Częste pytania

Część 1 – O nas

Co to jest jednolity mechanizm nadzorczy?

Jednolity mechanizm nadzorczy (Single Supervisory Mechanism, SSM) jest systemem nadzoru bankowego w Europie i jednym z filarów unii bankowej. Obejmuje EBC i krajowe organy nadzoru ze wszystkich krajów strefy euro, a także innych krajów UE, które podjęły decyzję o przystąpieniu do SSM.

Główne cele SSM to:

• zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności europejskiego systemu bankowego
• zwiększenie integracji i stabilności finansowej w Europie.

Dlaczego europejski nadzór bankowy jest potrzebny?

Kryzysy finansowe pokazały, jak szybko i mocno problemy występujące w sektorze finansowym jednego kraju mogą przenieść się na inny kraj, zwłaszcza w obrębie unii walutowej takiej jak strefa euro. Te problemy mogą następnie bezpośrednio dotknąć ludzi i mieć wpływ na ich pieniądze.

Nasza praca polega na ochronie systemu finansowego i utrzymaniu zaufania do europejskiego sektora bankowego. Dzięki wspólnemu europejskiemu mechanizmowi nadzoru banki we wszystkich uczestniczących krajach są nadzorowane w spójny sposób.

Jakie kraje uczestniczą w europejskim nadzorze bankowym?

Uczestniczy w nim 21 krajów. W 20 z nich walutą jest euro i automatycznie uczestniczą one w europejskim nadzorze bankowym. Kraje UE, których walutą nie jest euro, także mogą podjąć decyzję o przystąpieniu do SSM przez nawiązanie z EBC tzw. bliskiej współpracy. Takim krajem jest Bułgaria.

EBC może zawierać protokoły ustaleń z krajowymi organami nadzoru z państw UE nieuczestniczących w tym systemie i państw spoza UE. Celem protokołów ustaleń jest koordynacja nadzoru nad danymi bankami oraz ich transgranicznymi spółkami zależnymi i oddziałami.

Część 2 – Jak działa nadzór EBC

Na czym dokładnie polega rola EBC?

Od listopada 2014 nadzorujemy największe europejskie banki. Do naszych zadań należą m.in.:

• udzielanie i cofanie licencji wszystkim bankom w uczestniczących krajach
• ocena transakcji nabycia i sprzedaży pakietów akcji banków
• zapewnianie zgodności banków z wszystkimi wymogami określonymi w przepisach unijnego prawa bankowego, a w razie konieczności – zaostrzanie wymogów ostrożnościowych wobec banków w celu ochrony stabilności finansowej
• stałe monitorowanie ryzyka, na jakie narażone są banki, żeby oceniać ich kondycję i stabilność finansową
• dopilnowanie, by w bankach stosowano skuteczne zarządzanie i solidne procesy decyzyjne.

W jaki sposób działamy?

Zadania nadzorcze EBC planuje i wykonuje Rada ds. Nadzoru. Obejmują one podejmowanie decyzji nadzorczych, które są następnie przyjmowane przez Radę Prezesów, czyli główny organ decyzyjny EBC, w trybie zatwierdzenia przy braku sprzeciwu.

Bieżący nadzór nad bankami istotnymi sprawują wspólne zespoły nadzorcze. Międzywydziałowe zespoły ekspertów natomiast zajmują się kontrolami na miejscu i na odległość oraz opracowują metody i przewodniki nadzorcze dotyczące konkretnych zagadnień lub obszarów ryzyka.

Czym są wspólne zespoły nadzorcze?

Wspólne zespoły nadzorcze stanowią jedną z głównych form współpracy między EBC a krajowymi organami nadzoru. Dla każdego banku istotnego tworzymy zespół złożony z pracowników EBC i krajowych organów nadzoru. Prace zespołu koordynuje EBC z pomocą poszczególnych krajowych organów nadzoru.

Wspólne zespoły nadzorcze sprawują bieżący nadzór nad bankami istotnymi: przede wszystkim przeprowadzają analizy ryzyka, przedstawiają projekty programów nadzoru i proponują odpowiednie działania.

Kogo nadzoruje EBC?

Nadzór bezpośredni

EBC bezpośrednio nadzoruje ponad 100 banków istotnych, na które przypada około 85% łącznych aktywów bankowych w uczestniczących krajach.

