Częste pytania

Część 1 – Jednolity mechanizm nadzorczy

Co to jest jednolity mechanizm nadzorczy?

Jednolity mechanizm nadzorczy (Single Supervisory Mechanism, SSM) jest systemem nadzoru bankowego w Europie i jednym z filarów unii bankowej. Obejmuje EBC i krajowe organy nadzoru ze wszystkich krajów strefy euro i innych krajów UE, które podjęły decyzję o przystąpieniu do SSM.

Główne cele SSM to:

• zapewnienie bezpieczeństwa i dobrego stanu europejskiego systemu bankowego
• zwiększenie integracji i stabilności finansowej w Europie.

Dlaczego SSM jest potrzebny?

Kryzysy finansowe pokazały, jak szybko i mocno problemy występujące w sektorze finansowym jednego kraju mogą przenieść się na inny kraj, zwłaszcza w obrębie unii walutowej takiej jak strefa euro. Te problemy mogą następnie bezpośrednio dotknąć ludzi w różnych krajach.

SSM, jako wspólny europejski mechanizm nadzoru, zapewnia spójny nadzór we wszystkich uczestniczących krajach i pomaga utrzymać zaufanie do europejskiego sektora bankowego. Zadania europejskiego nadzoru bankowego wykonuje EBC – wspólnie z krajowymi organami nadzoru – jako niezależna instytucja posiadająca niezbędną wiedzę fachową i możliwości techniczne.

Jakie kraje uczestniczą w SSM?

W SSM automatycznie uczestniczą wszystkie kraje strefy euro (obecnie jest ich 20). Kraje UE, których walutą nie jest euro, także mogą podjąć decyzję o przystąpieniu do SSM przez nawiązanie z EBC tzw. bliskiej współpracy, jak uczyniła to Bułgaria.

EBC może zawierać protokoły ustaleń z właściwymi krajowymi organami nadzoru z państw UE nieuczestniczących w SSM i państw spoza UE. W protokołach ustaleń określa się zasady współpracy przy wykonywaniu zadań nadzorczych.

Część 2 – Jak działa europejski nadzór bankowy

Na czym dokładnie polega rola Nadzoru Bankowego EBC?

Od listopada 2014 EBC nadzoruje największe europejskie banki. Do jego kompetencji należą m.in.:

• udzielanie i cofanie licencji wszystkim bankom w uczestniczących krajach
• ocena transakcji nabycia i sprzedaży znacznych pakietów akcji banków
• zapewnianie zgodności z wszystkimi wymogami ostrożnościowymi określonymi w przepisach unijnego prawa bankowego, a w razie konieczności – zaostrzanie wymogów wobec banków w celu ochrony stabilności finansowej.

Jak działa SSM?

Zadania nadzorcze EBC planuje i wykonuje Rada ds. Nadzoru z pomocą Komitetu Sterującego. Obejmują one realizowanie prac przygotowawczych i opracowywanie projektów decyzji dla Rady Prezesów. Jeśli Rada Prezesów, czyli główny organ decyzyjny EBC, nie odrzuci projektu decyzji przedstawionego przez Radę ds. Nadzoru, decyzję uznaje się za przyjętą. Bieżący nadzór nad bankami istotnymi sprawują wspólne zespoły nadzorcze.

Czym są wspólne zespoły nadzorcze?

Wspólne zespoły nadzorcze stanowią jedną z głównych form współpracy między EBC a krajowymi organami nadzoru. Dla każdego banku istotnego utworzono zespół złożony z pracowników EBC i krajowych organów nadzoru zaangażowanych w nadzór nad danym bankiem. Prace zespołu koordynuje EBC z pomocą poszczególnych krajowych organów nadzoru.

Wspólne zespoły nadzorcze sprawują bieżący nadzór nad bankami istotnymi. Główne zadania zespołów to przeprowadzanie analizy ryzyka w odniesieniu do nadzorowanych banków oraz przedstawianie projektów programów nadzoru i odpowiednich działań nadzorczych.

Kogo nadzoruje EBC?

Nadzór bezpośredni

EBC bezpośrednio nadzoruje ponad 100 banków istotnych, na które przypada około 85% łącznych aktywów bankowych w uczestniczących krajach.

