11 listopada 2015 (aktualizacja 10 lipca 2019)
AnaCredit to baza danych, która dostarcza informacji o pojedynczych kredytach bankowych w strefie euro. Jej nazwa pochodzi od „analytical credit datasets” (analityczne zbiory danych kredytowych). EBC pracuje nad nią od 2011 roku, wspólnie z wszystkimi krajowymi bankami centralnymi ze strefy euro i kilkoma spoza niej. Efektem tych prac jest jednolita baza obejmująca dane i krajowe rejestry kredytowe, która wspiera kilka funkcji bankowości centralnej, w tym politykę pieniężną i nadzór makroostrożnościowy.
Szczegółowe informacje o AnaCredit (po angielsku)
Dla banku centralnego dobre dane są podstawą trafnych decyzji. Od czasu kryzysu finansowego potrzeba posiadania lepszych i bardziej szczegółowych statystyk jeszcze wzrosła, z dwóch powodów.
AnaCredit opiera się na jednolitych pojęciach i definicjach oraz obejmuje pełny zestaw danych dla (co najmniej) wszystkich krajów strefy euro, co zapewnia większą porównywalność informacji. Dzięki temu znacznie poprawiła się jakość bazy statystycznej Eurosystemu.
Podejmowanie trafnych decyzji wymaga jasnego oglądu sytuacji. Dlatego banki centralne potrzebują rzetelnych statystyk. Dokładnie przeanalizowane dane z AnaCredit dostarczą bardziej precyzyjnych i szczegółowych informacji, które będą pomocne w podejmowaniu decyzji dotyczących polityki pieniężnej oraz dbaniu o dobry stan i przejrzystość systemu finansowego. Skorzystają na tym wszyscy: organy odpowiedzialne za politykę i nadzór, sam sektor bankowy i całe społeczeństwo.
AnaCredit dostarcza bardzo szczegółowych danych, które obejmują wszystkie kraje strefy euro i są w pełni porównywalne dzięki zastosowaniu jednolitych pojęć i definicji. Pozwala zatem na przeprowadzanie analiz i porównań, jakich nie umożliwiały dostępne dotychczas dane zagregowane. Analizy te są ważną częścią głównych funkcji bankowości centralnej, takich jak przygotowywanie i realizacja decyzji w zakresie polityki pieniężnej oraz nadzór makroostrożnościowy.
AnaCredit dostarcza na przykład szczegółowych danych o dostępności kredytów dla firm, w tym dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), podczas gdy wcześniej dysponowaliśmy tylko cząstkowymi informacjami na ten temat, pochodzącymi z kilku badań ankietowych. Można zobaczyć różnice w podaży i popycie między sektorami gospodarki i kategoriami przedsiębiorstw (małe i duże, produkcyjne i usługowe) – takiego obrazu nie dawały dotychczasowe dane zagregowane. Wiarygodne informacje o dostępie MŚP do kredytów bankowych są bardzo ważne przy podejmowaniu decyzji o polityce pieniężnej, gdyż przedsiębiorstwa te są filarem gospodarki europejskiej i głównym pracodawcą, a finansują się prawie wyłącznie w bankach. Dane granularne zbierane na potrzeby AnaCredit są także wykorzystywane do oceny dynamiki i stabilności zadłużenia sektora MŚP. Ocena ta jest bardzo ważna przy analizie ryzyka związanego z określonymi kategoriami ekspozycji bankowych.
Szczegółowe informacje są także potrzebne ekspertom zajmującym się oceną zagrożeń dla stabilności finansowej. Gdyby na przykład system bankowy w jednym z krajów strefy euro był niewystarczająco zdywersyfikowany, a jego zaangażowanie w konkretnych regionach lub sektorach gospodarki – zbyt duże, AnaCredit pozwoli to zobaczyć i przeprowadzić dokładniejszą analizę ryzyka kredytowego (regionalnego lub sektorowego) oraz prawdopodobieństwa przerodzenia się go w ryzyko systemowe dla całego sektora finansowego.
Zharmonizowane sprawozdania z AnaCredit umożliwiają też ocenę całkowitej wartości ekspozycji kredytowych poszczególnych firm wobec wszystkich banków w strefie euro, w tym ekspozycji transgranicznych. Wcześniej nie było to możliwe ze względu na niekompletność lub nieporównywalność danych. Gdyby jakaś firma zaczęła mieć problemy z terminową spłatą zadłużenia wobec jednego lub kilku banków, nadzór bankowy może od razu to wykryć, sprawdzić jej wiarygodność i ocenić potencjalne ryzyko dla kredytodawców.
W ramach AnaCredit zbiera się wyłącznie dane całkowicie niezbędne. Obecnie są to wyłącznie dane o kredytach dla przedsiębiorstw (i innych podmiotów prawnych) powyżej 25 tys. euro. Zastosowanie stosunkowo niskiego progu służy zwłaszcza do pozyskania brakujących danych potrzebnych do analizy finansowania MŚP w całej strefie euro.
