Veelgestelde vragen

Deel 1 – Het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme

Wat is het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme?

Het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (single supervisory mechanism – SSM) is het stelsel voor het bankentoezicht in Europa en een van de pijlers van de bankenunie. Het omvat de ECB en de nationale toezichthoudende autoriteiten van alle landen van het eurogebied en van andere EU-landen die eraan deelnemen.

De belangrijkste doelstellingen van het SSM zijn:

• het waarborgen van de veiligheid en soliditeit van het Europese bankenstelsel
• het vergroten van de financiële integratie en stabiliteit in Europa.

Waarom hebben we het SSM nodig?

Financiële crises hebben laten zien hoe snel en krachtig problemen in de financiële sector zich van het ene land naar het andere kunnen verspreiden, vooral in een monetaire unie zoals het eurogebied. Deze problemen kunnen ook burgers in alle landen rechtstreeks raken.

Als gemeenschappelijk Europees toezichtsmechanisme zorgt het SSM voor consistent toezicht in alle deelnemende landen. Ook helpt het SSM om het vertrouwen in de Europese bankensector te behouden. Samen met de nationale toezichthoudende autoriteiten oefent de ECB als onafhankelijke instelling met de nodige deskundigheid en technische vaardigheden het Europees bankentoezicht uit.

Welke landen nemen deel?

Alle twintig landen van het eurogebied nemen automatisch deel aan het SSM. EU-landen die de euro niet als munt hebben, kunnen ook besluiten deel te nemen door middel van nauwe samenwerking met de ECB, zoals het geval is met Bulgarije.

De ECB kan memoranda van overeenstemming sluiten met de nationale toezichthoudende autoriteiten van EU-landen die niet deelnemen aan het SSM en met die van landen buiten de EU. Hierin wordt beschreven hoe ze samenwerken bij de uitvoering van toezichtstaken.

Deel 2 – Hoe het Europees bankentoezicht werkt

Wat is de exacte rol van ECB-Bankentoezicht?

Sinds november 2014 houdt de ECB toezicht op de grootste Europese banken. De ECB heeft onder meer de bevoegdheid om:

• vergunningen van alle banken in de deelnemende landen toe te kennen of in te trekken
• de verwerving of afstoting van deelnemingen in banken te beoordelen
• naleving te waarborgen van alle prudentiële vereisten die in de bankregels van de EU zijn vastgelegd en, waar nodig, strengere prudentiële eisen aan banken op te leggen ter bescherming van de financiële stabiliteit.

Hoe werkt het SSM?

De Raad van Toezicht doet de planning en uitvoering van de toezichthoudende taken van de ECB, ondersteund door een stuurcomité. Deze taken omvatten het uitvoeren van voorbereidende werkzaamheden en het voorstellen van ontwerpbesluiten aan de Raad van Bestuur. Indien de Raad van Bestuur als belangrijkste besluitvormende orgaan van de ECB geen bezwaren heeft tegen de ontwerpbesluiten van de Raad van Toezicht, worden ze aangenomen. Het dagelijks toezicht op belangrijke kredietinstellingen wordt uitgevoerd door gezamenlijk toezichthoudende teams (joint supervisory teams – JST’s).

Wat zijn gezamenlijk toezichthoudende teams?

JST's zijn een van de belangrijkste samenwerkingsvormen tussen de ECB en de nationale toezichthouders. Voor elke belangrijke bank is er een team gevormd dat bestaat uit medewerkers van de ECB en van de nationale toezichthouders die betrokken zijn bij het toezicht op die bank. Het team wordt gecoördineerd door de ECB, daarin bijgestaan door elke nationale toezichthouder.

De JST's voeren het lopende toezicht op de belangrijke banken uit. Hun voornaamste taken zijn het uitvoeren van een risicoanalyse voor de onder toezicht staande bank en het voorstellen van het toezichtsprogramma en de passende toezichtsmaatregelen.

Op wie houdt de ECB toezicht?

Direct toezicht

De ECB houdt direct toezicht op meer dan 100 belangrijke banken, die goed zijn voor ongeveer 85% van de totale bancaire activa in de deelnemende landen.

