Częste pytania na temat procesu SREP nowej generacji

Ostatnia aktualizacja 11 lipca 2025

Dlaczego przeprowadziliśmy przegląd procesu SREP?

Nasze procesy nadzorcze spełniały swoje zadanie, ale środowisko, w którym działamy, zmienia się, a zmiany strukturalne, szoki zewnętrzne i nowe czynniki ryzyka powodują, że jest ono obciążone dużą niepewnością. Chcemy kontynuować realizację powierzonego nam mandatu w zakresie ochrony europejskich banków. Dokonaliśmy więc przeglądu naszego regularnego badania sytuacji banków – procesu przeglądu i oceny nadzorczej (SREP) – w celu dopilnowania, by dalej spełniał on swoją rolę oraz by nasze procesy nadzorcze były jeszcze skuteczniejsze i wydajniejsze. Przy usprawnianiu procesu SREP opieraliśmy się na wynikach przeglądu procesu SREP przeprowadzonego przez grupę ekspertów i wnioskach ze sprawozdania opublikowanego przez Europejski Trybunał Obrachunkowy.

Co zamierzaliśmy osiągnąć w wyniku przeglądu procesu SREP?

Działania podjęte w następstwie przeglądu sprawią, że procesy nadzorcze staną się prostsze i bardziej elastyczne, oraz umożliwią skrócenie harmonogramu procesu SREP. Celem jest również rozwijanie i utrzymanie kultury nadzoru, która mocniej koncentruje się na podstawowych czynnikach ryzyka, sprzyja ocenie jakościowej poszczególnych banków oraz skłania do podejmowania w razie konieczności szybkich i zdecydowanych działań. Ponadto zmiany pomogą nam komunikować się z nadzorowanymi bankami w bardziej zrozumiały sposób oraz spowodują, że nasze działania staną się bardziej wydajne, przejrzyste i przewidywalne.

Jak zmieniamy proces SREP?

• Elastyczny system oceny ryzyka: zwiększenie elastyczności, z jaką organy nadzoru mogą hierarchizować i ukierunkowywać oceny dotyczące najważniejszych czynników ryzyka. Organy nadzoru, zamiast co roku analizować wszystkie ryzyka, będą stosować strategię wieloletniej oceny, która umożliwia dogłębną analizę wszystkich istotnych ryzyk w perspektywie wieloletniej, z uwzględnieniem zasad dotyczących tolerancji na ryzyko. Takie elastyczne podejście pomoże wspólnym zespołom nadzorczym w efektywniejszej alokacji zasobów.
• Kompleksowe planowanie: w ramach nowego procesu SREP większa integracja planowania kontroli na miejscu, dogłębnych analiz i przekrojowych przeglądów tematycznych w celu uzyskania usystematyzowanego i kompleksowego obrazu czynników ryzyka w bankach. Dzięki usprawnieniu procesu planowania działań nadzorczych można osiągnąć maksymalne efekty synergii, a priorytety nadzorcze będą dla banków bardziej zrozumiałe.
• Korzystanie z pełnego instrumentarium nadzorczego: umożliwienie skuteczniejszej i terminowej eskalacji środków, w przypadku gdy niedociągnięcia nie zostaną bezzwłocznie usunięte. Zastosować można wiążące wymogi jakościowe oraz, w razie konieczności, środki egzekucyjne i sankcje.
• Jasne i zwięzłe decyzje: usprawnienie komunikacji nadzorczej. Decyzje SREP będą bezpośrednio dotyczyć głównych ryzyk i oczekiwań nadzorczych. Jeśli ocena nie wykaże istotnych zmian w profilu ryzyka banku, decyzje SREP można aktualizować rzadziej niż raz w roku.
• Uproszczenie: uproszczenie metod nadzoru i zwiększenie ich stabilności.
• Narzędzia informatyczne i analityczne: agenda cyfrowa EBC obejmuje inwestycje w systemy informatyczne i analizę danych w latach 2024–2028, w tym zaawansowane technologie (np. generatywną sztuczną inteligencję), które mają pomóc organom nadzoru w rutynowych zadaniach.

Jak zmieniamy harmonogram procesu SREP?

