Δημόσια διαβούλευση όσον αφορά το Β΄Μέρος του Οδηγού σχετικά με την αξιολόγηση αιτήσεων αδειοδότησης

Απαντήσεις σε συνήθεις ερωτήσεις

Τι είναι τράπεζα; Και γιατί οι τράπεζες χρειάζονται άδεια λειτουργίας;

Τράπεζα (ή «πιστωτικό ίδρυμα» αν χρησιμοποιήσουμε την ορολογία του κανονισμού για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις – CRR) είναι μια επιχείρηση που δέχεται καταθέσεις ή άλλα επιστρεπτέα κεφάλαια από το κοινό και χορηγεί πιστώσεις για ίδιο λογαριασμό. Αυτές οι δραστηριότητες αποτελούν αντικείμενο ρύθμισης προκειμένου να προστατεύεται το κοινό και να προωθείται η δημόσια εμπιστοσύνη στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Με την αδειοδότηση τραπεζών εμποδίζεται η είσοδος στην αγορά ιδρυμάτων που θα μπορούσαν να απειλήσουν τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και διασφαλίζεται ότι τα ιδρύματα που εισέρχονται στην αγορά συμμορφώνονται με τα ελάχιστα πρότυπα ασφάλειας και, ως εκ τούτου, θεωρείται ότι διαθέτουν την απαραίτητη ευρωστία. Με την αδειοδότηση διασφαλίζεται επίσης ότι τα ιδρύματα συμμορφώνονται με όλες τις ισχύουσες εθνικές και ευρωπαϊκές νομικές απαιτήσεις.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι η μόνη αρχή που μπορεί να χορηγήσει άδεια λειτουργίας τράπεζας στη ζώνη του ευρώ. Όλες οι οντότητες που επιθυμούν να γίνουν τράπεζες πρέπει να έχουν λάβει άδεια λειτουργίας από την ΕΚΤ, είτε θα είναι σημαντικά ιδρύματα (που εποπτεύονται άμεσα από την ΕΚΤ) είτε λιγότερο σημαντικά ιδρύματα (που εποπτεύονται άμεσα από τις εθνικές αρμόδιες αρχές - ΕΑΑ). Η ΕΚΤ και οι ΕΑΑ συνεργάζονται στενά κατά τη διαδικασία αδειοδότησης. Αρχικός αποδέκτης των αιτήσεων είναι πάντα η ΕΑΑ της χώρας στην οποία πρόκειται να εγκατασταθεί η οντότητα και όλες οι αιτήσεις εξετάζονται στη συνέχεια από την ΕΚΤ.

Πώς λειτουργεί στην πράξη η διαδικασία αδειοδότησης στη ζώνη του ευρώ;

Οι διαδικασίες αδειοδότησης για τα πιστωτικά ιδρύματα που είναι εγκατεστημένα στη ζώνη του ευρώ διενεργούνται από κοινού από την ΕΚΤ και την ΕΑΑ του κράτους μέλους στο οποίο είναι εγκατεστημένη η αιτούσα οντότητα. Από τεχνική άποψη, αυτή η κοινή διαδικασία ξεκινά όταν το ίδρυμα προσεγγίζει την οικεία ΕΑΑ, η οποία είναι ο αρχικός αποδέκτης κάθε διαδικασίας αδειοδότησης, και ολοκληρώνεται όταν η ΕΚΤ λαμβάνει τη σχετική απόφαση. Ωστόσο, η ΕΚΤ και η ΕΑΑ συνεργάζονται στενά από την αρχή για τη διασφάλιση μιας συνεπούς, αποτελεσματικής και ενδελεχούς προσέγγισης.

