iarraidh ar bhanc plean gníomhaíochta a ullmhú chun aghaidh a thabhairt ar thacar áirithe easnamh, féadfar gnéithe áirithe den phlean sin nó bearta sonracha eile a dhéanamh infhorfheidhmithe trí cheanglais cheangailteacha a fhorchur más rud é nár éirigh le rannpháirtíochtaí roimhe sin. Ós rud é go mbraitheann úsáid an chreata géaraithe ar bhreithiúnas maoirseachta agus ar na himthosca sonracha, féadfar an iarraidh ar phlean gníomhaíochta a fhorchur mar cheanglas ceangailteach ón tús, le nó gan a inneachar a shonrú. Uaireanta eile, d’fhéadfadh déine na dtorthaí nó iompar an bhainc a bheith ina údar le bearta forfheidhmiúcháin a ghlacadh láithreach nó le smachtbhannaí a fhorchur, i gcomhthráth le bearta maoirseachta a úsáid.

Agus iad ag dul tríd an gcreat géaraithe, cuireann maoirseoirí san áireamh freisin sraith prionsabal lena n-áirithítear sainaithint, eisiúint agus feabhsú éifeachtach a dtorthaí agus a mbearta (mar a mhínítear san óráid seo ón Leas-Chathaoirleach). Go sonrach, nuair a bhraitear saincheisteanna i mbanc:

  • tosaíonn maoirseoirí trí bhunchúiseanna na saincheisteanna sin a shainaithint, rud a chuireann ar a gcumas a dtorthaí a chomhiomlánú maidir leis na cúiseanna sin, seachas dul i ngleic lena n-iarmhairtí;

  • úsáideann maoirseoirí prionsabal na comhréireachta chun tús áite a thabhairt dá bhfócas agus chun leibhéal déine na maoirseachta a choigeartú de réir dhéine na saincheisteanna agus na n-imthosca a bhaineann leo;
  • déanann maoirseoirí a ngníomhaíochtaí maoirseachta a cheapadh agus torthaí soiléire beartaithe acu agus cuireann siad a n-ionchais in iúl do na bainc, rud a áirithíonn go bhfuil a fhios ag na bainc cé na torthaí a bhfuiltear ag súil leo agus cén uair atáthar ag súil leo;
  • a luaithe a chuirtear bearta in iúl, déanann maoirseoirí faireachán ar a gcur chun feidhme agus fíoraíonn siad a mhéid atá na bainc tiomanta obair leantach a dhéanamh orthu agus iad a leigheas i gceart laistigh den am leithdháilte — sa chuid seo den phróiseas, bíonn idirghníomhaíochtaí rialta le bainc coitianta agus is minic a bhíonn siad níos minice i gcás na saincheisteanna níos déine;
  • nuair nach dtugann bainc aghaidh ar shaincheisteanna ar an luas a bhfuiltear ag súil leis, agus ar an gcaoi sin nuair nach ndéanann siad na hionchais mhaoirseachta a chomhlíonadh go hiomlán, beidh maoirseoirí réidh chun géarú agus gníomhaíocht níos déine a dhéanamh chun feabhsúchán pras agus éifeachtach a áirithiú;
  • ag brath ar chastacht na dtorthaí, déanann maoirseoirí straitéisí géaraithe a d’fhéadfadh a bheith ann a phleanáil ón tús, ag ullmhú do ghníomhaíocht bhreise nó do ghníomhaíochtaí breise nuair is gá agus ag áirithiú go mbeidh cumarsáid shoiléir ann leis na bainc maidir leis na hiarmhairtí a d’fhéadfadh a bheith ann mura gcomhlíonfar na bearta maoirseachta. 

Athbhreithniú riaracháin

Is féidir leis an mBord Riaracháin Athbhreithnithe athbhreithniú a dhéanamh ar chinntí BCE lena bhforchuirtear bearta maoirseachta arna iarraidh sin don bhanc lena mbaineann.

Gach leathanach sa rannóg seo

Sceithireacht