W wyniku optymalizacji harmonogramu proces SREP w 2025 zostanie przeprowadzony do końca października – szybciej niż w poprzednich latach. Te zmiany, dzięki którym banki będą w odpowiednim terminie powiadomione o ostatecznych decyzjach SREP, są zgodne z celami reformy SREP w zakresie efektywności i przyczynią się do zwiększenia skuteczności nadzoru.

Najważniejsze etapy:

• Spotkania w ramach dialogu nadzorczego mają się rozpocząć pod koniec czerwca i zakończyć do połowy lipca. Ze względu na ten nowy termin banki muszą poczynić konieczne dostosowania i efektywnie przygotować się do konkretnych rozmów nadzorczych.
• Wysłuchania mają się rozpocząć na początku sierpnia. Ze względu na okres letni prawo do bycia wysłuchanym będzie obowiązywać przez cztery (a nie dwa) tygodnie, do końca miesiąca. Dzięki temu banki będą mieć więcej czasu na zapoznanie się z projektem decyzji SREP i skorzystanie z prawa do wysłuchania.
• Ostateczne decyzje SREP zostaną przekazane do końca października (w poprzednim cyklu miało to miejsce w grudniu). Nadzorcy zobowiązują się skrócić czas przygotowania decyzji, co usprawni proces planowania kolejnego cyklu nadzorczego.

Jeżeli z ocen wynika brak istotnych zmian w profilu ryzyka instytucji i brak konieczności wprowadzenia zmian w istniejących środkach, decyzje SREP mogą – pod pewnymi warunkami – być aktualizowane rzadziej. Takie podejście, wcześniej stosowane do nielicznych banków, zostanie obecnie rozszerzone.

Łączy w sobie skuteczną i terminową komunikację z należytą starannością proceduralną, co ostatecznie sprawi, że proces nadzorczy będzie szybszy i bardziej elastyczny.

Jakie ulepszenia wprowadzamy we wzorze decyzji SREP?

Ulepszenie nowych decyzji SREP będzie polegać na skupieniu się na najważniejszych ryzykach i środkach nadzorczych, dzięki czemu zastrzeżenia nadzoru będą przekazywane bankom w jasny sposób.

Zmieni się format decyzji SREP w 2025: będzie bardziej zrozumiały i ukierunkowany. Najważniejsze zastrzeżenia i obowiązujące wymogi będą zawarte w specjalnych sekcjach nowego wzoru decyzji SREP. Wymogi i zalecenia jakościowe znajdą się w załączniku. Dzięki temu banki będą mogły szybko rozpoznać kluczowe działania, a jednocześnie będą mieć dostęp do szczegółowych wyjaśnień dotyczących oczekiwań nadzorczych. W każdym razie banki muszą w odpowiednim terminie reagować na działania nadzorcze przedstawiane w ciągu roku.

Nowy format ma zwiększyć przejrzystość oraz ułatwić bankom zrozumienie wyników procesu SREP. To nie oznacza ani zmiany obszarów zainteresowania nadzoru, ani ograniczenia jego intensywności. Wskutek wprowadzenia zmienionego formatu zaprzestajemy stosowania pism ze streszczeniem dołączanych do decyzji SREP. Uzupełnieniem komunikacji będą spotkania w ramach dialogu nadzorczego, w czasie których udostępniane będą szczegółowe informacje do przekazanie przez banki swoim organom zarządzającym.

W jaki sposób upraszczamy metodykę określania wymogów kapitałowych w ramach filaru II?

Żeby uprościć procedury i usprawnić tę metodykę, wymogi w ramach filaru II będą bardziej powiązane z odpowiednimi obszarami ryzyka. Natomiast wyższy poziom ryzyka nadal będzie się przekładać na gorsze wyniki procesu SREP i wyższe wymogi w ramach filaru II. Chociaż ustalenia z procesu wewnętrznej oceny adekwatności kapitałowej (ICAAP) nie będą już bezpośrednio wpływać na ten wymóg kapitałowy, nadzorcza ocena dotycząca procesu ICAAP w bankach będzie nadal uwzględniana w przeprowadzanych w ramach SREP ocenach modeli biznesowych, zarządzania wewnętrznego i ogólnego zarządzania ryzykiem.

