Veelgestelde vragen...

Het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (single supervisory mechanism – SSM) schept een nieuw kader voor bankentoezicht in Europa. Het bestaat uit de ECB en nationale toezichtsautoriteiten van deelnemende EU-landen. De belangrijkste doelstellingen van het SSM zijn:

• het waarborgen van de veiligheid en soliditeit van het Europese bankenstelsel
• het vergroten van de financiële integratie en stabiliteit in Europa

Het Europees bankentoezicht is een belangrijke mijlpaal op weg naar een bankenunie binnen de EU.

Een feitelijk Europees toezichtsmechanisme zal de band tussen banken en nationale overheden losser maken. Dit helpt het vertrouwen in de bankensector van Europa te herstellen.

De recente financiële crisis heeft laten zien hoe snel en krachtig problemen in de financiële sector zich van het ene land naar het andere kunnen verspreiden, vooral binnen een monetaire unie, en hoe deze problemen burgers in heel Europa rechtstreeks kunnen raken.

Naast de wettelijke basis zijn er verschillende redenen waarom de ECB de nieuwe taak van het bankentoezicht op zich neemt:

• Onafhankelijkheid - De ECB zorgt er als onafhankelijke instelling op EU-niveau voor dat het bankentoezicht plaatsvindt vanuit een Europees perspectief. Dit vermindert de negatieve wisselwerking tussen nationale overheden en banken.
• Expertise - De ECB heeft reeds unieke expertise opgebouwd in het analyseren van financiële instellingen en markten. Daardoor heeft ze de middelen en, samen met de nationale toezichtsautoriteiten, de technische capaciteiten om deze complexe taak uit te voeren.
• Scheiding van taken - De organisatorische principes zoals omschreven in de desbetreffende rechtsinstrumenten waarborgen dat de ECB het toezicht strikt gescheiden zal houden van het monetair beleid.

In de GTM-kaderverordening wordt binnen het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme de wettelijke structuur voor samenwerking met de nationale toezichthouders, die ook bekend staan als de nationale bevoegde autoriteiten (national competent authorities – NCA's), aangegeven. De verordening regelt de verhouding tussen de ECB en de NCA's en bevat regels die direct van toepassing zijn op banken.

Er zijn een aantal verantwoordingsregelingen ingevoerd door middel waarvan de ECB democratische verantwoording aflegt voor haar toezichtstaken. Deze omvatten:

• regelmatige rapportage aan het Europees Parlement, de EU-Raad, de Europese Commissie, de Eurogroep en de nationale parlementen van de deelnemende lidstaten
• accountantscontrole door de Europese Rekenkamer
• juridische controle door het Gerechtshof van de EU

De praktische aspecten van de uitoefening van de democratische verantwoordingsplicht zijn vastgelegd in het Interinstitutioneel Akkoord tussen de ECB en het Europees Parlement en in een memorandum van overeenstemming tussen de ECB en de EU-Raad.

Verantwoording

De toezichthoudende en monetaire taken zullen onafhankelijk van elkaar worden uitgevoerd en de besluitvormende organen van de ECB zullen monetaire en toezichthoudende kwesties in aparte vergaderingen bespreken.

Bovendien werken medewerkers die rechtstreeks bijdragen aan monetaire taken organisatorisch gescheiden van toezichtmedewerkers, om eventuele belangenconflicten te voorkomen.

Het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (SSM) is op 4 november 2014 in werking getreden.

Op 15 oktober 2013 heeft de EU-Raad de Verordening inzake het Gemeenschappelijk Toezichtsmechanisme formeel goedgekeurd, na onderhandelingen met het Europees Parlement. De GTM-verordening is na publicatie in het Publicatieblad van de EU in werking getreden. Het SSM diende volledig operationeel te zijn binnen een jaar na de inwerkingtreding van de verordening.

Er zijn nieuwe organisatiestructuren gecreëerd die in de totale organisatie geïntegreerd zijn. Daarnaast zijn nieuwe interne procedures opgesteld en is het extra personeel dat voor de uitvoering van de nieuwe taken nodig was, geworven.

