Η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων δείχνει ότι ο τραπεζικός τομέας της ζώνης του ευρώ είναι ανθεκτικός σε σενάριο σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας

1η Αυγούστου 2025

• Ο δείκτης CET1 του τραπεζικού συστήματος διαμορφώνεται σε 12,0% στο τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, δηλ. σε επίπεδο κατά 4 ποσ. μον. χαμηλότερο από το σημείο εκκίνησής του.
• Η υψηλή κερδοφορία παρέχει στις τράπεζες ισχυρό απόθεμα ασφαλείας έναντι των αυξημένων προβλεπόμενων ζημιών.
• Η άσκηση καλύπτει 96 (51 μεγάλες και 45 μεσαίες) τράπεζες της ζώνης του ευρώ υπό την άμεση εποπτεία της ΕΚΤ.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δημοσίευσε σήμερα τα αποτελέσματα της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2025, από τα οποία προκύπτει ότι το τραπεζικό σύστημα της ζώνης του ευρώ είναι ανθεκτικό σε σενάριο σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας.

Στο τέλος της τριετούς περιόδου που εξετάζεται στην άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, οι 96 τράπεζες οι οποίες περιλαμβάνονται στην άσκηση προβλέπουν ζημίες ύψους 628 δισεκ. ευρώ λόγω της επιδείνωσης του πιστωτικού κινδύνου, του κινδύνου αγοράς και του λειτουργικού κινδύνου, δηλαδή αύξηση σε σύγκριση με τα 548 δισεκ. ευρώ της αντίστοιχης άσκησης του 2023. Παρά τις ζημίες αυτές, η μείωση κεφαλαίου ήταν χαμηλότερη από ό,τι στις προηγούμενες ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων. Αυτό το ηπιότερο αποτέλεσμα όσον αφορά τη μείωση κεφαλαίου οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι τράπεζες συμμετέχουν στην άσκηση με μεγαλύτερη κερδοφορία, λόγω των υψηλότερων επιτοκίων και της σταθερής ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού. Ωστόσο, η διατηρησιμότητα των υψηλότερων κερδών παραμένει αβέβαιη και μπορεί να διαφέρει μεταξύ τραπεζών.

Ο συνολικός δείκτης κεφαλαίου κοινών μετοχών της κατηγορίας 1 (Common Equity Tier 1 - CET1), που αποτελεί βασικό δείκτη μέτρησης της οικονομικής ευρωστίας μιας τράπεζας, θα μειωνόταν σε 12,0% έπειτα από τρία έτη ακραίων συνθηκών υπό το καθορισμένο δυσμενές σενάριο, σε σύγκριση με 10,4% στην άσκηση του 2023. Αυτό αντιστοιχεί σε μείωση του δείκτη CET1 κατά 4,0 ποσ. μον. σε σύγκριση με το σημείο εκκίνησης. Στο τέλος του 2027, ο δείκτης CET1 θα ήταν κατά 5,1 ποσ. μον. χαμηλότερος από ό,τι στο βασικό σενάριο.

Τα αποτελέσματα της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων υποδηλώνουν ότι τα υφιστάμενα κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας στηρίζουν την ικανότητα του τραπεζικού τομέα της ζώνης του ευρώ να αντεπεξέρχεται σε δυσμενείς διαταραχές. Η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων πραγματοποιήθηκε σε ένα περιβάλλον σημαντικής μακροοικονομικής αβεβαιότητας, γεγονός που ενίσχυσε τα επιχειρήματα υπέρ της διατήρησης συνετής στάσης όσον αφορά τον κεφαλαιακό προγραμματισμό και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Οι τράπεζες πρέπει να συνεχίσουν να ενισχύουν τη χρηματοοικονομική και λειτουργική ανθεκτικότητά τους, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων σε πληροφοριακά συστήματα και στην ανθεκτικότητα έναντι κυβερνοαπειλών.