Nowa metodyka pozwoli skuteczniej usuwać potencjalnie długotrwałe niedociągnięcia, np. związane z kontrolą wewnętrzną lub zarządzaniem wewnętrznym. Bezpośredni wpływ na wymogi kapitałowe w ramach filaru II jest możliwy, jeśli stwierdzone niedociągnięcia nie zostaną bezzwłocznie usunięte, a inne środki nadzorcze okażą się niewystarczające. Na koniec tego procesu organy nadzoru na podstawie swojego eksperckiego osądu ocenią, czy ostateczny wymóg kapitałowy w ramach filaru II jest odpowiedni w świetle kompleksowej oceny ryzyka, i w razie konieczności dokonają odpowiednich zmian.

Kiedy nowa metodyka określania wymogów kapitałowych w ramach filaru II zostanie wprowadzona?

W 2025 zmienioną metodykę dokładnie przetestujemy wewnętrznie, a będziemy ją stosować od cyklu SREP w 2026. Oparte na niej wymogi w ramach filaru II będą obowiązywać od 1 stycznia 2027.

Jak zmieniamy podejście do działań podejmowanych w następstwie ustaleń nadzorczych?

Opracowaliśmy nowe stopniowane podejście do działań podejmowanych w następstwie ustaleń i środków nadzorczych. Dzięki tej metodzie nadzorcy będą mogli się skupić na najistotniejszych kwestiach i łatwiej im będzie prowadzić działania dotyczące ustaleń mniej istotnych. Oto założenia nowego podejścia:

• Ustalenia mniej poważne (wszystkie ustalenia oznaczone jako F1 i większość ustaleń oznaczonych jako F2) będą domyślnie przedmiotem „przypomnienia o rozpatrzeniu” (zalecenia) lub związanego z kontrolami modeli wewnętrznych „przypomnienia o przestrzeganiu przepisów” (obowiązki). W reakcji na takie ustalenia banki będą musiały jedynie potwierdzić, że podjęły odpowiednie działania w celu przestrzegania przepisów i w związku z tym nie będą musiały przedkładać dalszych dokumentów. Będą jednak musiały przez pięć lat przechowywać wszystkie dowody świadczące o tym, że odpowiednio zaradziły danym kwestiom, na potrzeby ewentualnych przyszłych kontroli na miejscu ex post. Środki dotyczące ustaleń F1 i F2 będą mieć ujednolicone brzmienie i domyślny termin, chyba że wspólny zespół nadzorczy postanowi inaczej.
• Jeśli chodzi o ustalenia poważne (F3 i F4), wspólne zespoły nadzorcze będą je nadal monitorować w rutynowy sposób.
• W naszym zewnętrznym portalu banki będą mogły w dowolnym momencie sprawdzić status wszystkich ustaleń i środków.

Banki będą odpowiedzialne za rozpatrzenie ustaleń mniej poważnych z wykorzystaniem odpowiedniej procedury w ramach zarządzania wewnętrznego. Wspólne zespoły nadzorcze nie będą aktywnie kontrolować, jak banki zaradziły danym ustaleniom, ale mogą przeprowadzać wyrywkowe kontrole na miejscu. Jeżeli pojawiłyby się rozbieżności dotyczące statusu działań naprawczych, wspólne zespoły nadzorcze uwzględnią te rozbieżności w bieżących ocenach i mogą, w stosownych przypadkach, sformułować nowe odnośne ustalenia. W zależności od charakteru i uporczywości danej kwestii możliwe są dalsze działania nadzorcze lub, w poważniejszych przypadkach, środki egzekucyjne.

Co dalej?

Zmiany w procesie SREP są wdrażane etapowo w cyklach 2025 i 2026. Na przykład wieloletnia ocena, elastyczny system oceny ryzyka i uproszczone decyzje SREP są wprowadzone w cyklu SREP 2025, natomiast nowa metodyka określania wymogów w ramach filaru II ma obowiązywać od cyklu SREP 2026.

Dzięki przyjęciu stopniowego podejścia mamy pewność, że zmiany są zgodne z harmonogramem innych powiązanych procesów i wdrażane z udziałem wszystkich zainteresowanych podmiotów. Będziemy monitorować postępy, a Rada ds. Nadzoru będzie analizować rozwój sytuacji i uwzględniać wnioski płynące z wdrażania tych środków.