Τι πρέπει να αποδείξουν οι τράπεζες προκειμένου να λάβουν άδεια λειτουργίας;

Οι οντότητες που επιθυμούν να γίνουν τράπεζες πρέπει να αποδείξουν ότι είναι σε θέση να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας (άρθρα 8 έως 14 της οδηγίας για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις – CRD IV). Οι απαιτήσεις αδειοδότησης καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων, όπως το ύψος κεφαλαίου που πρέπει να διακρατείται, η καταλληλότητα των μετόχων και των μελών του διοικητικού οργάνου και η επάρκεια των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της οντότητας, όπως αντανακλώνται στο επιχειρηματικό της σχέδιο, το πλαίσιο διακυβέρνησης, τους εσωτερικούς ελέγχους και τη διαχείριση κινδύνων, κ.λπ. Οι αιτήσεις αδειοδότησης θα αξιολογούνται με βάση τις εφαρμοζόμενες απαιτήσεις, καθώς και το συνολικό πλαίσιο προληπτικής εποπτείας των πιστωτικών ιδρυμάτων. Σύμφωνα με το εν λόγω πλαίσιο αξιολογείται, για παράδειγμα, κατά πόσον οι επιδιωκόμενες δραστηριότητες και το επιχειρηματικό μοντέλο της αιτούσας οντότητας περιλαμβάνουν τις βασικές δραστηριότητες μιας τράπεζας, δηλ. την αποδοχή καταθέσεων και τη χορήγηση πιστώσεων, και κατά πόσον το συνολικό πλαίσιο προληπτικής εποπτείας των πιστωτικών ιδρυμάτων είναι το ορθότερο και καταλληλότερο πλαίσιο για τις επιδιωκόμενες δραστηριότητες. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ) δημοσίευσε σχέδιο ρυθμιστικών τεχνικών προτύπων που περιλαμβάνει ολοκληρωμένο κατάλογο των πληροφοριών τις οποίες καλούνται να παρέχουν οι αιτούσες οντότητες. Κάθε αίτηση αδειοδότησης αξιολογείται σε μεμονωμένη βάση και η αξιολόγηση είναι ανάλογη προς την αναμενόμενη συστημική σημασία της οντότητας και το προβλεπόμενο προφίλ κινδύνου της.

Πόσες άδειες λειτουργίας έχετε χορηγήσει από την έναρξη της Τραπεζικής Εποπτείας της ΕΚΤ;

Ο αριθμός των διαδικασιών αδειοδότησης για τις οποίες έχει ληφθεί απόφαση της ΕΚΤ από την έναρξη λειτουργίας του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ) τον Νοέμβριο του 2014 είναι 51, συμπεριλαμβανομένων των νέων αδειών και των επεκτάσεων υπαρχουσών αδειών.

Μέχρι στιγμής, η ΕΚΤ δεν έχει λάβει καμία αρνητική απόφαση. Αυτό μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι οι έγκαιρες εποπτικές ενδείξεις προς την αιτούσα οντότητα ότι διατρέχει τον κίνδυνο αρνητικής απόφασης συνήθως οδηγούν σε απόσυρση της αίτησης.

Τι περιλαμβάνει το Β΄ Μέρος του Οδηγού;

Η ΕΚΤ δημοσίευσε τον Οδηγό σχετικά με την αξιολόγηση αιτήσεων αδειοδότησης («Οδηγός αδειοδότησης») τον Μάρτιο του 2018. Ο Οδηγός παραθέτει γενικές αρχές αδειοδότησης σχετικά με το πεδίο εφαρμογής της απαίτησης αδειοδότησης και την αξιολόγηση των αιτήσεων αδειοδότησης. Αυτές οι γενικές αρχές αδειοδότησης επίσης εφαρμόζονται σε ολόκληρο το Β΄ Μέρος. Το Β΄ Μέρος περιέχει συγκεκριμένες κατευθύνσεις όσον αφορά τις εποπτικές προσδοκίες της ΕΚΤ σχετικά με το απαιτούμενο κεφάλαιο για μια νέα τράπεζα που λαμβάνει άδεια λειτουργίας και το πρόγραμμα δραστηριοτήτων.

