Częste pytania na temat procesu SREP nowej generacji
Ostatnia aktualizacja 18 listopada 2025
Dlaczego przeprowadziliśmy przegląd procesu SREP?
Środowisko, w którym EBC prowadzi działania nadzorcze, zmienia się, a przekształcenia strukturalne, szoki zewnętrzne i nowe zagrożenia powodują, że jest ono obciążone dużą niepewnością. Chcemy kontynuować realizację powierzonego nam mandatu w zakresie ochrony europejskich banków. Dokonaliśmy więc przeglądu naszego regularnego badania sytuacji banków – procesu przeglądu i oceny nadzorczej (SREP) – w celu podniesienia jego efektywności i skuteczności. Opieraliśmy się przy tym na wynikach przeglądu procesu SREP przeprowadzonego przez grupę ekspertów, wnioskach ze sprawozdania opublikowanego przez Europejski Trybunał Obrachunkowy oraz opinii wszystkich zainteresowanych na temat usprawnienia tego procesu.
Co zamierzaliśmy osiągnąć w wyniku przeglądu procesu SREP?
Podjęta reforma sprawi, że procesy nadzorcze staną się prostsze i bardziej elastyczne oraz umożliwią skrócenie harmonogramu procesu SREP. Celem jest również rozwijanie i utrzymanie kultury nadzoru, która mocniej koncentruje się na podstawowych czynnikach ryzyka, sprzyja ocenie jakościowej poszczególnych banków oraz skłania do podejmowania w razie konieczności szybkich i zdecydowanych działań. Ponadto zmiany pomogą nam komunikować się z nadzorowanymi bankami w bardziej zrozumiały sposób oraz spowodują, że nasze działania staną się bardziej wydajne, przejrzyste i przewidywalne.
Jak zmieniamy proces SREP?
- Bardziej ukierunkowana ocena ryzyka: zwiększenie elastyczności, z jaką organy nadzoru mogą hierarchizować i ukierunkowywać oceny dotyczące najważniejszych czynników ryzyka. Organy nadzoru, zamiast co roku analizować wszystkie ryzyka, będą stosować podejście wieloletnie, które umożliwia dogłębną analizę wszystkich istotnych ryzyk w perspektywie kilku lat, z uwzględnieniem zasad dotyczących tolerancji na ryzyko. Takie elastyczne podejście pomoże wspólnym zespołom nadzorczym w efektywniejszej alokacji zasobów, bez osłabiania naszych standardów nadzorczych.
- Większa integracja działań nadzorczych: w ramach nowego procesu SREP większa integracja planowania kontroli na miejscu, dogłębnych analiz i przekrojowych przeglądów tematycznych w celu uzyskania usystematyzowanego i kompleksowego obrazu czynników ryzyka w bankach. Dzięki usprawnieniu procesu planowania działań nadzorczych można osiągnąć maksymalne efekty synergii, a priorytety nadzorcze będą dla banków bardziej zrozumiałe.
- Korzystanie z pełnego instrumentarium nadzorczego: umożliwienie przez to skuteczniejszej i terminowej eskalacji środków, w przypadku gdy niedociągnięcia nie zostaną bezzwłocznie usunięte. Zastosować można wiążące wymogi jakościowe oraz, w razie konieczności, środki egzekucyjne i sankcje.
- Usprawnienie komunikacji: decyzje SREP bezpośrednio dotyczą głównych ryzyk i oczekiwań nadzorczych. Jeśli ocena nie wykaże istotnych zmian w profilu ryzyka banku, decyzje SREP można aktualizować rzadziej niż raz w roku.
- Zwiększenie stabilności metodyki: uproszczenie metod nadzoru i zwiększenie ich stabilności. To zapewni spójność w dłuższej perspektywie, większą przewidywalność nadzoru dla banków i lepszą analizę porównawczą.
- Skuteczniejsze wykorzystanie systemów informatycznych i narzędzi analitycznych: agenda cyfrowa EBC obejmuje inwestycje w systemy informatyczne i analizę danych w latach 2024–2028, w tym zaawansowane technologie (np. generatywną sztuczną inteligencję), które mają pomóc organom nadzoru w rutynowych zadaniach.
Jak zmieniamy harmonogram procesu SREP?
W wyniku optymalizacji harmonogramu proces SREP w 2025 zostanie przeprowadzony do końca października – szybciej niż w poprzednich latach. Te zmiany, dzięki którym banki będą w odpowiednim terminie powiadomione o ostatecznych decyzjach SREP, są zgodne z celami reformy SREP w zakresie efektywności i przyczynią się do zwiększenia skuteczności nadzoru.
Najważniejsze etapy:
- Spotkania w ramach dialogu nadzorczego mają się rozpocząć pod koniec czerwca i zakończyć do połowy lipca. Ze względu na ten nowy termin banki muszą poczynić konieczne dostosowania i efektywnie przygotować się do konkretnych rozmów nadzorczych.