Banki uznaje się za istotne ze względu na:

• ich wielkość – banki o wartości aktywów ogółem powyżej 30 mld euro lub będące jednym z trzech największych banków w danym kraju
• ich znaczenie dla gospodarki danego kraju lub całej UE
• skalę ich działalności transgranicznej
• to, czy ubiegały się one o pomoc finansową lub uzyskały taką pomoc bezpośrednio z Europejskiego Mechanizmu Stabilności lub Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej.

Nadzór pośredni

Nadzór nad około 2000 banków mniej istotnych ze strefy euro sprawują bezpośrednio krajowe organy nadzoru i pośrednio EBC. W każdej chwili EBC może jednak podjąć decyzję o objęciu dowolnego z tych banków nadzorem bezpośrednim, by zapewnić spójne stosowanie wysokich standardów nadzoru.

Jak można zgłosić naruszenie przepisów prawa UE o nadzorze bankowym?

Wszelkie podejrzenia, które dotyczą naruszeń przepisów prawa UE odnoszących się do zadań nadzorczych EBC, należy zgłaszać do EBC. Zgłoszenia mogą dotyczyć wszelkich ewentualnych naruszeń ze strony nadzorowanych banków, krajowych organów nadzoru lub samego EBC. Wszystkie przekazane informacje będą traktowane z najwyższą poufnością.

Część 3 – Rozliczalność

Jak EBC rozlicza się ze swoich zadań nadzorczych?

Wprowadzono szereg mechanizmów rozliczania się przez EBC ze swoich działań nadzorczych przed instytucjami demokracji, w tym:

• regularne dyskusje z Parlamentem Europejskim i Radą Unii Europejskiej
• obowiązki sprawozdawcze wobec parlamentów narodowych państw członkowskich uczestniczących w europejskim nadzorze bankowym
• audyty przeprowadzane przez Europejski Trybunał Obrachunkowy
• kontrolę prawną sprawowaną przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Jak EBC unika potencjalnych konfliktów interesów między nadzorem a polityką pieniężną?

W prawie UE dokonano rozdziału zadań EBC, by mógł on sprawować nadzór niezależnie od polityki pieniężnej. Rada ds. Nadzoru odpowiada za działalność nadzorczą EBC, natomiast Rada Prezesów – za sprawy związane z polityką pieniężną. Projekty decyzji nadzorczych są przedstawiane przez Radę ds. Nadzoru i przedkładane do przyjęcia Radzie Prezesów.

Unikaniu potencjalnych konfliktów interesów służy także organizacyjne oddzielenie pracowników bezpośrednio zaangażowanych w zadania związane z polityką pieniężną.

Część 4 – Ochrona konsumentów

Jak można złożyć skargę na bank?

Skargę na bank można złożyć bezpośrednio do danego banku lub organu odpowiedzialnego za ochronę konsumentów w danym kraju.

EBC nadzoruje duże i istotne banki w strefie euro i krajach, które zdecydowały się na uczestnictwo w europejskim nadzorze bankowym. Zadania takie jak ochrona konsumentów i zwalczanie prania pieniędzy nie wchodzą jednak w zakres obowiązków EBC i w związku z tym leżą w gestii organów krajowych. Zarzuty karne podlegają jurysdykcji właściwych organów ścigania w danym kraju.

Czy EBC może udzielać konkretnych informacji o bankach?

Nie. Prawo zabrania EBC ujawniania informacji lub danych o poszczególnych nadzorowanych bankach. W celu uzyskania informacji należy skontaktować się bezpośrednio z danym bankiem.

Jak europejski nadzór bankowy chroni pieniądze klientów banków?

Pieniądze są bezpieczne w solidnych i stabilnych bankach. Europejski nadzór ma pomagać bankom w rozważnym zarządzaniu ryzykiem wewnętrznym i zewnętrznym, by były one odporne na szoki. Dlatego EBC ma prawo nakazać bankom zwiększenie buforów kapitałowych stanowiących zabezpieczenie na wypadek problemów. Może także wydawać lub cofać licencje bankowe i nakładać kary na banki, które nie przestrzegają przepisów. W krajach UE działają również systemy gwarantowania depozytów zasilane przez banki, zapewniające ochronę depozytów w wysokości do 100 000 euro.

W razie dalszych pytań można skontaktować się z nami za pomocą formularza wniosku o udzielenie informacji lub telefonicznie pod numerem +49 69 1344 1300.