Δημόσια διαβούλευση σχετικά με σχέδιο οδηγού της ΕΚΤ όσον αφορά τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους
Απαντήσεις σε συνήθεις ερωτήσεις
Ποιος είναι ο σκοπός του οδηγού;
Ο οδηγός όσον αφορά τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους εξηγεί τις προσδοκίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) ως προς το πώς οι τράπεζες θα διαχειρίζονται τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους με ασφάλεια και σύνεση και θα δημοσιοποιούν στοιχεία σχετικά με αυτούς κατά τρόπο διαφανή.
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες προληπτικής εποπτείας οι τράπεζες υποχρεούνται να εντοπίζουν, να διαχειρίζονται και να δημοσιοποιούν όλους τους σημαντικούς κινδύνους στους οποίους εκτίθενται. Η ΕΚΤ επιθυμεί οι τράπεζες να λαμβάνουν υπόψη τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους δεδομένου ότι αποτελούν παράγοντα που τροφοδοτεί τις υφιστάμενες κατηγορίες κινδύνου για τους σκοπούς της προληπτικής εποπτείας και μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την πραγματική οικονομία και τις τράπεζες. Σκοπός του οδηγού είναι να ευαισθητοποιήσει περαιτέρω τις τράπεζες όσον αφορά τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους και να τις προετοιμάσει καλύτερα για το μέλλον.
Ειδικότερα, ο οδηγός παρουσιάζει τις προσδοκίες της ΕΚΤ ως προς το πώς οι τράπεζες θα λαμβάνουν υπόψη τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της επιχειρηματικής στρατηγικής τους καθώς και στο πλαίσιο της διακυβέρνησης και της διαχείρισης κινδύνων. Εξηγεί επίσης πώς η ΕΚΤ προσδοκά από τις τράπεζες να ενισχύσουν τη διαφάνειά τους και να βελτιώσουν τη δημοσιοποίηση στοιχείων όσον αφορά τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους.
Είναι αυτός ο οδηγός νομικά δεσμευτικός;
Ο οδηγός δεν είναι νομικά δεσμευτικός. Αποτελεί εργαλείο που περιγράφει το πώς η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται τον τρόπο με τον οποίο οι τράπεζες θα πρέπει να διαχειρίζονται τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους με ασφάλεια και σύνεση υπό το ισχύον πλαίσιο προληπτικής εποπτείας (τον κανονισμό για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις, την οδηγία για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις και τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ)). Οι μεικτές εποπτικές ομάδες θα συζητήσουν αυτές τις προσδοκίες με τις αντίστοιχες τράπεζες στο πλαίσιο του εποπτικού διαλόγου. Οι τράπεζες καλούνται να αξιολογήσουν κατά πόσον οι τρέχουσες πρακτικές τους είναι ασφαλείς και συνετές υπό το φως των προσδοκιών και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, να αρχίσουν να τις προσαρμόζουν. Η ΕΚΤ θα εξετάζει τις πρακτικές που αποκλίνουν από τις προσδοκίες κατά περίπτωση.
Ποιοί καλούνται να υποβάλουν σχόλια και γιατί; Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Η ΕΤΚ καλεί τις τράπεζες και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς να υποβάλουν τα σχόλιά τους, τα οποία θα λάβει υπόψη κατά την οριστικοποίηση των εποπτικών προσδοκιών στο σχέδιο οδηγού της. Αφού εξετάσει τα σχόλια που θα έχει λάβει, θα οριστικοποιήσει και θα δημοσιεύσει το τελικό κείμενο του οδηγού. Στη συνέχεια η ΕΚΤ θα χρησιμοποιεί τον οδηγό στον εποπτικό διάλογό της με τις σημαντικές τράπεζες.
Στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης, η ΕΚΤ θα διοργανώσει διαδικτυακό σεμινάριο διαλόγου με εκπροσώπους του κλάδου στις 17 Ιουνίου και δημόσια συζήτηση στις 2 Σεπτεμβρίου. Στον διάλογο θα συμμετέχουν εποπτικές αρχές, φορείς χάραξης πολιτικής και τράπεζες με σκοπό την περαιτέρω ανταλλαγή απόψεων για το θέμα. Οι τράπεζες που εποπτεύονται άμεσα από την ΕΚΤ θα προσκληθούν στο διαδικτυακό σεμινάριο. Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί ότι θα ληφθούν υπόψη μόνο τα σχόλια σχετικά με τον οδηγό που υποβάλλονται επισήμως μέσω της ιστοσελίδας της δημόσιας διαβούλευσης. Η δημόσια συζήτηση με τη σειρά της έχει ως σκοπό να δοθούν απαντήσεις στις ερωτήσεις όλων των ενδιαφερόμενων φορέων και είναι ανοιχτή σε κάθε ενδιαφερόμενο.
