Synteza

Priorytety nadzorcze to główne obszary, na których nadzór bankowy skupi się w 2019 roku. Wyznaczono je na podstawie oceny najistotniejszych wyzwań, przed jakimi stoją nadzorowane banki w obecnym otoczeniu gospodarczym, regulacyjnym i nadzorczym.

Nadzór Bankowy EBC we współpracy z właściwymi organami krajowymi zidentyfikował źródła ryzyka w sektorze bankowym, opierając się na informacjach uzyskanych od wspólnych zespołów nadzorczych, mikro- i makroostrożnościowych analizach opracowanych przez EBC oraz sprawozdaniach organów międzynarodowych. Najważniejsze rozpoznane czynniki ryzyka w sektorze bankowym to: niepewność geopolityczna, poziom kredytów zagrożonych i potencjalne ich narastanie w przyszłości, cyberprzestępczość i zakłócenia informatyczne, potencjalne korekty wyceny na rynkach finansowych, otoczenie niskich stóp procentowych, reakcja banków na nowe i istniejące przepisy, uwarunkowania gospodarcze i fiskalne w strefie euro, nieprawidłowości w działaniu, rozwój sytuacji na rynkach nieruchomości, strukturalne problemy w otoczeniu biznesowym, konkurencja ze strony instytucji niebankowych oraz ryzyka związane z klimatem^[1].

Aby mieć pewność, że banki odpowiednio podejdą do tych wyzwań i poradzą sobie z nimi, zweryfikowano i odpowiednio dostosowano priorytety Nadzoru Bankowego EBC. W świetle przedstawionej sytuacji w zakresie ryzyka za priorytetowe dla SSM na rok 2019 uznano następujące obszary:

1. ryzyko kredytowe
2. zarządzanie ryzykiem
3. działania obejmujące różne aspekty ryzyka.

Pokrywają się one w większości z priorytetami z roku 2018. Wyjątkiem są modele biznesowe, ponieważ główne działania nadzorcze w tym zakresie zostały już ukończone^[2]. Choć jednak modele biznesowe nie są już obszarem priorytetowym, będą nadal podlegać kontroli w ramach bieżącego nadzoru sprawowanego przez wspólne zespoły nadzorcze, na przykład w procesie przeglądu i oceny nadzorczej (SREP).

Każdy obszar priorytetowy obejmie różne działania nadzorcze, które są przedstawione poniżej. Ich pełna realizacja może trwać dłużej niż rok.

1 Ryzyko kredytowe

Dalsze prace nad rekomendacją w sprawie kredytów zagrożonych (NPL)

Ryzyko kredytowe pozostaje jednym z priorytetowych obszarów nadzoru na rok 2019. Pomimo postępów w obniżaniu poziomu kredytów zagrożonych w strefie euro jest on w ujęciu łącznym wciąż wysoki na tle standardów międzynarodowych. Nadzór Bankowy EBC będzie się więc nadal zajmować stanem tych kredytów. Wykorzystując dotychczasowe prace, wspólnie z zainteresowanymi instytucjami określi – według zharmonizowanych zasad – oczekiwania nadzorcze dotyczące poszczególnych banków. Ma to zapewnić stałe postępy w redukowaniu ryzyka związanego ze starymi kredytami zagrożonymi i spójne średniookresowe podejście do stanu i przepływów kredytów zagrożonych.

Jakość kryteriów zatwierdzania kredytów i jakość ekspozycji kredytowych

Nadzór Bankowy EBC oceni jakość kryteriów zatwierdzania kredytów przez banki, skupiając się na nowych kredytach. Zbada praktyki udzielania kredytów i dokładnie oceni standardy w tym zakresie pod kątem łagodzenia potencjalnego ryzyka. Prace te mogą prowadzić do podjęcia działań wobec konkretnych banków. Ponadto będą prowadzone specjalne kontrole na miejscu dotyczące np. nieruchomości komercyjnych, nieruchomości mieszkalnych i finansowania lewarowanego, aby zbadać jakość zaangażowania w konkretne klasy aktywów.

2 Zarządzanie ryzykiem

Bieżący nadzór będzie obejmował wiele działań z zakresu zarządzania ryzykiem, na przykład ocenę bankowych procedur zarządczych. Zostaną uwzględnione zwłaszcza poniższe inicjatywy.

