Metoda określania wymogu kapitałowego w ramach filaru II

Wymóg kapitałowy w ramach filaru II (P2R, z ang. Pillar 2 Requirement) to narzut ponad wymagany minimalny poziom kapitału (wymóg kapitałowy w ramach filaru I), określany indywidualnie dla każdego banku i obejmujący ryzyka, które zostały niedoszacowane lub nie zostały uwzględnione w wymogu minimalnym.

Nadzór Bankowy EBC stosuje czteroetapową metodę ustalania tego wymogu dla banków z uwzględnieniem różnych rodzajów ryzyka. Wszystkie cztery etapy są jednakowo ważne. Polegają łącznie na określeniu wstępnego całościowego wymogu kapitałowego w ramach filaru II na podstawie ogólnej oceny profilu ryzyka banku, którą następnie łączy się ze szczegółową analizą wszystkich poszczególnych czynników ryzyka, by ustalić ostateczny narzut P2R uwzględniający te ryzyka.

Etap 1

W ramach etapu 1 wspólny zespół nadzorczy określa dla danego banku wstępny wymóg kapitałowy w ramach filaru II, biorąc pod uwagę wyniki elementów 1, 2 i 3 procesu przeglądu i oceny nadzorczej (SREP), czyli:

• oceny modelu biznesowego i rentowności,
• oceny zarządzania wewnętrznego i zarządzania ryzykiem,
• oceny poszczególnych ryzyk kapitałowych (ryzyka kredytowego, ryzyka rynkowego, ryzyka operacyjnego i ryzyka stopy procentowej w portfelu bankowym).

Wspólny zespół nadzorczy wybiera z zakresu możliwych wartości odpowiedni wstępny wymóg P2R na podstawie oceny ogólnego ryzyka dla kapitału banku. W tej ocenie do punktacji dla elementów SREP stosuje się wagi odnośnych ryzyk oraz dokonuje się eksperckiego osądu sytuacji banku, w tym rzetelności procesu wewnętrznej oceny adekwatności kapitałowej (ICAAP).

Wstępny wymóg P2R jest jedynie punktem wyjścia i może się różnić od końcowego narzutu nałożonego ostatecznie na bank. Zmiany mogą wynikać z ocen poszczególnych ryzyk przeprowadzonych na kolejnych etapach.

Etap 2

Na etapie 2 wspólny zespół nadzorczy dzieli wstępny wymóg kapitałowy w ramach filaru II na narzuty według ryzyk. Ma to na celu stworzenie zbioru wstępnych narzutów dla ryzyk związanych z modelem biznesowym, zarządzaniem wewnętrznym i zarządzaniem ryzykiem oraz ryzyk kapitałowych.

Przy podziale narzutu P2R według ryzyk uwzględnia się informacje dotyczące procesu ICAAP i wymaganego minimalnego poziomu kapitału, żeby nie liczyć dwukrotnie ryzyk ujętych już w wymogu w ramach filaru I.

Ponieważ praktyki prowadzenia procesu ICAAP różnią się w poszczególnych bankach, wspólny zespół nadzorczy decyduje według własnego uznania, jak uwzględnić ocenę procesu ICAAP danego banku w ogólnym poziomie wymogu P2R i jego podziale według ryzyk.

EBC promuje udoskonalone praktyki ICAAP i ten proces staje się coraz ważniejszym elementem całej procedury. Więcej informacji o tym, jak EBC zachęca banki do ulepszania zasad prowadzenia procesu ICAAP, można znaleźć w raporcie EBC dotyczącym bankowych praktyk prowadzenia procesu ICAAP oraz artykule na ten temat zamieszczonym w Supervision Newsletter.

Etap 3

W ramach etapu 3 wspólny zespół nadzorczy weryfikuje wstępne narzuty dla poszczególnych ryzyk wynikające z etapu 2. W tym celu bierze pod uwagę różne źródła informacji, w tym kluczowe wskaźniki ryzyka, wyniki procesu ICAAP danego banku, analizę podobnych banków oraz ustalenia z kontroli na miejscu i dogłębnych analiz. Bada całość dostępnych informacji, żeby indywidualne narzuty odpowiednio uwzględniały wszystkie istotne ryzyka i były spójne we wszystkich bankach o podobnej działalności.

Przy weryfikacji wstępnych narzutów dla poszczególnych ryzyk stosuje się specjalne narzędzia, które zbierają informacje z różnych źródeł i umożliwiają dokładną przekrojową analizę porównawczą.

Etap 4

Na etapie 4 wspólny zespół nadzorczy ustala ostateczne narzuty dla poszczególnych ryzyk, składające się na ostateczny wymóg kapitałowy w ramach filaru II. Wykorzystuje przy tym swoją wiedzę ekspercką do analizy wyników etapu 3 i podejmuje decyzje o właściwej wielkości narzutów dla różnych ryzyk. Uzasadnieniem tych decyzji są czynniki ryzyka związane z wymogiem P2R będące podstawą cząstkowych narzutów.

Przy ustalaniu ostatecznych poziomów tych narzutów wspólny zespół nadzorczy skupia się na sytuacji banku. Na przykład narzut z tytułu ryzyka kredytowego może być odzwierciedleniem niedociągnięć wykrytych podczas wcześniejszej kontroli na miejscu. Indywidualne narzuty mogą również zostać skorygowane w celu wyeliminowania ewentualnego podwójnego liczenia, gdy dane czynniki uwzględnia się jednocześnie w różnych kategoriach ryzyka. Mogą być wzięte pod uwagę także inne środki nadzorcze podjęte w kontekście określonej sytuacji banku.

Przekazywanie informacji

EBC przekazuje bankom informacje o najważniejszych kwestiach i głównych czynnikach, które są podstawą indywidualnych wymogów kapitałowych w ramach filaru II, w decyzji SREP oraz piśmie ze streszczeniem tych informacji. Celem pisma jest podkreślenie najważniejszych kwestii nadzorczych i głównych czynników ryzyka związanych z wymogiem P2R dla danego banku, a także zwiększenie przejrzystości w tym obszarze.

Czy planujemy przegląd naszej metodyki?

Stosowana przez EBC metoda określania wymogów kapitałowych w ramach filaru II jest zgodna z wytycznymi EUNB w sprawie SREP. Stale dążymy także do udoskonalania naszej metodyki, żeby zwiększyć wrażliwość na różne ryzyka. To wiąże się z jej regularnymi aktualizacjami na podstawie wniosków z każdego cyklu SREP. Uwzględnia się w niej także szczegółowe badania dotyczące ewentualnego wpływu konkretnych indywidualnych czynników ryzyka na kapitał banku. Ponadto w najbliższej przyszłości zamierzamy przeprowadzić strukturalny przegląd skuteczności i efektywności naszej metodyki określania wymogów P2R. Ze względu na złożoność tego zagadnienia przegląd będzie prowadzony najprawdopodobniej przez cały 2024.