Opcje wyszukiwania
Podstawy Media Warto wiedzieć Badania i publikacje Statystyka Polityka pieniężna €uro Płatności i rynki Praca
Podpowiedzi
Kolejność

Kontrole modeli wewnętrznych

Przedmiotem kontroli modeli wewnętrznych jest sprawdzanie, czy modele stosowane przez banki do obliczania obowiązkowego poziomu kapitału są zgodne z wymogami prawnymi. Takie kontrole mogą być przeprowadzane na wniosek banku (pierwsze zatwierdzenie modelu, istotne zmiany, rozszerzenia, wprowadzenie do użytku, stałe stosowanie w niepełnym zakresie lub powrót do mniej skomplikowanych rozwiązań) lub z inicjatywy EBC.

Po zakończeniu kontroli nadzorcy sporządzają projekty decyzji dotyczących stosowania modeli wewnętrznych. Ostateczne decyzje muszą zostać zaakceptowane przez Radę ds. Nadzoru i przyjęte – w trybie zatwierdzenia przy braku sprzeciwu – przez Radę Prezesów EBC.

Zasady kontroli modeli wewnętrznych

Ogólne zasady i procedury przedstawia przewodnik EBC do kontroli na miejscu i kontroli modeli wewnętrznych.

Przewodnik do kontroli na miejscu i kontroli modeli wewnętrznych (po angielsku)

Jego uzupełnieniem jest przewodnik EBC dotyczący modeli wewnętrznych, który szczegółowo opisuje, na czym polega kontrola tych modeli.

Kryteria

Podczas kontroli modelu wewnętrznego ocenia się, czy bank spełnia wymogi dotyczące jego stosowania. Wykonywane czynności:

  • analiza portfela, do którego jest stosowany dany model, szczególnie pod kątem istotnych czynników ryzyka, oraz ocena zakresu modelu
  • analiza adekwatności i elastyczności procedur biznesowych związanych z modelem, np. ustalania cen, podejmowania decyzji, zarządzania ryzykiem, walidacji i obliczania kapitału
  • ocena skuteczności modelu, czyli jego zdatności do przewidywania ryzyka (w tym m.in. weryfikacja historyczna i testowanie przy różnych hipotetycznych i historycznych warunkach rynkowych)
  • ocena infrastruktury informatycznej, danych wejściowych i danych użytych do konfiguracji modelu
  • gdy to możliwe, weryfikacja wyników uzyskanych z modelu
Procedura

Na początku fazy przygotowawczej potwierdza się dostępność i gotowość wszystkich jednostek, które będą uczestniczyć w kontroli (zob. także sekcja o składaniu wniosków dotyczących modeli wewnętrznych).

Przebieg samej kontroli przedstawiono na poniższym schemacie (szczegółowy opis całej procedury można znaleźć w przewodniku do kontroli na miejscu i kontroli modeli wewnętrznych).

Przewodnik do kontroli na miejscu i kontroli modeli wewnętrznych (po angielsku)
Podział zadań
  • Szef misji: tak w terminologii SSM nazywa się kierownika kontroli. Powołuje go EBC spośród własnych pracowników lub personelu właściwego organu krajowego. Szef misji jest główną osobą wyznaczoną do kontaktów z bankiem w kwestiach objętych kontrolą. Zarządza zespołem kontrolnym, organizuje poszczególne etapy kontroli i jako jedyny z członków zespołu podpisuje raport pokontrolny.
  • Zespół kontrolny: pod kierownictwem szefa misji przeprowadza konieczne czynności w siedzibie kontrolowanego banku. W skład zespołu kontrolnego mogą wchodzić nadzorcy z EBC i właściwego organu krajowego, członkowie wspólnego zespołu nadzorczego i inne osoby upoważnione przez EBC. Członków zespołu kontrolnego wyznacza EBC.
  • Wspólny zespół nadzorczy: wnosi wkład w czynności prowadzone na miejscu, obejmujący przede wszystkim:
    1. przygotowanie programu oceny nadzorczej
    2. przekazywanie informacji zespołowi kontrolnemu w trakcie kontroli (czasem – uczestnictwo w zespole kontrolnym)
    3. sporządzanie projektów decyzji pokontrolnych
    4. późniejsze monitorowanie wdrażania działań naprawczych lub środków nadzorczych.
  • Dział Kontroli Modeli Wewnętrznych: jest jednostką Dyrekcji Generalnej ds. Kontroli na Miejscu i Kontroli Modeli Wewnętrznych. Odpowiada za przewodnik EBC dotyczący modeli wewnętrznych, metodykę kontroli tych modeli i zapewnianie spójności raportów dotyczących ich oceny. Pracownicy tego działu kierują kontrolami i biorą w nich udział.