De alomvattende beoordeling was de 'financiële gezondheidscontrole' van belangrijke banken in het eurogebied en van deelnemende landen. De beoordeling bestond uit twee complementaire pijlers:

• een activakwaliteitsbeoordeling (asset quality review – AQR) en
• een stresstest
• transparantie – alle belanghebbenden zouden toegang moeten hebben tot informatie over de staat van hun banken
• herstel – geconstateerde problemen zouden indien en waar mogelijk opgelost moeten worden
• bevorderen van vertrouwen – alle belanghebbenden zouden de zekerheid moeten krijgen dat banken fundamenteel gezond en te vertrouwen zijn

De beoordeling, die in oktober 2013 van start ging en twaalf maanden heeft geduurd, betrof de 130 grootste banken in het eurogebied. Het was een belangrijke stap in de voorbereiding van het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme en had drie hoofddoelen: Alomvattende beoordeling

Vanaf november 2014 is de ECB als enige verantwoordelijk voor de belangrijkste taken met betrekking tot het prudentieel (bedrijfseconomisch) toezicht op banken. De ECB heeft onder meer de bevoegdheid om:

• vergunningen toe te kennen aan alle banken in de deelnemende landen of vergunningen in te trekken
• de verwerving of afstoting van deelnemingen in banken te beoordelen
• naleving te waarborgen van alle prudentiële vereisten die in de bankregels van de EU zijn vastgelegd en, waar nodig, strengere prudentiële eisen aan banken op te leggen ter bescherming van de financiële stabiliteit

Landen van het eurogebied

De landen van het eurogebied nemen automatisch deel.

Nauwe samenwerking met landen buiten het eurogebied

EU-lidstaten die niet de euro als eigen munt hebben, kunnen er ook voor kiezen deel te nemen aan het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (SSM), waarbij hun nationale toezichthouders dan een 'nauwe samenwerking' met de ECB aangaan.

Samenwerking met landen buiten het SSM

Voor niet-deelnemende EU-landen en landen buiten de EU zullen de ECB en de desbetreffende nationale toezichtsautoriteiten memoranda van overeenstemming sluiten, waarin wordt beschreven hoe ze zullen samenwerken bij de uitvoering van de toezichthoudende taken.

Bankgroepen die een aantal afzonderlijke banken bevatten, worden als één instelling beschouwd.

Direct toezicht

De ECB houdt direct toezicht op 111 belangrijke banken, die samen bijna 82% van de totale activa van de banken in de deelnemende landen vertegenwoordigen.

Indirect toezicht

De ECB houdt indirect toezicht op de ongeveer 2.600 minder belangrijke banken in de deelnemende landen. De ECB kan echter te allen tijde besluiten het directe toezicht op elk van deze banken over te nemen om de consequente toepassing van strikte toezichtsnormen te waarborgen.

Of een bank wel of niet als belangrijk wordt aangemerkt, hangt af van:

• de omvang van de bank
• het belang van de bank voor de economie van het land waarin ze is gevestigd of voor de EU als geheel
• het belang van de grensoverschrijdende activiteiten van de bank
• of ze financiële steun heeft aangevraagd of ontvangen van het Europees Stabiliteitsmechanisme of de Europese Faciliteit voor Financiële Stabiliteit.

Voor alle deelnemende landen geldt dat (over het algemeen) de drie belangrijkste banken in ieder geval onder het directe toezicht van de ECB vallen, ongeacht hun absolute omvang.
 

Wij stellen het op prijs indien u de ECB overtredingen meldt van EU-wetgeving met betrekking tot de toezichthoudende taken van de ECB. Dit omvat alle overtredingen die beweerdelijk zijn gepleegd door onder toezicht staande banken, nationale toezichthouders of door de ECB zelf. Alle ter beschikking gestelde informatie zal strikt vertrouwelijk worden behandeld.

Meld een overtreding
Taken zoals consumentenbescherming en de strijd tegen het witwassen van geld blijven een nationale bevoegdheid. Overtredingen van wetgeving op deze terreinen dienen aan de nationale toezichthouder gemeld te worden.

Nationale autoriteiten belast met consumentenbescherming

Raad van Toezicht

Om de scheiding tussen toezichthoudende en monetaire taken te waarborgen, doet de Raad van Toezicht de planning en uitvoering van de toezichthoudende taken van de ECB. Dit houdt onder meer in dat de Raad met toezicht verband houdende conceptbesluiten voorstelt die ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Raad van Bestuur van de ECB.

