Καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες
Τα νομοθετικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) έχουν λάβει σειρά μέτρων αφενός για να αποσαφηνίσουν και να ενισχύσουν τη σημαντική σχέση ανάμεσα στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (ή αλλιώς ξεπλύματος χρήματος)/της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (ΚΞΧ/ΧΤ) και στα εποπτικά ζητήματα και αφετέρου για να συμπληρώσουν το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο της ΕΕ. Τα εν λόγω μέτρα περιλαμβάνουν τροποποιήσεις της οδηγίας για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις (Capital Requirements Directive - CRD), οι οποίες αποσαφηνίζουν περαιτέρω τη σχέση ανάμεσα στην προληπτική εποπτεία και την εποπτεία της ΚΞΧ/ΧΤ και καλούν τις αρχές προληπτικής εποπτείας να δράσουν με βάση τις πληροφορίες σχετικά με την ΚΞΧ/ΧΤ (για περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να συμβουλευθείτε τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών με τίτλο Opinion of the European Banking Authority on communications to supervised entities regarding money laundering and terrorist financing risks in prudential supervision, η οποία είναι διαθέσιμη μόνο στα αγγλικά).
Επιπλέον, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκρινε σχέδιο δράσης σχετικά με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Το εν λόγω σχέδιο δράσης ορίζει διάφορους στόχους, με παραδοτέα και χρονοδιαγράμματα, και υπογραμμίζει την ανάγκη βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της εποπτείας σε σχέση με την ΚΞΧ/ΧΤ. Παρόλο που η εποπτεία της συμμόρφωσης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με τις απαιτήσεις ΚΞΧ/ΧΤ παραμένει στην αποκλειστική αρμοδιότητα των εθνικών αρχών που είναι υπεύθυνες για την ΚΞΧ/ΧΤ, το σχέδιο δράσης αναφέρει ότι η βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών και της συνεργασίας μεταξύ των εν λόγω αρχών και των αρχών προληπτικής εποπτείας, ιδίως σε διασυνοριακό επίπεδο, είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη αποτελεσματικής εποπτείας.
Στο πλαίσιο αυτό, η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ, κατά την άσκηση των καθηκόντων της στον τομέα της προληπτικής εποπτείας, λαμβάνει μέτρα στην περίπτωση που υπάρχουν ανησυχίες για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και για χρηματοδότηση της τρομοκρατίας (ΞΧ/ΧΤ) που μπορεί να έχουν αντίκτυπο στην ασφάλεια και την ευρωστία ενός ιδρύματος. Οι εν λόγω ανησυχίες – και ιδιαίτερα όσες απορρέουν από τις αξιολογήσεις των αρχών που είναι υπεύθυνες για την ΚΞΧ/ΧΤ όσον αφορά τους κινδύνους ΞΧ/ΧΤ που αφορούν μεμονωμένα ιδρύματα – θα εξετάζονται στο πλαίσιο της διαδικασίας προληπτικής εποπτείας και πιο συγκεκριμένα, όχι όμως αποκλειστικά, ως ακολούθως:
- κατά την αδειοδότηση, ως προς τον βαθμό στον οποίο το επιχειρηματικό μοντέλο, τα προτεινόμενα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου κινδύνων του αιτούντος ιδρύματος, καθώς και η καταλληλότητα των μετόχων, των μελών, του διοικητικού οργάνου, των ανώτερων διοικητικών στελεχών και των προσώπων που κατέχουν βασικές λειτουργικές θέσεις, επιφέρουν κινδύνους ΞΧ/ΧΤ·
- στο πλαίσιο της διαρκούς εποπτείας, κατά την αξιολόγηση της απόκτησης ειδικών συμμετοχών και την αξιολόγηση της καταλληλότητας των μελών του διοικητικού οργάνου·
- στο πλαίσιο της διαδικασίας εποπτικού ελέγχου και αξιολόγησης ( Supervisory Review and Evaluation Process - SREP), κατά την εξέταση των κινδύνων, των επιχειρηματικών μοντέλων, των πιστοδοτικών πράξεων, της διακυβέρνησης και της εσωτερικής διαχείρισης κινδύνων·
- στο πλαίσιο λήψης διοικητικών μέτρων προληπτικής εποπτείας, και δη επιβολής κυρώσεων ή διαδικασίας ανάκλησης άδειας λειτουργίας, διασφαλίζοντας έτσι ότι οι σχετικές με την ΚΞΧ/ΧΤ αδυναμίες που επιφέρουν συνέπειες από άποψη προληπτικής εποπτείας λαμβάνονται υπόψη κατά την εφαρμογή εποπτικών μέτρων και εξουσιών, με σκοπό τον μετριασμό των σχετικών ανησυχιών.
Βάσει αυτών των δεδομένων, είναι σημαντικό να συνεχιστεί η στενότερη συνεργασία και η εντατικότερη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρχών προληπτικής εποπτείας και των αρχών που είναι αρμόδιες για την ΚΞΧ/ΧΤ στην κάθε χώρα και εκτός εθνικών συνόρων. Πράγματι, όπως εξηγείται παραπάνω, οι αρχές προληπτικής εποπτείας θα χρησιμοποιούν τις πληροφορίες που έχουν στη διάθεσή τους οι αρμόδιες για την ΚΞΧ/ΧΤ αρχές κατά τις εποπτικές τους διαδικασίες, και οι εποπτικές αρχές ΚΞΧ/ΧΤ θα χρησιμοποιούν τις πληροφορίες των αρχών προληπτικής εποπτείας για να καθορίζουν την προσέγγισή τους όσον αφορά την εποπτεία των ιδρυμάτων σε σχέση με την ΚΞΧ/ΧΤ.
Για την επιτυχή καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας στον χρηματοπιστωτικό τομέα δεν αρκεί μόνο να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στο κανονιστικό και εποπτικό έργο. Τα ιδρύματα διαδραματίζουν ως προς αυτό το σημείο πρωταρχικό ρόλο. Πρώτα αυτά θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι δεν αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης όσον αφορά αυτούς τους σκοπούς και ότι η διοίκηση δίνει τη δέουσα προσοχή στα σχετικά με την ΚΞΧ/ΧΤ ζητήματα. Στο πλαίσιο αυτό, τα ιδρύματα πρέπει να διασφαλίζουν, μεταξύ άλλων, ότι τα μέλη του διοικητικού οργάνου και τα ανώτερα διοικητικά στελέχη έχουν πάντοτε καλή φήμη και διαθέτουν επαρκείς γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρία κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Παρομοίως, τα ιδρύματα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η διακυβέρνηση τους και η διαχείριση κινδύνων που εφαρμόζουν είναι κατάλληλες και τους επιτρέπουν να εντοπίζουν, να αξιολογούν και να διαχειρίζονται τους κινδύνους στους οποίους είναι (ή μπορεί να είναι) εκτεθειμένα, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων ΞΧ/ΧΤ.