Składanie wniosków dotyczących modeli wewnętrznych

Żeby ujednolicić proces składania wniosków dotyczących modeli wewnętrznych w całym europejskim nadzorze bankowym (nazywanym też jednolitym mechanizmem nadzorczym lub SSM), Nadzór Bankowy EBC opublikował zbiór dokumentów i procedur, z których powinny korzystać instytucje istotne, kiedy zwracają się do EBC w kwestiach związanych z tymi modelami.

Procedura składania wniosków

Poniżej znajdują się formularze i wytyczne dotyczące procedury składania wniosków, w tym wniosków wstępnych. Począwszy od 10 stycznia 2022 powiadomienia o zrealizowanych lub planowanych nieistotnych zmianach i rozszerzeniach modelu należy przekazywać EBC za pośrednictwem portalu IMAS.

Banki, które ubiegają się o pierwsze zatwierdzenie modelu lub chcą dokonać jego istotnej zmiany lub rozszerzenia niewynikających z wcześniejszego zalecenia, powinny:

  • powiadomić mejlowo wspólny zespół nadzorczy o planowanej dacie złożenia wniosku z przynajmniej czteromiesięcznym wyprzedzeniem
  • złożyć komplet dokumentów do wniosku wstępnego (zob. linki poniżej) co najmniej dwa miesiące przed potwierdzoną datą złożenia wniosku.

Instrukcja EBC do oceny istotności rozszerzeń i zmian wprowadzanych w metodzie modeli wewnętrznych i zaawansowanej metodzie obliczania ryzyka z tytułu korekty wyceny kredytowej

Rozporządzenie w sprawie wymogów kapitałowych (CRR) stanowi, że istotne rozszerzenia i zmiany modeli wewnętrznych stosowanych do ryzyka kredytowego, operacyjnego i rynkowego muszą zostać zatwierdzone przez właściwy organ. Komisja Europejska przyjęła regulacyjne standardy techniczne dotyczące oceny istotności rozszerzeń i zmian modeli na potrzeby metody wewnętrznych ratingów stosowanej do ryzyka kredytowego, zaawansowanej metody pomiaru stosowanej do ryzyka operacyjnego i metody modeli wewnętrznych stosowanej do ryzyka rynkowego. Zgodnie z tymi standardami rozszerzenia i zmiany modeli wewnętrznych dzieli się na istotne (w takim wypadku konieczne jest uzyskanie uprzedniej zgody właściwego organu) i nieistotne (wtedy konieczne jest powiadomienie ex ante lub ex post).

Rozporządzenie CRR w obecnym brzmieniu nie wymaga przyjęcia analogicznych regulacyjnych standardów technicznych w odniesieniu do metody modeli wewnętrznych i zaawansowanej metody obliczania ryzyka z tytułu korekty wyceny kredytowej stosowanych do ryzyka kredytowego kontrahenta. W związku z tym EBC opublikował instrukcję, która ma pomóc instytucjom istotnym samodzielnie określić istotność zmian i rozszerzeń modeli używanych w tych dwóch metodach na podstawie stosownych przepisów. Ta instrukcja nie zastępuje, nie uchyla ani nie zmienia obowiązujących przepisów unijnych i krajowych. Należy pamiętać, że tę kwestię może również uregulować Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EUNB) przez uchwalenie wytycznych na mocy art. 16 rozporządzenia ustanawiającego EUNB lub przyjęcie regulacyjnych standardów technicznych na podstawie przyszłych przepisów unijnych.

Instrukcja EBC do oceny istotności (po angielsku)

Wszystkie strony w tej sekcji

Demaskowanie nieprawidłowości