Nieuwe bedrijfsonderdelen

Het tot stand brengen van het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (SSM) vereiste veranderingen in de bestaande organisatiestructuur van de ECB, waaronder het opzetten van nieuwe bedrijfsonderdelen. Vier nieuwe Directoraten-Generaal en een Secretariaat houden zich nu uitsluitend bezig met bankentoezicht.

Gemeenschappelijke diensten

Daarnaast wordt het SSM ondersteund door bestaande functies en diensten van de ECB. Dit zijn onder meer IT, HR, budget, statistieken, communicatie, juridische zaken en algemeen beheer.

De organisatorische structuur van de ECB

De Raad van Toezicht doet de planning en uitvoering van de toezichthoudende taken van de ECB, ondersteund door een Stuurcomité. Deze taken omvatten het uitvoeren van voorbereidende werkzaamheden en het voorstellen van conceptbesluiten aan de Raad van Bestuur van de ECB. Indien de Raad van Bestuur als het belangrijkste besluitvormende orgaan van de ECB geen bezwaren heeft tegen de conceptbesluiten zoals die zijn voorgesteld door de Raad van Toezicht, worden ze als goedgekeurd beschouwd. Het dagelijks toezicht op belangrijke kredietinstellingen wordt uitgevoerd door gezamenlijke toezichthoudende teams (joint supervisory teams – JST’s).

Besluitvorming

Samenstelling

De gezamenlijke toezichthoudende teams (JST's) zijn een van de belangrijkste samenwerkingsvormen tussen de ECB en de nationale toezichthouders. Voor elke belangrijke bank is er een team gevormd dat bestaat uit medewerkers van de nationale toezichthouders die betrokken zijn bij het toezicht op die bank en medewerkers van de ECB. De coördinatie van het team is in handen van de ECB, die daarin wordt bijgestaan door subcoördinatoren van elke nationale toezichthouder.

Taken

De JST's oefenen het lopende toezicht op belangrijke banken uit. Ze hebben als belangrijkste taken het uitvoeren van de risicoanalyse van de onder toezicht staande entiteit of groep en het doen van voorstellen voor het programma van toezicht en voor passende toezichtsmaatregelen.

De nationale toezichtsautoriteiten, die ook bekend staan als de 'nationale bevoegde autoriteiten' (national competent authorities – NCA's), werken nauw samen met de ECB. Ze bereiden de besluiten van de ECB voor en leggen die na goedkeuring ten uitvoer. Ze houden tevens indirect toezicht op minder belangrijke banken in de deelnemende landen, die niet onder het directe toezicht van de ECB vallen. De ECB kan echter te allen tijde besluiten het directe toezicht op elk van deze banken over te nemen om de consistente toepassing van strikte toezichtsnormen te waarborgen.

De NCA's zijn ook verantwoordelijk voor consumentenbescherming en voor de strijd tegen het witwassen van geld, twee taken die buiten het terrein van de toezichthoudende verantwoordelijkheden van de ECB vallen.

De ECB houdt toezicht op banken in het eurogebied en in landen die ervoor gekozen hebben deel te nemen. Taken zoals consumentenbescherming en de bestrijding van witwassen van geld vallen buiten het terrein van de verantwoordelijkheden van de ECB en blijven daarom bij de nationale toezichtsautoriteiten.

Als u een klacht heeft over uw bank, neemt u dan rechtstreeks contact op met uw bank of richt uw klacht aan de instantie in uw land die verantwoordelijk is voor consumentenbescherming.

Nationale autoriteiten belast met consumentenbescherming

Neen, het is de ECB wettelijk niet toegestaan informatie of gegevens over afzonderlijke banken onder toezicht vrij te geven.

GTM-verordening, Art. 27(1)
Richtlijn kapitaalvereisten IV, Art. 53 (1)-(3)

Gelieve rechtstreeks contact op te nemen met uw bank.

Het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (SSM) heeft de bevoegdheid om van banken te eisen dat ze bij problemen meer geld in reserve houden als vangnet. Het kent bankvergunningen toe of trekt deze in en legt in sommige gevallen banken sancties op als ze de regels overtreden. Het streven van het SSM is om banken gezonder te maken en beter bestand tegen externe schokken (zoals financiële crises) en daardoor de banken solide en uw spaartegoeden veilig te houden.