Ukierunkowany przegląd modeli wewnętrznych

W 2019 będzie kontynuowany ukierunkowany przegląd modeli wewnętrznych (TRIM), którego celem nadrzędnym jest zmniejszenie nieuzasadnionych rozbieżności między aktywami ważonymi ryzykiem oraz potwierdzenie adekwatności zatwierdzonych modeli wewnętrznych stosowanych przez banki w ramach filaru I. W 2019 Nadzór Bankowy EBC zamierza prowadzić dalsze badania na miejscu w ramach TRIM, skupiając się przede wszystkim na modelach stosowanych do oceny ryzyka kredytowego dla ekspozycji wobec średnich i dużych przedsiębiorstw i instytucji oraz z tytułu kredytowania specjalistycznego. Przeprowadzi przekrojowe analizy dotyczące ukończonych badań i zacznie przygotowywać końcowe sprawozdanie z realizacji projektu. Planuje też aktualizację istniejącego przewodnika EBC po modelach wewnętrznych.

ICAAP i ILAAP

Procedury wewnętrznej oceny adekwatności kapitałowej (ICAAP) i wewnętrznej oceny adekwatności płynnościowej (ILAAP) są istotnymi narzędziami zarządzania ryzykiem w instytucjach kredytowych. Nadzór Bankowy EBC ocenia jakość tych procedur w poszczególnych instytucjach – jest to istotny element procesu SREP. W następstwie intensywnego dialogu z bankami zostaną ukończone przewodniki EBC dotyczące ICAAP i ILAAP. Będzie można je stosować od roku 2019. Nadal będą też prowadzone prace nad poprawą przejrzystości struktury wymogów kapitałowych w ramach filaru II w odniesieniu do poszczególnych kategorii ryzyka.

Ryzyko informatyczne i cybernetyczne

Nadzór Bankowy EBC będzie kontynuował ocenę ryzyka informatycznego i cybernetycznego w bankach oraz rozpocznie kontrole na miejscu poświęcone kwestiom związanym z ryzykiem informatycznym. Ponadto instytucje istotne będą nadal informować EBC o istotnych cyberatakach zgodnie z nadzorczą procedurą zgłaszania takich incydentów.

Test warunków skrajnych w zakresie płynności

Nadzorczy test warunków skrajnych w roku 2019, podobnie jak w 2017, będzie ściśle ukierunkowany. W 2019 jego celem będzie ocena odporności banków na szoki płynnościowe. Wyniki poszczególnych banków zostaną uwzględnione w ocenach SREP.

3 Różne aspekty ryzyka

Planowane na 2019 działania nadzorcze w zakresie różnych aspektów ryzyka obejmują przygotowania do brexitu oraz prace dotyczące ryzyka handlowego i wyceny aktywów.

Przygotowania do brexitu

Przygotowanie banków na wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, które ma nastąpić w marcu 2019, pozostaje jednym z priorytetów Nadzoru Bankowego EBC. Nadzorcy będą ściśle monitorować realizację planów banków związanych z brexitem, aby zapewnić ich zgodność z oczekiwaniami nadzorczymi. Działania te będą zależeć od rezultatów politycznych negocjacji i decyzji o wprowadzeniu (bądź niewprowadzaniu) okresu przejściowego. Z uwagi na utrzymującą się niepewność Nadzór Bankowy EBC podkreśla, że banki muszą liczyć się z każdą ewentualnością i kończyć już swoje przygotowania. EBC z kolei będzie kontynuować przygotowania do przejęcia bezpośredniego nadzoru nad instytucjami, które niedawno uzyskały status istotnych, ponieważ w związku z brexitem przeniosły działalność z Wielkiej Brytanii do państwa objętego jednolitym mechanizmem nadzorczym.

Ryzyko handlowe i wycena aktywów

Nadzór Bankowy EBC będzie kontynuował dialog nadzorczy z instytucjami istotnymi, aby rozpoznać stan przygotowań do wprowadzenia reguł dotyczących podstawowego przeglądu portfela handlowego. Celem tego dialogu będzie dopilnowanie, aby banki odpowiednio dostosowały swoje systemy do nowych zasad oceny ryzyka rynkowego. Planuje się też kontrole na miejscu skupione na ryzyku handlowym i rynkowym. Aby dopasować zakres tych kontroli do odpowiednich obszarów ryzyka, wspólne zespoły nadzorcze mogą najpierw przeprowadzić pogłębione analizy w wybranych bankach.

Powyższej listy czynników ryzyka i priorytetów nadzoru nie należy uważać za zamkniętą. Stale prowadzone są także inne działania, których tutaj nie wyszczególniono – np. w zakresie wdrażania MSSF 9, monitorowania ryzyka oraz oceny planów naprawy. Może też być konieczne podejmowanie różnych działań nadzorczych na poziomie poszczególnych banków, odpowiednio do ich profilu ryzyka. Niemniej wyznaczenie priorytetów jest ważne, gdyż umożliwia zorganizowanie działań nadzorczych we wszystkich bankach w sposób zharmonizowany, skuteczny i współmierny do okoliczności. Przyczynia się to do zapewnienia równych warunków działania i zwiększenia skuteczności nadzoru.