Πώς ορίζετε τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους;
Σύμφωνα με την κοινή αντίληψη, οι κλιματικοί και περιβαλλοντικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν τους δύο ακόλουθους βασικούς παράγοντες κινδύνου:
- Φυσικοί κίνδυνοι, που αφορούν τις οικονομικές επιπτώσεις από: (i) την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένων συχνότερων ακραίων καιρικών φαινομένων και σταδιακών αλλαγών στο κλίμα, και (ii) την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, όπως η μόλυνση του αέρα, των υδάτων και της γης, η λειψυδρία, η απώλεια της βιοποικιλότητας και η αποψίλωση. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να οδηγήσουν άμεσα, για παράδειγμα, σε καταστροφή περιουσίας ή σε μείωση της παραγωγικότητας. Έμμεσα μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα ζητήματα όπως η διαταραχή των αλυσίδων της προσφοράς.
- Οι κίνδυνοι μετάβασης αφορούν τις οικονομικές ζημίες που μπορούν να επέλθουν, άμεσα ή έμμεσα, από τη διαδικασία προσαρμογής προς μια περισσότερο βιώσιμη οικονομία χαμηλότερων εκπομπών άνθρακα. Αυτοί οι κίνδυνοι μπορούν να εκδηλωθούν, για παράδειγμα, λόγω σχετικά απότομης υιοθέτησης κλιματικών και περιβαλλοντικών πολιτικών, τεχνολογικής προόδου ή μεταβολών στο κλίμα και τις προτιμήσεις των αγορών.
Οι φυσικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι μετάβασης έχουν αντίκτυπο στις οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες με τη σειρά τους επηρεάζουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αυτός ο αντίκτυπος μπορεί να εκδηλωθεί άμεσα, για παράδειγμα μέσω της χαμηλότερης κερδοφορίας των επιχειρήσεων ή της απομείωσης της αξίας των περιουσιακών στοιχείων, ή έμμεσα μέσω μακροχρηματοπιστωτικών μεταβολών. Επιπλέον, οι φυσικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι μετάβασης μπορούν να προκαλέσουν περαιτέρω ζημίες που απορρέουν άμεσα ή έμμεσα από νομικές αξιώσεις έναντι της τράπεζας (αυτό αναφέρεται συνήθως ως «κίνδυνος ευθύνης») και υποβάθμιση της φήμης λόγω ανεπαρκούς διαχείρισης των κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων.
Συνεπώς, οι φυσικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι μετάβασης είναι παράγοντες που τροφοδοτούν και δυνητικά επιδεινώνουν τα διάφορα είδη κινδύνου για τους σκοπούς της προληπτικής εποπτείας, ιδίως τον πιστωτικό κίνδυνο, τον λειτουργικό κίνδυνο, τον κίνδυνο αγοράς και τον κίνδυνο ρευστότητας.
Ο οδηγός θα εφαρμόζεται μόνο στις τράπεζες που εποπτεύονται άμεσα από την ΕΚΤ (σημαντικές τράπεζες) ή θα ισχύει και για τις μικρότερες τράπεζες υπό την εποπτεία των εθνικών αρχών (λιγότερο σημαντικές τράπεζες);
Η ΕΚΤ και οι εθνικές αρμόδιες αρχές (ΕΑΑ) κατάρτισαν από κοινού τον οδηγό με σκοπό να διασφαλίσουν τη συνεπή εφαρμογή υψηλών εποπτικών προτύπων σε όλη τη ζώνη του ευρώ.
Η ΕΚΤ θα χρησιμοποιήσει τις προσδοκίες που ορίζονται στον οδηγό στο πλαίσιο του εποπτικού διαλόγου της με τις σημαντικές τράπεζες. Συνιστάται στις ΕΑΑ να εφαρμόζουν τις προσδοκίες κατά την εποπτεία των λιγότερο σημαντικών τραπεζών, κατά τρόπο αναλογικό.