Banki uznaje się za istotne ze względu na:

• ich wielkość – banki o wartości aktywów ogółem powyżej 30 mld euro lub będące jednym z trzech największych banków w danym kraju
• ich znaczenie dla gospodarki danego kraju lub całej UE
• skalę ich działalności transgranicznej
• to, czy ubiegały się one o pomoc finansową lub uzyskały taką pomoc bezpośrednio z Europejskiego Mechanizmu Stabilności lub Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej.

Nadzór pośredni

Nadzór nad ponad 2000 banków mniej istotnych sprawują bezpośrednio krajowe organy nadzoru i pośrednio EBC. W każdej chwili EBC może jednak podjąć decyzję o objęciu dowolnego z tych banków nadzorem bezpośrednim, by zapewnić spójne stosowanie wysokich standardów nadzoru.

Część 3 – Rozliczalność SSM

Jak EBC rozlicza się ze swoich zadań nadzorczych przed instytucjami demokracji?

Wprowadzono szereg mechanizmów rozliczania się przez EBC ze swoich działań nadzorczych przed instytucjami demokracji, w tym:

• regularne dyskusje z Parlamentem Europejskim i Radą Unii Europejskiej
• obowiązki sprawozdawcze wobec parlamentów narodowych państw członkowskich uczestniczących w europejskim nadzorze bankowym
• audyty przeprowadzane przez Europejski Trybunał Obrachunkowy
• kontrolę prawną sprawowaną przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Jak EBC unika potencjalnych konfliktów interesów między nadzorem a polityką pieniężną?

W prawie UE dokonano rozdziału zadań EBC, by mógł on sprawować nadzór niezależnie od polityki pieniężnej. Rada ds. Nadzoru odpowiada za działalność nadzorczą EBC, natomiast Rada Prezesów – za sprawy związane z polityką pieniężną. Projekty decyzji nadzorczych są przedstawiane przez Radę ds. Nadzoru i przedkładane do przyjęcia Radzie Prezesów.

Unikaniu potencjalnych konfliktów interesów służy także organizacyjne oddzielenie pracowników bezpośrednio zaangażowanych w zadania związane z polityką pieniężną.

Jak można zgłosić naruszenie przepisów prawa UE o nadzorze bankowym?

Wszelkie podejrzenia można zgłaszać do EBC, gdy dotyczą one naruszeń przepisów prawa UE odnoszących się do zadań nadzorczych EBC. Zgłoszenia mogą dotyczyć wszelkich ewentualnych naruszeń ze strony nadzorowanych banków, krajowych organów nadzoru lub samego EBC. Wszystkie przekazane informacje będą traktowane ściśle poufnie.

Część 4 – Ochrona konsumentów

Jak można złożyć skargę na bank?

EBC nadzoruje duże i istotne banki w strefie euro i krajach, które zdecydowały się na uczestnictwo w europejskim nadzorze bankowym. Zadania takie jak ochrona konsumentów i zwalczanie prania pieniędzy nie wchodzą w zakres obowiązków EBC i w związku z tym leżą w gestii organów krajowych.

Skargę na bank można złożyć bezpośrednio do danego banku lub organu odpowiedzialnego za ochronę konsumentów w danym kraju.

Czy EBC może udzielać konkretnych informacji o bankach?

Nie. Prawo zabrania EBC ujawniania informacji lub danych o poszczególnych nadzorowanych bankach.

W celu uzyskania informacji należy skontaktować się bezpośrednio z danym bankiem.

Jak SSM chroni pieniądze klientów banków?

SSM ma prawo nakazać bankom zwiększenie kwoty rezerw stanowiących zabezpieczenie na wypadek problemów. Może wydawać lub cofać licencje bankowe i nakładać kary na banki, które nie przestrzegają przepisów. SSM ma pomagać bankom w ostrożnym zarządzaniu ryzykiem wewnętrznym i zewnętrznym, by były one odporne na szoki. W stabilnych i zdrowych bankach pieniądze są bezpieczne. W krajach UE działają również systemy gwarantowania depozytów zasilane przez banki, zapewniające ochronę depozytów w wysokości do 100 000 euro.

W razie dalszych pytań można skontaktować się z nami za pomocą formularza wniosku o udzielenie informacji lub telefonicznie pod numerem +49 69 1344 1300.