- Wysłuchania mają się rozpocząć na początku sierpnia. Ze względu na okres letni prawo do bycia wysłuchanym będzie obowiązywać przez cztery (a nie dwa) tygodnie, do końca miesiąca. Dzięki temu banki będą mieć więcej czasu na zapoznanie się z projektem decyzji SREP i skorzystanie z prawa do wysłuchania.
- Ostateczne decyzje SREP zostaną przekazane do końca października (w poprzednim cyklu miało to miejsce w grudniu). Nadzorcy zobowiązują się skrócić czas przygotowania decyzji, co usprawni proces planowania kolejnego cyklu nadzorczego.
Jeżeli z ocen wynika brak istotnych zmian w profilu ryzyka instytucji i brak konieczności wprowadzenia zmian w istniejących środkach, decyzje SREP mogą – pod pewnymi warunkami – być aktualizowane rzadziej. Takie podejście, wcześniej stosowane do nielicznych banków, zostanie obecnie rozszerzone.
Łączy w sobie skuteczną i terminową komunikację z należytą starannością proceduralną, co ostatecznie sprawi, że proces nadzorczy będzie szybszy i bardziej elastyczny.
Jakie ulepszenia wprowadzamy we wzorze decyzji SREP?
Ulepszenie nowych decyzji SREP polega na skupieniu się na najważniejszych ryzykach i środkach nadzorczych, dzięki czemu zastrzeżenia nadzoru są przekazywane bankom w jasny sposób.
Zmienił się format decyzji SREP w 2025: jest bardziej zrozumiały i ukierunkowany. Najważniejsze zastrzeżenia i obowiązujące wymogi będą zawarte w specjalnych sekcjach nowego wzoru decyzji SREP. Wymogi i zalecenia jakościowe znajdą się w załączniku. Dzięki temu banki będą mogły szybko rozpoznać kluczowe działania, a jednocześnie będą mieć dostęp do szczegółowych wyjaśnień dotyczących oczekiwań nadzorczych. W każdym razie banki muszą w odpowiednim terminie reagować na działania nadzorcze przedstawiane w ciągu roku.
Nowy format ma zwiększyć przejrzystość oraz ułatwić bankom zrozumienie wyników procesu SREP. To nie oznacza ani zmiany obszarów zainteresowania nadzoru, ani ograniczenia jego intensywności. Wskutek wprowadzenia zmienionego formatu zaprzestajemy stosowania pism ze streszczeniem dołączanych do decyzji SREP. Uzupełnieniem komunikacji będą spotkania w ramach dialogu nadzorczego, w czasie których udostępniane będą szczegółowe informacje do przekazania przez banki swoim organom zarządzającym.
Jak zmieniamy podejście do działań podejmowanych w następstwie ustaleń nadzorczych?
Opracowaliśmy nowe stopniowane podejście do działań podejmowanych w następstwie ustaleń i środków nadzorczych. Dzięki tej metodzie nadzorcy będą mogli się skupić na najistotniejszych kwestiach i łatwiej im będzie prowadzić działania dotyczące ustaleń mniej istotnych. Oto założenia nowego podejścia:
- Ustalenia mniej poważne (wszystkie ustalenia oznaczone jako F1 i większość ustaleń oznaczonych jako F2) będą domyślnie przedmiotem „przypomnienia o rozpatrzeniu” (zalecenia) lub związanego z kontrolami modeli wewnętrznych „przypomnienia o przestrzeganiu przepisów” (obowiązki). W reakcji na takie ustalenia banki będą musiały jedynie potwierdzić, że podjęły odpowiednie działania w celu przestrzegania przepisów i w związku z tym nie będą musiały przedkładać dalszych dokumentów. Będą jednak musiały przez pięć lat przechowywać wszystkie dowody świadczące o tym, że odpowiednio zaradziły danym kwestiom, na potrzeby ewentualnych przyszłych kontroli na miejscu ex post. Środki dotyczące ustaleń F1 i F2 będą mieć ujednolicone brzmienie i domyślny termin, chyba że wspólny zespół nadzorczy postanowi inaczej.
- W odniesieniu do ustaleń poważnych (F3 i F4) wspólne zespoły nadzorcze będą je nadal monitorować w rutynowy sposób.
- W naszym zewnętrznym portalu banki będą mogły w dowolnym momencie sprawdzić status wszystkich ustaleń i środków.
Banki będą odpowiedzialne za rozpatrzenie ustaleń mniej poważnych z wykorzystaniem odpowiedniej procedury w ramach zarządzania wewnętrznego. Wspólne zespoły nadzorcze nie będą aktywnie kontrolować, jak banki zaradziły danym ustaleniom, ale mogą przeprowadzać wyrywkowe kontrole na miejscu. Jeżeli pojawiłyby się rozbieżności dotyczące statusu działań naprawczych, wspólne zespoły nadzorcze uwzględnią te rozbieżności w bieżących ocenach i mogą, w stosownych przypadkach, sformułować nowe odnośne ustalenia. W zależności od charakteru i uporczywości danej kwestii możliwe są dalsze działania nadzorcze lub, w poważniejszych przypadkach, środki egzekucyjne.