Πότε θα τεθεί σε εφαρμογή ο οδηγός;
Ο οδηγός θα τεθεί σε εφαρμογή από την τελευταία ημερομηνία δημοσίευσής του. Η ΕΚΤ προσδοκά ότι οι σημαντικές τράπεζες θα εξετάσουν τον βαθμό στον οποίο οι τρέχουσες πρακτικές διαχείρισης και δημοσιοποίησης στοιχείων τους για τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους είναι ασφαλείς και συνετές υπό το φως των προσδοκιών που παρουσιάζονται στον οδηγό. Όπου χρειάζεται, προσδοκά ότι οι σημαντικές τράπεζες θα αρχίσουν να προσαρμόζουν άμεσα τις πρακτικές τους.
Ωστόσο, η ΕΚΤ αναγνωρίζει ότι οι τράπεζες μπορεί να χρειαστούν κάποιο χρόνο για την προσαρμογή των πρακτικών αυτών. Αναμένεται ότι οι μεθοδολογίες και τα εργαλεία για τη διαχείριση και δημοσιοποίηση κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων θα βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου.
Με τη δημοσίευση του οδηγού αντιμετωπίζεται κάποια αδυναμία; Με άλλα λόγια, μήπως αυτό σημαίνει ότι σήμερα οι τράπεζες διαχειρίζονται ανεπαρκώς τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους και δημοσιοποιούν ανεπαρκή σχετικά στοιχεία;
Η ΕΚΤ αξιολόγησε τον τρόπο με τον οποίο οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ αντιμετωπίζουν τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους. Η ΕΚΤ, αν και επισημαίνει ότι οι τράπεζες συνειδητοποιούν ολοένα περισσότερο τη δυνητική σημασία των κλιματικών κινδύνων, εντόπισε επίσης ανεπαρκείς και ανομοιογενείς πρακτικές διαχείρισης κινδύνων και δημοσιοποιήσεων. Διαπίστωσε επίσης ότι οι τράπεζες προσέγγιζαν μέχρι σήμερα το θέμα κατά κύριο λόγο από τη σκοπιά της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και ότι οι προσεγγίσεις τους διαφέρουν ανάλογα με το μέγεθος, το επιχειρηματικό μοντέλο, την πολυπλοκότητα και τη γεωγραφική τοποθεσία των τραπεζών. Η πλειονότητα των τραπεζών δεν έχει αναπτύξει ακόμα ολοκληρωμένη προσέγγιση διαχείρισης κινδύνων προσανατολισμένη προς το μέλλον.
Η ΕΚΤ επιθυμεί οι τράπεζες να υιοθετήσουν μια έγκαιρη, προσανατολισμένη προς το μέλλον και ολοκληρωμένη προσέγγιση για την εξέταση των κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων. Προσδοκά ότι θα σημειώσουν πρόοδο ως προς τη διαχείριση κινδύνων και τις δημοσιοποιήσεις τους και ευελπιστεί να τις στηρίξει ως προς αυτό αποσαφηνίζοντας τις εποπτικές προσδοκίες.
Πώς αλληλεπιδρά ο οδηγός με το δίκτυο NGFS, την ΕΑΤ και τις εθνικές πρωτοβουλίες για τη βιώσιμη χρηματοδότηση; Με ποιον τρόπο όλες αυτές οι πρωτοβουλίες ευθυγραμμίζουν τα μηνύματά τους προς τις τράπεζες;
Η ΕΚΤ και οι εθνικές αρμόδιες αρχές (ΕΑΑ) κατάρτισαν από κοινού τον οδηγό για να εξασφαλίσουν ότι οι υψηλοί εποπτικοί κανόνες εφαρμόζονται με συνέπεια σε όλη τη ζώνη του ευρώ. Ο οδηγός λαμβάνει υπόψη, και ως έναν βαθμό αξιοποιεί, τις υφιστάμενες δημοσιεύσεις των αρχών τραπεζικής εποπτείας και των ρυθμιστικών αρχών, ιδίως των ΕΑΑ, της ΕΑΤ και του Δικτύου για την ενσωμάτωση της οικολογικής διάστασης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα (Network for Greening the Financial System – NGFS).