Banken worden als belangrijk beschouwd op basis van:

• hun omvang – banken waarvan de totale activa meer dan €30 miljard waard zijn of die een van de drie grootste banken in een land zijn
• hun belang voor de economie van het land waarin ze gevestigd zijn of voor de EU als geheel
• het belang van hun grensoverschrijdende activiteiten
• of ze financiële steun hebben aangevraagd of ontvangen van het Europees stabiliteitsmechanisme (ESM) of de Europese Faciliteit voor financiële stabiliteit (EFSF).

Indirect toezicht

De meer dan 2.000 minder belangrijke banken staan onder direct toezicht van hun nationale toezichthouder, terwijl de EBC indirect toezicht houdt. De ECB kan echter te allen tijde besluiten het directe toezicht op elk van deze banken over te nemen om de consistente toepassing van strikte toezichtsnormen te waarborgen.

Deel 3 – Verantwoording van het SSM

Hoe legt de ECB democratische verantwoording af voor haar toezicht?

Er bestaan verschillende verantwoordingsregelingen op basis waarvan de ECB democratische verantwoording aflegt voor haar toezichtstaken, waaronder:

• regelmatige besprekingen met het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie
• rapportageverplichtingen ten aanzien van de nationale parlementen van lidstaten die deelnemen aan het Europees bankentoezicht
• accountantscontrole door de Europese Rekenkamer
• juridische controle door het Hof van Justitie van de Europese Unie.

Hoe vermijdt de ECB eventuele belangenconflicten tussen haar toezichthoudende en monetaire taken?

De scheiding van de taken is vastgelegd in EU-wetgeving, zodat de ECB het toezicht onafhankelijk van het monetair beleid uitoefent. De Raad van Toezicht is verantwoordelijk voor de toezichthoudende kant van de werkzaamheden van de ECB, terwijl de Raad van Bestuur verantwoordelijk is voor alles wat verband houdt met het monetair beleid. De Raad van Toezicht stelt ontwerpbesluiten voor en legt die ter goedkeuring voor aan de Raad van Bestuur.

Bovendien werken medewerkers die rechtstreeks bijdragen aan het monetair beleid organisatorisch gescheiden van het toezicht om eventuele belangenconflicten te voorkomen.

Hoe kan ik een overtreding van EU-wetgeving inzake bankentoezicht melden?

Alle vermoedelijke overtredingen van EU-wetgeving met betrekking tot de toezichthoudende taken van de ECB kunt u aan de ECB melden. Dat geldt voor alle vermeende overtredingen door onder toezicht staande banken, nationale toezichthouders of door de ECB zelf. Alle ter beschikking gestelde informatie wordt strikt vertrouwelijk behandeld.

Deel 4 – Consumentenbescherming

Wat moet ik doen als ik een klacht heb over een bank?

De ECB houdt toezicht op grote en belangrijke banken in het eurogebied en in landen die deelnemen aan het Europees bankentoezicht. Taken zoals consumentenbescherming en de bestrijding van witwassen van geld vallen buiten de bevoegdheid van de ECB en zijn daarom de verantwoordelijkheid van nationale autoriteiten.

Hebt u een klacht over uw bank, neem dan rechtstreeks contact op met uw bank of richt uw klacht aan de instantie die verantwoordelijk is voor consumentenbescherming in uw land.

Kan ik van de ECB specifieke informatie over mijn bank krijgen?

Nee, op grond van wettelijke verplichtingen is het de ECB niet toegestaan informatie of gegevens over afzonderlijke banken onder toezicht vrij te geven.

U kunt rechtstreeks contact opnemen met uw bank.

Hoe zorgt het SSM ervoor dat mijn geld veilig is?

Het SSM kan eisen dat banken meer geldreserves aanhouden als vangnet in geval van problemen. Het kent bankvergunningen toe of trekt deze in en legt in sommige gevallen sancties op als banken de regels overtreden. Het SSM helpt banken om interne en externe risico’s zorgvuldig te beheren zodat ze bestand zijn tegen schokken. Stabiele en gezonde banken zorgen ervoor dat uw geld veilig blijft. In de EU-landen zijn deposito’s tot € 100.000 ook beschermd door de door banken gefinancierde depositogarantiestelsels.

Voor verdere vragen kunt u contact met ons opnemen via het aanvraagformulier informatie, of telefonisch op + 49 69 1344 1300.