Uitkomst EBA-stresstest: banken in het eurogebied beter bestand tegen financiële schokken

2 november 2018

• Alle 33 banken die onder het toezicht staan van de ECB zijn nu beter bestand tegen financiële schokken
• Ondanks de grotere kapitaaldaling in het ernstiger ongunstige scenario dan in de stresstest van 2016 is de gemiddelde kapitaalbuffer van de banken hoger
• De uiteindelijke CET1 kwam in het ongunstige scenario gemiddeld uit op 9,9%. Dit is een stijging ten opzichte van de 8,8% die in 2016 werd opgetekend.
• In het ongunstige scenario neemt de gemiddelde CET1 af met 3,8 procentpunt, een stijging ten opzichte van 3,3 procentpunt in 2016
• Behalve dat ze de problematiek van uit het verleden stammende activa aanpakken, hebben de banken ook een sterke kapitaalbuffer opgebouwd.

Uit de door de Europese Bankautoriteit (EBA) gecoördineerde EU-brede stresstest blijkt dat de 33 grootste banken die onder het directe toezicht van de Europese Centrale Bank (ECB) vallen de afgelopen twee jaar hun bestendigheid tegen financiële schokken hebben verbeterd. Ondanks een ernstiger ongunstig scenario dan in de stresstest van 2016 werd gehanteerd, kwam de tier 1-kernkapitaalratio (CET1) van alle 33 banken na een stressperiode van drie jaar gemiddeld hoger uit: 9,9% in vergelijking met 8,8% twee jaar geleden.

De EU-brede stresstest is bij in totaal 48 banken uitgevoerd. Samen zijn die banken goed voor 70% van de bankactiva in de EU. De 33 deelnemende banken onder het toezicht van de ECB hebben samen 70% van de bankactiva in het eurogebied. De EBA heeft vandaag de resultaten van de stresstest op haar website gepubliceerd.

Dankzij de inspanningen om de uit het verleden stammende activa aan te pakken, in combinatie met de consequente opbouw van kapitaal in de afgelopen jaren, was de gemiddelde kapitaalpositie van de 33 banken bij aanvang van de stresstest veel sterker: de tier 1-kernkapitaalratio (Common Equity Tier 1 – CET1) bedroeg 13,7%, tegen 12,2% in 2016. CET1 is een belangrijke maatstaf voor de financiële soliditeit van een bank.

“Uit deze uitkomst blijkt dat de deelnemende banken nu beter bestand zijn tegen macro-economische schokken dan twee jaar geleden. Mede dankzij ons toezicht hebben de banken aanzienlijk meer kapitaal opgebouwd. Tegelijkertijd hebben ze onder meer hun niet-renderende leningen verminderd en de interne controle en de risicogovernance verbeterd,” aldus Danièle Nouy, voorzitter van de Raad van Toezicht van de ECB. “Door de test kunnen we voor de toekomst zien waar de afzonderlijke banken het kwetsbaarst zijn en waar groepen banken het gevoeligst zijn voor bepaalde risico's.”

In het ongunstige scenario bedroeg de gemiddelde kapitaaldaling voor de 33 ECB-banken uit de EBA-steekproef 3,8 procentpunt. Dat is een toename ten opzichte van de 3,3 procentpunt die uit de stresstest van 2016 naar voren kwam. Dit scenario, dat is voorbereid door het Europees Comité voor Systeemrisico's (European Systemic Risk Board – ESRB) in samenwerking met de ECB en de EBA, betrof een periode van drie jaar. De focus lag dit keer op een herprijzing van de mondiale risicopremies, een negatieve wisselwerking tussen de lage groei en de zwakke winstgevendheid van de banken, alsook op zorgen over de schuldhoudbaarheid in de publieke en de particuliere sector. Het ESRB heeft eind vorig jaar vastgesteld dat deze risico's voor de Europese economieën het meest relevant zijn. In het scenario wordt geen rekening gehouden met recentere gebeurtenissen. Uitgegaan wordt van een krimp van het bruto binnenlands product (bbp) in het eurogebied van 2,4% en een daling van de vastgoed- en aandelenprijzen van respectievelijk 17% en 31%. Daarmee is sprake van een ernstigere schok dan in het stresstestscenario voor 2016 (gemiddeld voor alle lidstaten).

Die grotere kapitaaldaling weerspiegelt niet alleen een ernstiger macro-economisch scenario, maar ook de invoering van de International Financial Reporting Standard 9 (IFRS 9). Volgens die nieuwe financiële verslaggevingsstandaard moeten de banken eerder in de kredietcyclus voorzieningen treffen voor verwachte verliezen op leningen die een bijzondere waardevermindering hebben ondergaan (dat wil zeggen, die banken die geen gebruik hebben gemaakt van een ‘phase-in’ periode). Het effect van het scenario was ook sterker door de wijzigingen in de gehanteerde methodologie voor de stresstest. Positief is dat de banken door de vermindering van hun volume niet-renderende leningen (‘non-performing loans’ – NPL's) hebben geprofiteerd van een kwaliteitsverbetering van de activa.

De al met al hoge schokbestendigheid van het bankenstelsel in het eurogebied kan echter niet verbloemen dat er nog uitdagingen zijn en blijven. Er moet nog het nodige werk aan de bedrijfsmodellen en problemen uit het verleden worden verzet. De ECB houdt de ontwikkeling op deze gebieden nauwlettend in de gaten.

In samenhang met de EU-brede EBA-stresstest heeft de ECB een eigen stresstest uitgevoerd voor die banken die onder het directe toezicht van de ECB staan, maar die niet onder de steekproef van de EBA vielen.

Eerder dit jaar heeft de ECB daarnaast ook de vier Griekse banken getoetst waarover zij direct toezicht uitoefent. Dezelfde methodologie en benadering zijn gehanteerd als bij de EU-brede EBA-stresstest. Om de test nog voor het einde van het derde steunprogramma voor Griekenland van het Europees Stabiliteitsmechanisme (European Stability Mechanism – ESM) te hebben afgerond, heeft de ECB hier wel met een versneld tijdschema gewerkt.

Net als in eerdere jaren: de stresstest is niet iets waarvoor een bank kan slagen of zakken. De uitkomst ervan helpt de toezichthouder om in het kader van de jaarlijkse procedure voor prudentiële toetsing en evaluatie (Supervisory Review and Evaluation Process – SREP) het Pijler 2-kapitaal vast te stellen. Toezichthouders verlangen van de banken dat ze naast het wettelijk vereiste minimumkapitaal Pijler 2-kapitaal opbouwen als prudentiële kapitaalbuffer. Pijler 2-kapitaal is toegesneden op de specifieke kenmerken van een bank, onder andere het bedrijfsmodel, de bestuursstructuur of het risicobeheerkader. Voor de banken waarop de ECB toezicht uitoefent, bereidt zij op dit moment de SREP-besluiten over 2018 voor.

Bij vragen kunnen de media terecht bij Uta Harnischfeger, tel.: +49 69 1344 6321 of bij Esther Tejedor, tel.: +49 69 1344 95596.

TOELICHTING

Om de vergelijking te vergemakkelijken, zijn alle hier genoemde CET1-kapitaalratio's op ‘fully loaded’ basis. Verondersteld wordt daarbij dat de banken al aan alle wettelijke kapitaalvereisten van eventuele overgangsregelingen voldoen.