Είναι νομικά δεσμευτικός αυτός ο οδηγός;

Όπως και με τον Οδηγό αδειοδότησης που είχε δημοσιευθεί πρωτύτερα, σκοπός του παρόντος Β΄ Μέρους είναι να βελτιωθεί η διαφάνεια για ιδρύματα που ενδέχεται να υποβάλουν αίτηση αδειοδότησης και να ενισχυθεί η κατανόησή τους όσον αφορά τη διαδικασία και τα κριτήρια που εφαρμόζει η ΕΚΤ κατά την αξιολόγηση των αιτήσεων αδειοδότησης. Η διαφάνεια επίσης διευκολύνει τη διαδικασία υποβολής αίτησης αδειοδότησης. Ωστόσο, ο Οδηγός αδειοδότησης δεν είναι νομικά δεσμευτικός και αποτελεί ένα πρακτικό εργαλείο υποστήριξης των αιτουσών οντοτήτων και όλων των οντοτήτων που συμμετέχουν στη διαδικασία αδειοδότησης, προκειμένου να διασφαλίζεται η ομαλή και αποτελεσματική διαδικασία και αξιολόγηση.

Τι εξετάζετε όταν αξιολογείτε τις κεφαλαιακές ανάγκες;

Στο πλαίσιο της αξιολόγησης αιτήσεων αδειοδότησης, οι επόπτες αξιολογούν το ύψος, την ποιότητα, την προέλευση και τη σύνθεση του κεφαλαίου του αιτούντος πιστωτικού ιδρύματος. Η αξιολόγηση των κεφαλαιακών αναγκών λαμβάνει υπόψη την κατάσταση τη στιγμή της χορήγησης της άδειας λειτουργίας, καθώς και τις κεφαλαιακές ανάγκες, με βάση τις προβολές, για καθορισμένη χρονική περίοδο.

Σε ποιες περιπτώσεις η ΕΚΤ αξιολογεί τις κεφαλαιακές ανάγκες;

Η ΕΚΤ αξιολογεί τις κεφαλαιακές ανάγκες ανεξαρτήτως από το εάν αφορούν αρχική άδεια λειτουργίας, άδεια στο πλαίσιο συγχώνευσης ή εξαγοράς, αίτηση μεταβατικών τραπεζών ή αίτηση επέκτασης του πεδίου εφαρμογής ήδη υπάρχουσας άδειας.

Οι εθνικές αρμόδιες αρχές εφαρμόζουν παρόμοια κριτήρια όταν αξιολογούν τις κεφαλαιακές ανάγκες;

Από την έναρξη λειτουργίας του ΕΕΜ, η ΕΚΤ και οι ΕΑΑ συνεργάζονται στενά για την εκπόνηση κοινών πρακτικών και πολιτικών. Σκοπός αυτής της συνεργασίας είναι να διασφαλιστεί ότι όλες οι αιτήσεις αδειοδότησης αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ από τα πρώτα στάδια της επικοινωνίας με κάθε αιτούσα οντότητα.

Κατά τη διαδικασία αδειοδότησης τραπεζών, η ΕΚΤ εφαρμόζει όλες τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις της ΕΕ και τις εθνικές διατάξεις εφαρμογής της CRD IV που περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις αδειοδότησης. Ωστόσο, οι ελάχιστες νομικές απαιτήσεις της ΕΕ μπορεί να έχουν μεταφερθεί με διαφορετικό τρόπο στις εθνικές νομοθεσίες, γεγονός που ενδέχεται να οδηγεί σε κάποιες διαφορές μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ - ιδίως όσον αφορά το ελάχιστο ύψος του απαιτούμενου αρχικού κεφαλαίου. Για την επίτευξη μιας εναρμονισμένης προσέγγισης του ΕΕΜ, η ΕΚΤ κάνει χρήση της ευελιξίας των διακριτικών ευχερειών που παρέχει η εθνική νομοθεσία των συμμετεχόντων κρατών μελών, με αποτέλεσμα να αμβλύνονται οι διαφορές.

