Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός

Όταν αναφερόμαστε στον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (ΕΕΜ) εννοούμε το σύστημα τραπεζικής εποπτείας στην Ευρώπη, το οποίο περιλαμβάνει την ΕΚΤ και τις εθνικές εποπτικές αρχές των συμμετεχουσών χωρών.

Εθνικές εποπτικές αρχές

Οι βασικοί σκοποί της ευρωπαϊκής τραπεζικής εποπτείας είναι:

• η διαφύλαξη της ασφάλειας και της ευρωστίας του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος,
• η ενίσχυση της χρηματοπιστωτικής ολοκλήρωσης και σταθερότητας,
• η διασφάλιση συνεπούς εποπτείας.

Η ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία αποτελεί έναν από τους δύο πυλώνες της τραπεζικής ένωσης της ΕΕ. Ο δεύτερος είναι ο Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης.

Τραπεζική ένωση

Γιατί είναι απαραίτητη η ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία;

Η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση μάς έδειξε πόσο γρήγορα και με πόση ένταση μπορούν να μεταδοθούν προβλήματα στον χρηματοπιστωτικό τομέα, ιδίως εντός μιας νομισματικής ένωσης, καθώς και πώς αυτά τα προβλήματα μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τους πολίτες σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Σκοπός της ευρωπαϊκής τραπεζικής εποπτείας είναι να συμβάλει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των τραπεζών.

Ποιος είναι ο ρόλος της ΕΚΤ;

Η ΕΚΤ, ως ανεξάρτητο όργανο της ΕΕ, συντονίζει την τραπεζική εποπτεία από ευρωπαϊκή προοπτική:

• θεσπίζοντας κοινή προσέγγιση σε ό,τι αφορά την καθημερινή εποπτεία,
• προβαίνοντας σε εναρμονισμένες εποπτικές ενέργειες και λαμβάνοντας διορθωτικά μέτρα,
• διασφαλίζοντας τη συνεπή εφαρμογή κανονισμών και πολιτικών εποπτείας.

Η ΕΚΤ, σε συνεργασία με τις εθνικές εποπτικές αρχές, είναι υπεύθυνη να διασφαλίζει ότι η ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία είναι αποτελεσματική και συνεπής.

Τι ακριβώς είναι η τραπεζική εποπτεία;

Οι αρμοδιότητες της ΕΚΤ περιλαμβάνουν:

• τη διενέργεια εποπτικών ελέγχων, επιτόπιων επιθεωρήσεων και ερευνών,
• τη χορήγηση ή την ανάκληση αδειών λειτουργίας τραπεζών,
• την αξιολόγηση της απόκτησης και της διάθεσης ειδικών συμμετοχών από τις τράπεζες,
• τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανόνες προληπτικής εποπτείας της ΕΕ,
• τον καθορισμό αυστηρότερων κεφαλαιακών απαιτήσεων («κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας») προκειμένου να αντιμετωπίζονται τυχόν χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι.

Εποπτικός κύκλος

Ποιοι εποπτεύονται;

Άμεσα εποπτευόμενες τράπεζες

Η ΕΚΤ εποπτεύει άμεσα τις 114 σημαντικές τράπεζες που είναι εγκατεστημένες στις συμμετέχουσες χώρες. Οι τράπεζες αυτές κατέχουν σχεδόν 82% του συνολικού ενεργητικού του τραπεζικού τομέα αυτών των χωρών.

Μια τράπεζα χαρακτηρίζεται σημαντική ή λιγότερο σημαντική βάσει μιας σειράς κριτηρίων.

Κριτήρια προσδιορισμού της σημασίας

Η συνεχής εποπτεία των σημαντικών τραπεζών διενεργείται από μεικτές εποπτικές ομάδες. Για κάθε σημαντική τράπεζα έχει συσταθεί ειδική μεικτή εποπτική ομάδα, η οποία αποτελείται από μέλη του προσωπικού της ΕΚΤ και των εθνικών εποπτικών αρχών.

Μεικτές εποπτικές ομάδες

Έμμεσα εποπτευόμενες τράπεζες

Οι τράπεζες που δεν θεωρούνται σημαντικές είναι γνωστές ως «λιγότερο σημαντικά» ιδρύματα. Υπεύθυνες για την εποπτεία τους παραμένουν οι εθνικές εποπτικές αρχές, οι οποίες συνεργάζονται στενά με την ΕΚΤ.

Η ΕΚΤ μπορεί ανά πάσα στιγμή να αποφασίσει να αναλάβει την άμεση εποπτεία οποιασδήποτε από αυτές τις τράπεζες, προκειμένου να διασφαλίσει τη συνεπή εφαρμογή υψηλών προτύπων εποπτείας.

Ποιες χώρες συμμετέχουν;

Όλες οι χώρες της ζώνης του ευρώ συμμετέχουν αυτομάτως στην ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία.

Εθνικές εποπτικές αρχές των συμμετεχουσών χωρών

Δυνατότητα συμμετοχής έχουν και άλλες χώρες της ΕΕ οι οποίες δεν χρησιμοποιούν το ευρώ ως νόμισμά τους. Για τον σκοπό αυτό, οι εθνικές εποπτικές αρχές καθιερώνουν «στενή συνεργασία» με την ΕΚΤ. Η Βουλγαρία συμμετέχει στην ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία μέσω στενής συνεργασίας από τον Οκτώβριο του 2020.

Απόφαση της ΕΚΤ σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης συμφωνίας περί στενής συνεργασίας

Συνεργασία με μη συμμετέχουσες χώρες

Όσον αφορά τις χώρες της ΕΕ που δεν συμμετέχουν στην ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία, η ΕΚΤ και οι αντίστοιχες εθνικές εποπτικές αρχές μπορούν να καθορίσουν το πλαίσιο της συνεργασίας τους σε ζητήματα εποπτείας συνάπτοντας μνημόνιο συνεννόησης.