EBC nie musi i nie chce znać tożsamości kredytobiorców prywatnych. Nawet gdyby w przyszłości Rada Prezesów EBC postanowiła, że w ramach AnaCredit zbierane będą także dane o kredytach dla gospodarstw domowych (np. kredytach hipotecznych), wówczas będą one w formie anonimowej. Dla bezpieczeństwa i aby zapewnić zgodność odnośnego aktu prawnego z odpowiednimi przepisami, EBC konsultował się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych i uwzględnił wszystkie jego uwagi.
Banki centralne mają duże doświadczenie w ochronie poufności danych. Jest to częścią ich codziennej pracy. Już teraz Eurosystem zarządza dużą ilością informacji wrażliwych i ma do tego odpowiednie mechanizmy. W części krajów europejskich działają rejestry kredytowe, z których kilka zawiera dużo więcej danych niż AnaCredit. Stosujemy i będziemy stosować wszystkie potrzebne środki zapobiegawcze, by chronić dane osobowe zgodnie z unijnymi przepisami w tym zakresie. Przepisy te są określone w dyrektywie 95/46/WE oraz w rozporządzeniu (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady.
W związku z wysokim poziomem szczegółowości wymaganych danych EBC ma świadomość, jakim obciążeniem dla podmiotów sprawozdawczych będzie ich dostarczenie, zwłaszcza w krajach, w których dotychczas nie zbierano danych granularnych. Dlatego też w 2014 roku przeprowadził kompleksową analizę kosztów i korzyści w celu zminimalizowania obciążenia sprawozdawczego. Dzięki temu rozporządzenie w sprawie AnaCredit (rozporządzenie w sprawie zbierania danych granularnych dotyczących ekspozycji kredytowych i ryzyka kredytowego) przewiduje przekazywanie tylko tych danych, których istotność i użyteczność uzasadnia koszty ponoszone przy ich wprowadzaniu i bieżącej obsłudze. Analiza kosztów i korzyści jest od dawna standardowo stosowana przez EBC do wszystkich nowych wymogów statystycznych. W ostatecznym rozrachunku zbieranie tych danych jest bez wątpienia korzystne zarówno dla banków centralnych, jak i dla banków komercyjnych, gdyż i jedne, i drugie potrzebują – choć do różnych celów – szczegółowych i aktualnych informacji o ekspozycjach kredytowych.
Ponadto EBC starał się jak najbardziej ograniczyć zakres wymogów sprawozdawczych, zwłaszcza w odniesieniu do mniejszych banków. Zgodnie z zasadą proporcjonalności krajowe banki centralne mogą zwolnić takie banki z wymogów sprawozdawczych. W niektórych krajach całkowitym zwolnieniem może zostać objętych nawet kilkaset podmiotów.
Trzeba na to spojrzeć z właściwej perspektywy. Najpierw wyjaśnijmy, jakie dane zbiera się w przypadku poszczególnych kredytów: chodzi tu o 94 atrybuty i 7 identyfikatorów, które powtarzają się kilka razy w różnych formularzach. To prawda, że wymaga się pewnych wrażliwych informacji o firmach (np. nazwy, adresu, formy prawnej), ale jest to niezbędne do obliczenia całkowitego długu danego przedsiębiorstwa, który mógł zostać zaciągnięty w kilku bankach działających w różnych krajach Europy. Dlatego właśnie dane muszą być granularne, dokładne i szczegółowe.
Od samego początku tego projektu EBC starannie oceniał skutki wprowadzenia AnaCredit pod kątem ograniczenia związanych z tym nakładów. Jak zawsze przy zbieraniu nowych informacji statystycznych, w 2014 roku przeanalizował oczekiwane korzyści dla ich użytkowników oraz szacowane koszty, w tym obciążenie banków jako podmiotów sprawozdawczych. W procesie tym uczestniczył sektor bankowy, głównie za pośrednictwem krajowych banków centralnych. Ta sprawdzona procedura pozwala tak definiować wymogi sprawozdawcze, by rodziły one jak najniższe koszty. 4 grudnia 2015 EBC ogłosił konsultacje publiczne dotyczące projektu rozporządzenie w sprawie AnaCredit, podczas których wszyscy mogli zgłaszać uwagi na temat wymogów sprawozdawczych. Następnie EBC dokładnie rozpatrzył wszystkie otrzymane uwagi. Gdyby w przyszłości Rada Prezesów postanowiła rozszerzyć zakres AnaCredit, rozważy sposoby włączenia w ten proces wszystkich interesariuszy, w tym możliwość przeprowadzenia konsultacji publicznych w sprawie wymogów dotyczących zbierania danych specjalnie na potrzeby nadzoru bankowego.
Artykuł zaktualizowano 10 lipca 2019 w związku z tym, że AnaCredit działa już w strefie euro.