Τι είναι τα σώματα εποπτών;
14 Ιουλίου 2016 (επικαιροποιήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2018)
Σε έναν κόσμο στον οποίο η παγκοσμιοποίηση λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις – όπως φάνηκε ξεκάθαρα με τη χρηματοπιστωτική κρίση – είναι καίριας σημασίας να ασκείται η πλέον αποτελεσματική εποπτεία στις τράπεζες που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από μία χώρες. Τα σώματα εποπτών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο από αυτήν την άποψη, καθώς συμβάλλουν στη βελτίωση της εποπτείας των τραπεζών με διασυνοριακές δραστηριότητες.
Τα σώματα εποπτών με λίγα λόγια
Ουσιαστικά πρόκειται για μια μόνιμη αλλά ευέλικτη δομή που αποτελείται από επόπτες της χώρας στην οποία εδρεύει μια διεθνής τράπεζα και των χωρών στις οποίες αυτή δραστηριοποιείται: η Επιτροπή Τραπεζικής Εποπτείας της Βασιλείας χρησιμοποιεί τον όρο με ευρεία έννοια ως το σύνολο των συνεχιζόμενων σχέσεων μεταξύ των εποπτών αυτών. Ο όρος καλύπτει κάθε μορφή επικοινωνίας, είτε πρόκειται για τηλεδιασκέψεις, είτε για επιστολές και ηλεκτρονικά μηνύματα, είτε για επικοινωνία μέσω ασφαλών δικτυακών τόπων.
Ο στόχος είναι τα μέλη να μπορούν να κατανοούν καλύτερα το προφίλ κινδύνου και τις ευπάθειες των τραπεζών με διασυνοριακές δραστηριότητες, καθώς και να διαθέτουν ένα πλαίσιο αντιμετώπισης των βασικών ζητημάτων που σχετίζονται με την εποπτεία. Η ανταλλαγή πληροφοριών και η συνεργασία σε διαρκή βάση συνιστούν απαραίτητα εργαλεία για μια καλύτερη εποπτεία αυτών των τραπεζών.
Ανταλλαγή πληροφοριών στην πράξη
Το εύρος της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα μέλη των σωμάτων εποπτών ποικίλλει ανάλογα με τον εκάστοτε τραπεζικό όμιλο και τους εκάστοτε επόπτες, ενώ εφαρμόζεται αναλογική προσέγγιση.
Ακολουθούν παραδείγματα σχετικά με τις πληροφορίες που τα μέλη των σωμάτων εποπτών μπορούν να ανταλλάσσουν μεταξύ τους:
- Εποπτικές αξιολογήσεις κινδύνων, βασικά ευρήματα εποπτικών ελέγχων και τυχόν σημαντικές ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του εποπτικού έργου.
- Αναλύσεις του αντίκτυπου που έχει στον τραπεζικό όμιλο το περιβάλλον λειτουργίας σε βασικές αγορές/χώρες, καθώς και τα αποτελέσματα των ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων.
- Σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.
- Κεφαλαιακή θέση και θέση ρευστότητας, καθώς και σχέδια για την κάλυψη κεφαλαιακών αναγκών και των αναγκών ρευστότητας.
- Στρατηγικά σχέδια για τον τραπεζικό όμιλο και τις θυγατρικές του ως σύνολο.
- Πληροφορίες σχετικά με εξωγενείς παράγοντες που ενδέχεται να είναι χρήσιμες για μέλη των σωμάτων εποπτών, όπως κανονιστικές εξελίξεις και μακροπροληπτικές πληροφορίες.
Τα σώματα εποπτών στο πλαίσιο της ΕΕ
Τα σώματα εποπτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποτελούν μόνο δομές για την ενίσχυση της στενής συνεργασίας και την ανταλλαγή πληροφοριών, αλλά συμμετέχουν και στη λήψη αποφάσεων, π.χ. καταλήγουν σε κοινές αποφάσεις για το εσωτερικό μοντέλο ενός ιδρύματος, την έκθεσή του σε κίνδυνο ή την κεφαλαιακή του βάση.
Η οδηγία για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις (Capital Requirements Directive - CRD), η οποία αποτελεί τμήμα του νομικού πλαισίου της ΕΕ για την τραπεζική εποπτεία, ορίζει ότι τα σώματα εποπτών θα πρέπει να εξασφαλίζουν ευθυγραμμισμένο πρόγραμμα εργασίας και εναρμονισμένες εποπτικές αποφάσεις. Τα υποδείγματα καταγραφής, τα οποία εκτός των άλλων δείχνουν την έκταση και τη φύση της διασυνοριακής δραστηριότητας των τραπεζών, αποτελούν σημαντικό τμήμα αυτής της διαδικασίας. Τα υποδείγματα συμπληρώνονται από έγγραφες συμφωνίες συντονισμού και συνεργασίας οι οποίες παρέχουν τη βάση για τη συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μελών των σωμάτων εποπτών ‒ και, κατ' επέκταση, για την από κοινού ανάληψη καθηκόντων και δραστηριοτήτων και την από κοινού λήψη αποφάσεων.
Υπό το νέο πλαίσιο που θεσπίστηκε με την οδηγία για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των τραπεζών (Bank Recovery and Resolution Directive - BRRD), τα σώματα εποπτών πρέπει επίσης να αξιολογούν τα σχέδια ανάκαμψης των τραπεζών με διασυνοριακές δραστηριότητες και να καταλήγουν σε κοινή απόφαση όσον αφορά την αξιολόγηση των σχεδίων αυτών.
Βασικά εργαλεία για την εφαρμογή του πλαισίου λειτουργίας των σωμάτων εποπτών στην ΕΕ είναι οι κατευθυντήριες γραμμές που έχει καταρτίσει η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, καθώς και οι σχετικοί κανονισμοί που έχει εκδώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η ΕΚΤ, η οποία είναι αρμόδια για την άμεση εποπτεία σημαντικών τραπεζών στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής τραπεζικής εποπτείας, μπορεί να συμμετέχει σε σώμα εποπτών είτε ως εποπτική αρχή της χώρας στην οποία εδρεύει η εκάστοτε τράπεζα (αρχή ενοποιημένης εποπτείας) είτε ως εποπτική αρχή άλλης χώρας στην οποία δραστηριοποιείται η τράπεζα αυτή. Στην πρώτη περίπτωση, η ΕΚΤ αναλαμβάνει την προεδρία του σώματος εποπτών.