Σε διεθνές επίπεδο, η ΕΚΤ συμμετέχει στο έργο που διενεργεί το δίκτυο NGFS. Τον Απρίλιο του 2019, το εν λόγω δίκτυο εξέδωσε συστάσεις για την ενίσχυση του ρόλου των κεντρικών τραπεζών και των εποπτικών αρχών σε ό,τι αφορά τη διαχείριση κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων και σήμερα αναπτύσσει πρακτικές κατευθύνσεις για τον τρόπο εφαρμογής των συστάσεων αυτών. Μία από τις συστάσεις του δικτύου NGFS απευθύνεται στις εποπτικές αρχές και αφορά τη θέσπιση εποπτικών προσδοκιών. Ο οδηγός της ΕΚΤ αποτελεί ένα από τα μέσα εφαρμογής αυτής της σύστασης.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ συμμετέχει στο έργο που διενεργεί η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ), στην οποία έχουν ανατεθεί διάφορες εντολές για την αξιολόγηση του τρόπου ενσωμάτωσης των κινδύνων που αφορούν το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση στους τρεις πυλώνες της προληπτικής εποπτείας. Τον Δεκέμβριο του 2019, η ΕΑΤ δημοσίευσε σχέδιο δράσης για την αειφόρο χρηματοδότηση, το οποίο περιέχει βασικά μηνύματα πολιτικής προς τις τράπεζες και τονίζει τη σημασία έγκαιρης δράσης, πριν από την επίσημη επικαιροποίηση του πλαισίου προληπτικής εποπτείας. Ο οδηγός της ΕΚΤ περιγράφει με περισσότερες λεπτομέρειες αυτά τα βασικά μηνύματα πολιτικής.
Επιπλέον, ορισμένες ΕΑΑ έχουν εκδώσει, ή βρίσκονται σε διαδικασία έκδοσης, οδηγιών για τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους. Οι λιγότερο σημαντικές τράπεζες καλούνται να εξετάσουν αυτές καθώς και άλλες συναφείς δημοσιεύσεις των ΕΑΑ.
Τι άλλα μέτρα λαμβάνει η ΕΚΤ για την αντιμετώπιση των κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων;
Στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ περιγράφεται πώς η ΕΚΤ λαμβάνει μέτρα για την κλιματική αλλαγή εντός των τομέων της αρμοδιότητάς της. Αυτοί αφορούν μεταξύ άλλων την οικονομική ανάλυση, την τραπεζική εποπτεία, τη νομισματική πολιτική, τα χαρτοφυλάκια επενδύσεων και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Η κλιματική αλλαγή και η ΕΚΤΓενικότερα, η ΕΚΤ συμμετέχει ενεργά σε διάλογο για τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους με άλλες εποπτικές αρχές και κεντρικές τράπεζες σε διεθνές επίπεδο. Εκτός από μέλος του δικτύου NGFS, η ΕΚΤ είναι επίσης μέλος της Ομάδας Τεχνικών Εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βιώσιμη χρηματοδότηση (Technical Expert Group on Sustainable Finance – TEG), η οποία μεταξύ άλλων ανέπτυξε ταξινομία βιώσιμων δραστηριοτήτων. Επιπλέον, η ΕΚΤ συμμετέχει ενεργά στις εργασίες που εκπονούν η ΕΑΤ και η Επιτροπή της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία.
Χάρη στον οδηγό, οι ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων θα δίνουν μεγαλύτερη σημασία στους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους;
Όπως εξηγείται στον οδηγό, η ΕΚΤ προσδοκά ότι οι σημαντικές τράπεζες θα χρησιμοποιούν τα σενάρια (ακραίων καταστάσεων) για να αξιολογούν αν οι κλιματικοί και περιβαλλοντικοί κίνδυνοι είναι σημαντικοί για την επιχειρηματική τους στρατηγική και για να τεκμηριώνουν τις αποφάσεις τους. Επιπλέον, η ΕΚΤ προσδοκά ότι τα ιδρύματα με σημαντικούς κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους θα αξιολογούν την καταλληλότητα των εσωτερικών ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων που διενεργούν, με σκοπό την ενσωμάτωση αυτών των κινδύνων στο βασικό και στο δυσμενές τους σενάριο.
Επιπροσθέτως, η ΕΚΤ μελετά με προσοχή τις δυνητικές επιπτώσεις των κλιματικών κινδύνων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της ζώνης του ευρώ. Η ΕΚΤ συνεργάζεται σήμερα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου και τις κεντρικές τράπεζες της ΕΕ για την οριστικοποίηση πιλοτικής άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για κλιματικούς κινδύνους. Οι προπαρασκευαστικές εργασίες για τη διενέργεια μακροπροληπτικής άσκησης της ΕΚΤ βρίσκονται σε εξέλιξη. Σκοπός του πλαισίου των ασκήσεων είναι να αξιολογηθεί πώς οι κλιματικοί κίνδυνοι μεταδίδονται στην πραγματική οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η άσκηση, η οποία θα στηριχθεί σε λεπτομερή δεδομένα, θα αφορά 90 σημαντικές τράπεζες στη ζώνη του ευρώ.