Τι εξετάζουν οι επόπτες όταν αξιολογούν τα επιχειρηματικά σχέδια;

Τα κύρια θέματα περιλαμβάνουν το επιχειρηματικό μοντέλο και το σχετικό προφίλ κινδύνου, την κατάσταση του πιστωτικού ιδρύματος εντός του οικονομικού πλαισίου και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, τις χρηματοοικονομικές προβολές του πιστωτικού ιδρύματος, τη σαφήνεια και αποτελεσματικότητα της οργανωτικής διάρθρωσής του, τις ρυθμίσεις διακυβέρνησής του, το πλαίσιο εσωτερικού ελέγχου και διαχείρισης κινδύνου, καθώς και την υποδομή πληροφορικής. Για να ελέγχουν τις υποθέσεις που αποτελούν τη βάση του επιχειρηματικού σχεδίου, οι επόπτες μπορούν να εξακριβώνουν τις υποβληθείσες πληροφορίες.

Η δημοσίευση αυτών των οδηγών σημαίνει ότι οι υφιστάμενες τράπεζες πρέπει να υποβάλουν νέα αίτηση αδειοδότησης;

Όχι. Οι κατευθύνσεις που παρέχονται στον Οδηγό αδειοδότησης και στο Β΄ Μέρος αυτού αφορούν τις αιτήσεις για νέα άδεια λειτουργίας ή για την επέκταση υπάρχουσας άδειας. Ως εκ τούτου, δεν θα οδηγήσουν σε εκ νέου αξιολόγηση αδειών λειτουργίας που έχουν χορηγηθεί στο παρελθόν. Η συμμόρφωση των αδειοδοτημένων τραπεζών με τις απαιτήσεις που παρουσιάζονται λεπτομερώς στους δύο οδηγούς παρακολουθείται σε διαρκή βάση από τις εποπτικές αρχές.

Προβλέπεται ειδική διαδικασία για τις τράπεζες που επιθυμούν να μετεγκατασταθούν στη ζώνη του ευρώ λόγω του Brexit;

Οι τράπεζες που θα μετεγκατασταθούν στη ζώνη του ευρώ θα πρέπει να αποδείξουν ότι συμμορφώνονται με τη σχετική ενωσιακή και εθνική νομοθεσία, καθώς και με όλα τα εποπτικά πρότυπα. Στο πλαίσιο του Brexit, οι γενικές απαιτήσεις και οι καθιερωμένες κοινές διαδικασίες παραμένουν αμετάβλητες. Σε πολλές περιπτώσεις, η μετεγκατάσταση θα απαιτήσει τη χορήγηση άδειας λειτουργίας και/ή άλλο τύπο εποπτικής απόφασης. Οι τράπεζες που μετεγκαθίστανται καλούνται, μεταξύ άλλων, να ασκούν πραγματική επιχειρηματική δραστηριότητα, να έχουν επαρκές προσωπικό, να είναι λειτουργικά ανεξάρτητες και να ασκούν κατάλληλη διαχείριση κινδύνου σε τοπικό επίπεδο. Φυσικά, ιδιαίτερη προσοχή θα δίδεται στον τρόπο με τον οποίο οι τράπεζες σκοπεύουν να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους στη ζώνη του ευρώ και τον τρόπο με τον οποίο διασφαλίζουν ότι η πρόοδος τους όσον αφορά την ανάπτυξη ικανοτήτων σε τοπικό επίπεδο συμβαδίζει με τη διαδικασία της μεταφοράς. Και πάλι, κάθε αίτηση θα εξετάζεται σύμφωνα με την ισχύουσα διαδικασία αδειοδότησης. Δεν έχει προβλεφθεί ειδική διαδικασία για τις τράπεζες που μετεγκαθίστανται λόγω του Brexit. Για ερωτήσεις που αφορούν την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μπορείτε να επισκεφθείτε τις σχετικές σελίδες στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ για την τραπεζική εποπτεία.