Η ΕΚΤ υπέβαλε σε άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων 96 τράπεζες υπό την άμεση εποπτεία της. Από αυτές, οι 51 είναι οι μεγαλύτερες τράπεζες της ζώνης του ευρώ, οι οποίες περιλαμβάνονται στην άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων σε επίπεδο ΕΕαποτελέσματα που συντονίζει η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ), ενώ οι 45 είναι μεσαίου μεγέθους τράπεζες και δεν περιλαμβάνονται στο δείγμα της ΕΑΤ. Συγκεντρωτικά, αντιπροσωπεύουν περίπου το 83% των συνολικών στοιχείων ενεργητικού του τραπεζικού τομέα στη ζώνη του ευρώ. Η ΕΑΤ δημοσίευσε νωρίτερα σήμερα λεπτομερή για τις 51 μεγαλύτερες τράπεζες. Η ΕΚΤ έχει δημοσιεύσει επιλεγμένα στοιχεία για τις 45 τράπεζες μεσαίου μεγέθους.

Οι τράπεζες τέθηκαν αντιμέτωπες με ένα κοινό βασικό σενάριο και ένα υποθετικό δυσμενές σενάριο. Το δυσμενές σενάριο υποθέτει αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις και εσωστρεφείς εμπορικές πολιτικές, που οδηγούν σε υψηλότερες τιμές της ενέργειας και σε κατακερματισμένες παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένη αβεβαιότητα, απώλεια εμπιστοσύνης και σημαντική συρρίκνωση της ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας. Τα επιτόκια της αγοράς αρχικά θα σημείωναν άνοδο, δημιουργώντας μεγαλύτερη αστάθεια και σημαντικές διορθώσεις στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων και στις αποτιμήσεις των ακινήτων.

Προκειμένου να αξιολογηθούν οι συνέπειες ενός ταχέως μεταβαλλόμενου μακροχρηματοπιστωτικού περιβάλλοντος, η έκθεση περιλαμβάνει αναλύσεις ευαισθησίας σε σχέση με τις ευπάθειες των τραπεζών σε μεταβολές των βασικών μεταβλητών των σεναρίων. Για παράδειγμα, τα διαφορετικά μελλοντικά επιτόκια θα μπορούσαν να μειώσουν τα καθαρά έσοδα από τόκους και οι υψηλότεροι δασμοί μπορεί να αύξαναν τις ζημίες από δάνεια σε ευπαθείς τομείς. Ωστόσο, η έκθεση δείχνει ότι τα υποδείγματα των τραπεζών για την άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων αποτυπώνουν μόνο ως έναν βαθμό τις ευπάθειες ανά τομέα.

Στην άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων δεν τίθεται θέμα επιτυχίας ή αποτυχίας ούτε καθορίζεται όριο προκειμένου να οριστεί η αποτυχία ή η επιτυχία των τραπεζών. Αντιθέτως, η άσκηση βοηθά τις τράπεζες να βελτιώσουν τις πρακτικές διαχείρισης κινδύνου που εφαρμόζουν και τις εποπτικές αρχές να αξιολογήσουν την ανθεκτικότητα των τραπεζών.

Βασικοί παράγοντες που συντέλεσαν στη μείωση κεφαλαίου

Η μείωση κεφαλαίου σε επίπεδο συστήματος υπό το δυσμενές σενάριο οφείλεται κυρίως στις ζημίες που σχετίζονται με τον πιστωτικό κίνδυνο και τον κίνδυνο αγοράς, σε συνδυασμό με τη μειωμένη ικανότητα των τραπεζών για δημιουργία εισοδήματος.