Jakie działania podjęliśmy po ostatnim komunikacie w sprawie zmiany metody określania wymogu kapitałowego w ramach filaru II?
Od czasu naszego ostatniego komunikatu w sprawie zmiany metody określania wymogu kapitałowego w ramach filaru II (P2R), opublikowanego w marcu bieżącego roku, wiele się wydarzyło. Przeprowadziliśmy symulację z udziałem wszystkich wspólnych zespołów nadzorczych w celu upewnienia się, że zmieniona metoda spełnia założone cele, jakimi są uproszczenie i efektywność, a także większa wrażliwość na ryzyka objęte filarem II, czyli te nieuwzględnione lub uwzględnione w niewystarczającym stopniu w ramach filaru I. Wyniki symulacji były zadowalające i metoda zostanie wdrożona w cyklu SREP 2026.
Jakie wnioski wynikają z symulacji? Czy zmienią się wymogi kapitałowe?
Opinie nadzorców potwierdzają, że nowa metoda jest bardziej zrozumiała i łatwiejsza do stosowania niż poprzednie podejście oraz w dalszym ciągu zapewnia określanie narzutu P2R zgodnie z oceną ryzyka w procesie SREP. Nie zmieni się sposób, w jaki dokonujemy przeglądu i oceny ryzyka w poszczególnych bankach.
Ponieważ zmieniona metoda jest nadal ściśle związana z oceną ryzyka w procesie SREP – czyli odzwierciedla nasz nadzorczy pogląd dotyczący profili ryzyka poszczególnych banków – nie powinna spowodować nagłych zmian wymogów kapitałowych w tym systemie. Wymogi kapitałowe w ramach filaru II dla europejskich banków będą w dalszym ciągu odzwierciedlać profile ryzyka poszczególnych banków oraz ich mechanizmy kontroli wewnętrznej mające przeciwdziałać ryzyku.
Co w praktyce oznacza dla banków przejście na nową metodę?
Zmieniona metoda będzie stosowana w procesie SREP, którego wyniki pozostają głównym kanałem informowania banków o oczekiwaniach i wymogach nadzorczych. Chociaż zmienia się podejście do określania narzutu P2R, banki będą nadal otrzymywać jasne informacje o wpływie ocen poszczególnych ryzyk na ostateczne wyniki.
Dzięki przejściu na nową metodę bankom będzie łatwiej zrozumieć wyniki dotyczące filaru II i podejmować działania w tym zakresie.
Kiedy nowa metoda określania wymogu kapitałowego w ramach filaru II zostanie wprowadzona?
EBC będzie stosować nową metodę od cyklu SREP 2026. Więcej informacji o zmienionej metodzie określania narzutu P2R zamieszczono niedawno tutaj. Oparte na niej wymogi w ramach filaru II będą obowiązywać od 1 stycznia 2027.
Jak w zmienionej metodyce P2R uwzględniono zalecenia ze sprawozdania grupy eksperckiej na temat procesu SREP z 2023?
Rada ds. Nadzoru postanowiła przeprowadzić – w ramach szerszej reformy procesu SREP – przegląd metody określania wymogu kapitałowego w ramach filaru II, biorąc pod uwagę zalecenia niezależnej grupy ekspertów opublikowane w 2023, żeby uprościć i usprawnić tę metodę.
Zmieniona metoda jest efektywna i znacznie prostsza, co potwierdziła symulacja z udziałem nadzorców. Punktem wyjścia do określenia narzutu P2R pozostaje punktacja SREP, która jest największym atutem naszej metodyki nadzoru, a nowa metoda nadal zapewnia bezpośrednie przełożenie na uzyskany narzut P2R istotnych ryzyk, które nie zostały objęte (w wystarczającym stopniu) wymogami w ramach filaru I. Jej zasadniczym elementem pozostaje osąd, który jest jednak ukierunkowany i podlega przeglądowi w ramach drugiej linii obrony.
Ponadto nowa metoda nie opiera się już na danych ICAAP. Ocena prawidłowości ICAAP jest jednak nadal uwzględniana w ujętych w procesie SREP ocenach modeli biznesowych, zarządzania wewnętrznego, mechanizmów kontroli ryzyka i ogólnego zarządzania ryzykiem, a zatem może mieć wpływ na wymogi kapitałowe. W ten sposób odniesiono się w szczególności do zalecenia 2.3 ze sprawozdania grupy eksperckiej z 2023.
Ponadto, zgodnie z zaleceniem 3.2 grupy ekspertów, nowa metoda umożliwi bezpośredni wpływ na wymogi kapitałowe w ramach filaru II, w przypadku gdy ewentualne długotrwałe niedociągnięcia, np. związane z mechanizmami kontroli wewnętrznej lub kwestiami zarządzania wewnętrznego, nie zostaną szybko usunięte, a inne środki nadzorcze okażą się niewystarczające.