Przeciwdziałanie praniu pieniędzy
Z zakresu zadań nadzorczych EBC wyraźnie wyłączono nadzór nad przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML/CFT). Te zjawiska mogą jednak stanowić poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa i dobrej kondycji banków. Dlatego uwzględniamy takie ryzyka w ramach nadzoru ostrożnościowego.
W dyrektywie w sprawie wymogów kapitałowych (CRD) wyjaśniono związek między nadzorem ostrożnościowym a nadzorem AML/CFT i zobowiązano organy nadzoru ostrożnościowego do uwzględniania informacji dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. W szczególności w dyrektywie CRD wprowadzono wyraźny obowiązek współpracy między organami nadzoru ostrożnościowego, organami AML/CFT i jednostkami analityki finansowej. Umożliwia to skuteczny i efektywny nadzór oraz, w razie potrzeby, skoordynowane działania nadzorcze.
Żeby chronić obywateli i unijny system finansowy, w 2024 Rada Unii Europejskiej przyjęła nowy pakiet legislacyjny dotyczący przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Po raz pierwszy zharmonizowano wtedy unijne przepisy w tym zakresie. Do pakietu należy rozporządzenie ustanawiające nowy unijny organ ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy (Urząd ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu – AMLA), który będzie miał bezpośrednie i pośrednie uprawnienia nadzorcze w odniesieniu do podmiotów zobowiązanych wysokiego ryzyka w sektorze finansowym.
W czerwcu 2025 Europejski Bank Centralny zawarł z AMLA protokół ustaleń określający sposób ich współdziałania. W protokole sformułowano zasady wymiany informacji i regularnej współpracy w zakresie strategii i norm.
Kontrolowanie, czy instytucje finansowe przestrzegają wymogów w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, pozostaje wyłączną kompetencją organów AML/CFT. W procesach nadzoru ostrożnościowego uwzględnia się jednak kwestie związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu – zwłaszcza wynikające z ocen zagrożeń dotyczących poszczególnych instytucji przeprowadzonych przez AMLA i krajowe organy AML/CFT – w szczególności:
przy udzielaniu zezwoleń oraz ocenie kompetencji i reputacji, kiedy model biznesowy wnioskodawcy, proponowane systemy zarządzania ryzykiem i mechanizmy kontroli oraz profil akcjonariatu, członków, organu zarządzającego, kadry kierowniczej wyższego szczebla i osób pełniących kluczowe funkcje wskazują na ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu;
w ramach bieżącego nadzoru oraz procesu przeglądu i oceny nadzorczej (SREP), przy przeglądzie ryzyka, gdy z modelami biznesowymi, operacjami kredytowymi, zarządzaniem wewnętrznym i wewnętrznymi procesami zarządzania ryzykiem związane jest ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu;
przy stosowaniu ostrożnościowych środków administracyjnych, w tym zwłaszcza nakładaniu kar lub wszczynaniu procedury cofnięcia zezwolenia, tak aby mieć pewność, że przy korzystaniu ze środków i uprawnień nadzorczych uwzględniono – dla złagodzenia wątpliwości ostrożnościowych – niedociągnięcia w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu istotne z punktu widzenia nadzoru ostrożnościowego.
W związku z tym niezbędne są ścisła współpraca i wymiana informacji między organami nadzoru ostrożnościowego, AMLA i krajowymi organami AML/CFT. Wynika to stąd, że organy nadzoru ostrożnościowego w procedurach nadzorczych korzystają z informacji posiadanych przez organy AML/CFT, a organy AML/CFT uwzględniają informacje otrzymane od organów nadzoru ostrożnościowego.
Żeby skutecznie zwalczać pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu w sektorze finansowym, nie wystarczy jednak wprowadzić kolejnych przepisów i wzmocnić nadzór. W pierwszym rzędzie to same instytucje finansowe powinny pilnować, by nie wykorzystywano ich do prania pieniędzy ani finansowania terroryzmu oraz by ich kierownictwo z należytą uwagą podchodziło do takich zagrożeń.
W tym celu instytucje muszą nieustanie dbać o to, by członkowie ich organu zarządzającego i kadry kierowniczej wyższego szczebla cieszyli się wystarczająco dobrą reputacją oraz mieli wiedzę, umiejętności i doświadczenie potrzebne do wykonywania swoich obowiązków. Instytucje odpowiadają także za zagwarantowanie odpowiedniego zarządzania wewnętrznego i zarządzania ryzykiem, tak aby móc wykrywać, oceniać i kontrolować zagrożenia, na które są (lub mogą być) narażone, w tym ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.