Οι επιδράσεις του πιστωτικού κινδύνου και του κινδύνου αγοράς συντελούν στη συνολική μείωση κεφαλαίου, ενώ ο προστατευτικός ρόλος των καθαρών κερδών εξασθενεί υπό το δυσμενές σενάριο. Οι προβλέψεις για τον πιστωτικό κίνδυνο και το ύψος των ανοιγμάτων σε κίνδυνο αυξάνονται σημαντικά, μειώνοντας τον δείκτη CET1 κατά 5,0 και 1,1 ποσ. μον. αντιστοίχως στο τέλος του 2024, καθώς οι δυσμενείς μακροοικονομικές διαταραχές επηρεάζουν την ικανότητα εξυπηρέτησης χρέους των δανειοληπτών και τα ποσοστά ανάκτησης. Ο κίνδυνος αγοράς συντελεί σε μείωση κεφαλαίου κατά 1,3 ποσ. μον., αντανακλώντας κυρίως μεταβολές της εύλογης αξίας των λοιπών συνολικών εσόδων και ζημίες από τον πιστωτικό κίνδυνο αντισυμβαλλομένου που σχετίζονται με αγοραπωλησίες παραγώγων. Τέλος, ο λειτουργικός κίνδυνος και άλλες επιδράσεις κερδών και ζημιών μειώνουν περαιτέρω το κεφάλαιο CET1 κατά 0,7 ποσ. μον. περίπου. Τα καθαρά έσοδα ανέρχονται σε 4,8 ποσ. μον. υπό το δυσμενές σενάριο, λειτουργώντας ως αποθεματικό ασφαλείας έναντι των προβλεπόμενων ζημιών.

Τα αποτελέσματα της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων λαμβάνουν υπόψη την εισαγωγή του νέου κανονισμού για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις III (CRR3), ο οποίος περιλαμβάνει το κατώτατο όριο κεφαλαιακών απαιτήσεων. Η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς τις επιδράσεις της εν λόγω κανονιστικής αλλαγής στα αποτελέσματα της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων.

Ενσωμάτωση στη διαδικασία εποπτικού ελέγχου και αξιολόγησης (Supervisory Review and Evaluation Process -SREP)

Η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων παρήγαγε ποιοτικά και ποσοτικά αποτελέσματα. Τα ποιοτικά αποτελέσματα περιλαμβάνουν την έγκαιρη υποβολή, την ακρίβεια και την ποιότητα των στοιχείων που παρέχουν οι τράπεζες. Οι επόπτες θα εξετάσουν αυτές τις πτυχές κατά την αξιολόγηση της διακυβέρνησης και της διαχείρισης κινδύνων των τραπεζών στο πλαίσιο της ετήσιας SREP. Σύμφωνα με προηγούμενες ανακοινώσεις, η ΕΚΤ έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στον συντηρητικό χαρακτήρα των στοιχείων που υπέβαλαν οι τράπεζες. Στο πλαίσιο της φετινής άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, οι τράπεζες υπέβαλαν γενικά επαρκή σχετικά στοιχεία, αλλά πολλές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες ως προς τη συγκέντρωση αναλυτικών στοιχείων ανά δάνειο. Το 2025 η ΕΚΤ ενίσχυσε την εξέταση των υποβαλλόμενων στοιχείων διενεργώντας βραχυχρόνιες επιτόπιες επισκέψεις στη διάρκεια της διαδικασίας διασφάλισης ποιότητας. Όπως ανακοινώθηκε ήδη κατά την έναρξή της, αφού ολοκληρωθεί η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, επιλεγμένες τράπεζες θα υποβληθούν σε διεξοδικότερες επιτόπιες επιθεωρήσεις με έμφαση στις ικανότητές τους για διενέργεια ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων. Οι επιθεωρήσεις θα συντονίζονται στενά με άλλες εποπτικές δραστηριότητες.

