Co to znaczy, że „bank znajduje się na progu upadłości lub jest zagrożony upadłością”?

14 czerwca 2017

Bank może zostać uznany za znajdujący się na progu upadłości lub nią zagrożony, jeśli:

• przestał spełniać wymogi, które są warunkiem otrzymania od organu nadzoru zezwolenia na działalność
• jego aktywa są niższe od zobowiązań
• nie jest zdolny do terminowej spłaty zadłużenia
• potrzebuje nadzwyczajnego publicznego wsparcia finansowego

W momencie uznania banku za znajdujący się na progu upadłości lub zagrożony upadłością musi on spełniać lub prawdopodobnie spełniać jedno z tych czterech kryteriów.

Dlaczego gdy bank zostanie uznany za znajdujący się na progu upadłości lub nią zagrożony, należy podjąć specjalne działania?

Upadłość banku zwykle uważa się za bardzo ważne wydarzenie, gdyż banki odgrywają w gospodarce niezwykle istotną rolę. Polega ona na świadczeniu usług o żywotnym znaczeniu dla ludności i firm, w tym udzielaniu kredytów, przyjmowaniu depozytów i obsłudze płatności. W razie upadku banku należy więc zapewnić ciągłość tych usług.

Trzeba także pamiętać, że wszystkie części systemu finansowego są ze sobą ściśle połączone. Niedawny kryzys finansowy pokazał, jak silnie i szybko problemy występujące w sektorze finansowym mogą się rozprzestrzeniać, jeśli nie zostaną skutecznie rozwiązane.

Co się dzieje, kiedy bank zostanie uznany za znajdujący się na progu upadłości lub zagrożony upadłością?

Przejmuje go Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji (Single Resolution Board, SRB) – organ restrukturyzacyjno-likwidacyjny dla banków o statusie istotnym objętych europejskim nadzorem bankowym oraz banków mniej istotnych prowadzących działalność transgraniczną. SRB decyduje, czy przeprowadzenie procedury restrukturyzacyjno-likwidacyjnej (resolution) leży w interesie publicznym (jeśli nie, bank jest likwidowany) i jak należy ją przeprowadzić.

Główne cele procedury restrukturyzacyjno-likwidacyjnej:

• utrzymanie tej części działalności banku, która ma znaczenie systemowe (jej zaprzestanie mogłoby wywołać kryzys finansowy)
• ochrona deponentów
• zapewnienie ciągłości funkcji krytycznych
• zapobieganie zaburzeniom rynku

W trakcie całej procedury restrukturyzacyjno-likwidacyjnej SRB ściśle współpracuje z EBC jako bezpośrednim nadzorcą ok. 120 banków istotnych.

Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji

Krok 1 – Planowanie działań naprawczych i restrukturyzacyjno-likwidacyjnych

Planowanie to kluczowy element uporządkowanej likwidacji.

Banki muszą co roku sporządzać plany naprawcze, które ocenia organ nadzoru (dla banków istotnych jest nim EBC). Zawierają one scenariusze wydarzeń, które mogą wystąpić, jeśli bank popadnie w kłopoty finansowe, oraz rozwiązania, jakie mógłby on zastosować w celu zapewnienia ciągłości działania, a więc – niedopuszczenia do upadku. Przykładem takich rozwiązań są pozyskanie dodatkowego kapitału, ograniczenie akcji kredytowej lub sprzedaż aktywów.

Natomiast plan restrukturyzacyjno-likwidacyjny to swego rodzaju „testament życia”, w którym określa się sposób zakończenia działalności banku w razie uznania go za niezdolny do dalszego funkcjonowania. Celem takiego planu jest wskazanie krytycznych funkcji banków, identyfikacja i usunięcie przeszkód dla restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz przygotowanie banku do procedury restrukturyzacyjno-likwidacyjnej. Opracowuje go właściwy organ restrukturyzacyjno-likwidacyjny na podstawie informacji dostarczonych przez bank i jego nadzorcę, z którym proces ten jest też konsultowany.

Krok 2 – Bank zostaje objęty procedurą restrukturyzacyjno-likwidacyjną

Po formalnym uznaniu banku za znajdujący się na progu upadłości lub nią zagrożony SRB ocenia, czy w sektorze prywatnym można znaleźć alternatywne rozwiązania, które pozwoliłyby w rozsądnym czasie zapobiec upadkowi, oraz czy wszczęcie procedury restrukturyzacyjno-likwidacyjnej leży w interesie publicznym (w przeciwnym razie można przeprowadzić likwidację banku w ramach zwykłego postępowania upadłościowego). Innymi słowy, SRB sprawdza, czy upadek banku mógłby np. zachwiać stabilnością systemu finansowego lub zaburzyć funkcjonowanie rynku.

Jeżeli SRB uzna, że w sektorze prywatnym nie ma realnej alternatywy, a najlepsze dla interesu publicznego będzie wszczęcie procedury restrukturyzacyjno-likwidacyjnej, może określić jej program.

SRB ma do dyspozycji różne narzędzia restrukturyzacyjno-likwidacyjne:

• sprzedaż części banku
• przeniesienie części banku do tymczasowego podmiotu (banku pomostowego) w celu utrzymania ciągłości świadczonych usług
• przeniesienie niektórych aktywów i pasywów do tzw. złego banku
• anulowanie bądź zmniejszenie zobowiązań banku w procedurze umorzenia lub konwersji długu (bail-in)

Co stanie się z depozytami ludności w banku uznanym za znajdujący się na progu upadłości lub zagrożony upadłością?

Każde państwo członkowskie ma system gwarantowania depozytów, z którego w razie upadku banku wypłaca środki deponentom. Ochroną objęte są depozyty do wysokości 100 tys. euro. Uczestnictwo w systemie i opłacanie składek jest obowiązkowe dla wszystkich banków.

Rada Europejska – Systemy gwarantowania depozytów