Παράλληλα, τα ποσοτικά αποτελέσματα της άσκησης χρησιμοποιούνται ως σημείο εκκίνησης για τον προσδιορισμό του επιπέδου των κατευθύνσεων του Πυλώνα 2 (P2G). Οι κατευθύνσεις P2G είναι μια μη δεσμευτική σύσταση που απευθύνεται σε συγκεκριμένες τράπεζες. Δείχνουν το επίπεδο κεφαλαίου που η ΕΚΤ αναμένει ότι θα τηρούν οι τράπεζες πέραν της δεσμευτικής κεφαλαιακής απαίτησης που τους επιβάλλεται. Επιδιώκουν να διασφαλίσουν ότι τα ίδια κεφάλαια μιας τράπεζας μπορούν να απορροφήσουν τις ζημίες που ενδέχεται να προκύψουν στο πλαίσιο σεναρίων δυσμενών διαταραχών.

Η ΕΚΤ εφαρμόζει επίσης κατευθύνσεις P2G για τον δείκτη μόχλευσης, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο υπερβολικής μόχλευσης. Ο συνολικός δείκτης μόχλευσης των τραπεζών της ζώνης του ευρώ υποχώρησε κατά 0,9 ποσ. μον. υπό το δυσμενές σενάριο. Άγγιξε το 5,0% στο τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής, υπερβαίνοντας το ελάχιστο όριο του 3% που απαιτείται από τον νόμο. Οι κατευθύνσεις P2G όσον αφορά τον δείκτη μόχλευσης επιβάλλονται μόνο για ορισμένες τράπεζες, για παράδειγμα όταν ο προβλεπόμενος δείκτης μόχλευσης μειώνεται κάτω από την απαίτηση του συνολικού δείκτη μόχλευσης.

Διερευνητικό σενάριο πιστωτικού κινδύνου αντισυμβαλλομένου

Η ΕΚΤ συμπλήρωσε την άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2025 με ανάλυση του διερευνητικού σεναρίου πιστωτικού κινδύνου αντισυμβαλλομένου. Στο πλαίσιο αυτής της ανάλυσης εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο επιλεγμένες τράπεζες χρησιμοποιούν το υπόδειγμα πιστωτικού κινδύνου αντισυμβαλλομένου υπό διαφορετικές συνθήκες έντασης και επίσης επιδιώκεται η καλύτερη κατανόηση των ευπαθειών που απορρέουν από τις διασυνδέσεις μεταξύ του τραπεζικού τομέα και των μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Από την ανάλυση προκύπτει ότι τα ανοίγματα των τραπεζών στον πιστωτικό κίνδυνο αντισυμβαλλομένου υπό συνθήκες έντασης, χωρίς να συνυπολογίζονται οι εξασφαλίσεις, είναι ιδιαίτερα ευμεγέθη έναντι μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με έδρα στις ΗΠΑ. Το επίπεδο των παρεχόμενων εξασφαλίσεων στα χαρτοφυλάκια πιστωτικού κινδύνου αντισυμβαλλομένου υπό συνθήκες έντασης διαφέρει σημαντικά μεταξύ των τραπεζών. Επιπλέον, ένα σενάριο υποτίμησης του ευρώ έναντι σημαντικών ξένων νομισμάτων τείνει να οδηγεί σε υψηλότερες ζημίες λόγω πιστωτικού κινδύνου αντισυμβαλλομένου σε σύγκριση με ένα σενάριο μείωσης των επιτοκίων και με το σενάριο κινδύνου αγοράς της ΕΑΤ. Ταυτόχρονα, στην παρούσα συγκυρία φαίνεται να είναι σχετικά περιορισμένος ο κίνδυνος δυσμενούς συσχέτισης, όπου το άνοιγμα σε συγκεκριμένο αντισυμβαλλόμενο συσχετίζεται με πιθανότητα αθέτησης υποχρεώσεων του ιδίου και όχι με γενικούς παράγοντες κινδύνου αγοράς.

Σε αντίθεση με την άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, αυτή η άσκηση δεν θα οδηγήσει στον υπολογισμό της μείωσης κεφαλαίου. Τα ευρήματά της, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου αντισυμβαλλομένου, θα τροφοδοτήσουν τον εποπτικό διάλογο με τις συμμετέχουσες τράπεζες.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθύνεστε στον κ. Ettore Fanciulli, τηλ.: +49 172 2570849.

Σημειώσεις

• Στην άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2025, η μεθοδολογία για την κατάρτιση προβολών όσον αφορά τα καθαρά έσοδα από τόκους στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα τριών ετών απέκτησε κεντρικό χαρακτήρα για όλες τις τράπεζες, βάσει κοινής προσέγγισης που καθορίστηκε από τις εποπτικές αρχές.
• Οι προβολές των τραπεζών υπολογίστηκαν με βάση τους λογιστικούς κανόνες που ίσχυαν στις 31 Δεκεμβρίου 2024. Ωστόσο, δεδομένου ότι οι τράπεζες στην ΕΕ πρέπει να συμμορφώνονται με τους αναθεωρημένους κανόνες CRR3 από την 1η Ιανουαρίου 2025, απαιτήθηκε από όλες τις συμμετέχουσες τράπεζες να παράσχουν τα σημεία εκκίνησης στο τέλος του έτους 2024 με τιμές που επαναδιατυπώθηκαν σύμφωνα με τον κανονισμό CRR3. Όλοι οι δείκτες κεφαλαίου CET1 που αναφέρονται εδώ αντανακλούν κατά κύριο λόγο τη «μεταβατική» βάση σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του κανονισμού CRR3 που θα καταργηθεί σταδιακά έως το 2033.
• Οι κανονιστικές αλλαγές που σχετίζονται με τη θεμελιώδη επανεξέταση του χαρτοφυλακίου συναλλαγών δεν αποτυπώνονται στην άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, καθώς είχαν αναβληθεί προσωρινά πριν από την ολοκλήρωση της μεθοδολογίας της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2025.
• Για τον καθορισμό των κατευθύνσεων P2G, η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ εφαρμόζει προσέγγιση δύο σταδίων. Κατά το πρώτο στάδιο, κάθε τράπεζα κατατάσσεται σε μια κατηγορία με βάση τη μέγιστη μείωση κεφαλαίου CET1 στο πλαίσιο της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων. Κατά το δεύτερο στάδιο, οι επόπτες καθορίζουν τις τελικές κατευθύνσεις P2G εντός του εύρους κάθε κατηγορίας και, κατ’ εξαίρεση, πέραν αυτού, σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε τράπεζας.
• Για τον καθορισμό των κατευθύνσεων P2G όσον αφορά τον δείκτη μόχλευσης, η ΕΚΤ χρησιμοποιεί ως σημείο εκκίνησης τις προβολές για τον δείκτη μόχλευσης στο σενάριο δυσμενών εξελίξεων της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων και ακολουθεί παρόμοια διαδικασία δύο σταδίων όπως περιγράφεται για τις κατευθύνσεις P2G παραπάνω.
• Τα καθαρά έσοδα αποτυπώνουν το άθροισμα των καθαρών εσόδων από χρηματοοικονομικές πράξεις, των καθαρών εσόδων από τόκους, των καθαρών εσόδων από αμοιβές και προμήθειες μείον τα διοικητικά έξοδα.
• Το κατώτατο όριο κεφαλαιακών απαιτήσεων είναι ένα κανονιστικό μέτρο που περιορίζει τον βαθμό στον οποίο οι τράπεζες μπορούν να χρησιμοποιούν τα δικά τους εσωτερικά υποδείγματα για να υπολογίζουν τα σταθμισμένα ως προς τον κίνδυνο στοιχεία ενεργητικού τους. Ουσιαστικά, καθορίζει ένα ελάχιστο επίπεδο για τους συντελεστές στάθμισης κινδύνου που προκύπτουν από αυτά τα υποδείγματα, διασφαλίζοντας ότι οι τράπεζες δεν υποτιμούν τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν.