Συνέντευξη στην Αγορά

Συνέντευξη της Danièle Nouy, Προέδρου του Εποπτικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) στον Όμηρο Εμμανουηλίδη, η οποία δημοσιεύθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2016

1. Η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ έχει επιτύχει στην εποπτεία του τραπεζικού τομέα της ζώνης του ευρώ;

Όχι μόνο καταφέραμε μέσα σε πολύ στενά χρονικά όρια να συγκροτήσουμε την ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία και να διενεργήσουμε τη συνολική αξιολόγηση των ιδρυμάτων που επρόκειτο να τεθούν υπό την εποπτεία μας, αλλά από τον Νοέμβριο του 2014 που αναλάβαμε τα εποπτικά καθήκοντά μας έχουμε αντιμετωπίσει ορισμένες σημαντικές προκλήσεις στην πορεία προς τη δημιουργία ίσων όρων ανταγωνισμού στον τραπεζικό τομέα της ζώνης του ευρώ. Εφαρμόσαμε κοινή διαδικασία εποπτικού ελέγχου και αξιολόγησης (Supervisory Review and Evaluation Process – SREP), η οποία οδήγησε σε πρόσθετες κεφαλαιακές απαιτήσεις στο πλαίσιο της κοινής μεθοδολογίας, βελτιώνοντας έτσι την κεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Επίσης, ασχοληθήκαμε εκτεταμένα και με το ζήτημα των δικαιωμάτων και εθνικών διακριτικών ευχερειών, παράγοντες που αποτελούν εμπόδιο για την άσκηση συνεπούς εποπτείας. Από τα 167 δικαιώματα και διακριτικές ευχέρειες, κατορθώσαμε να διορθώσουμε 122. Τα υπόλοιπα είναι αρμοδιότητα των νομοθετών. Ως εποπτικός φορέας, τους πιέζουμε να μεριμνήσουν ώστε ο αριθμός των δικαιωμάτων και διακριτικών ευχερειών να μειωθεί περαιτέρω.

2. Τι πρέπει να γίνει για να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο ο ρόλος και η αποτελεσματικότητα της Τραπεζικής Εποπτείας της ΕΚΤ;

Στόχος μας είναι η συνεχής βελτίωση της πολύ καλής συνεργασίας που υπάρχει μεταξύ του προσωπικού της Τραπεζικής Εποπτείας της ΕΚΤ και του προσωπικού των εθνικών εποπτικών αρχών, που καλούνται να συνεργαστούν στο πλαίσιο των Μεικτών Εποπτικών Ομάδων. Οι ομάδες αυτές αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της τραπεζικής εποπτείας που διενεργούμε. Περίπου 1.000 άνθρωποι εργάζονται στη Φρανκφούρτη και περίπου 2.000 στις εθνικές αρχές, όπως η Τράπεζα της Ελλάδος. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να πω ότι είμαι πολύ υπερήφανη για την εξαιρετική συνεργασία με τους Έλληνες συναδέλφους μας. Έχουν πράγματι επιτελέσει κολοσσιαίο έργο τα τελευταία δύο έτη. Πέραν τούτου, καθοριστικός παράγοντας για την αποτελεσματικότητα της Τραπεζικής Εποπτείας της ΕΚΤ στο μέλλον θα είναι η εναρμόνιση του εποπτικού πλαισίου και των εποπτικών κανονισμών.

3. Ποιες είναι σήμερα οι προτεραιότητές σας;

Δύο είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες: τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία βρίσκονται σε αρκετά υψηλό επίπεδο σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, και ο κίνδυνος που συνδέεται με την κερδοφορία λόγω των χαμηλών επιτοκίων. Η κορυφαία εποπτική προτεραιότητά μας για το 2016 είναι επομένως να μεριμνήσουμε ότι οι τράπεζες θα αναθεωρήσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα προκειμένου να τα καταστήσουν πλήρως διατηρήσιμα.

4. Πώς μπορεί ένα σωστά εποπτευόμενο τραπεζικό σύστημα να συμβάλλει στην ανάπτυξη; Μήπως οι υψηλές κεφαλαιακές απαιτήσεις εμποδίζουν την ανάπτυξη;

Οι υψηλές κεφαλαιακές απαιτήσεις δεν εμποδίζουν την ανάπτυξη. Μόνο οι επαρκώς κεφαλαιοποιημένες τράπεζες είναι σε θέση να χρηματοδοτούν την οικονομία σε όλες τις φάσεις του οικονομικού κύκλου. Οι τράπεζες που δεν διαθέτουν επαρκή κεφάλαια είναι υπερβολικά δραστήριες σε περιόδους κατά τις οποίες δημιουργούνται «φούσκες», σε περιόδους ευφορίας, αλλά αποφεύγουν να χορηγούν δάνεια στην οικονομία εν μέσω κρίσεων, με αποτέλεσμα να επιδεινώνουν την κατάσταση.

5. Το 2015 οι ελληνικές τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν με βάση τα ευρήματα της συνολικής αξιολόγησης που διενήργησε η ΕΚΤ. Θα εξαιρεθούν από το φετινό stress test;

Ναι, αυτήν τη φορά θα εξαιρεθούν γιατί υποβλήθηκαν ήδη σε stress test το 2015. Στην ουσία επρόκειτο για μια συνολική αξιολόγηση η οποία περιελάμβανε και έλεγχο της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού (AQR). Άρα, η άσκηση αυτή ήταν στην πραγματικότητα ακόμη αυστηρότερη από ένα αμιγές stress test.

6. Θα λέγατε όμως ότι οι τράπεζες χρειάζεται να υποβληθούν εκ νέου σε συνολική αξιολόγηση λόγω της τρέχουσας κατάστασης;

Όχι, δεν θα το έλεγα. Η συνολική αξιολόγηση που διενεργήσαμε το 2015 ήταν αυστηρή και οι παραδοχές στις οποίες βασίστηκε το σενάριο δυσμενών εξελίξεων ήταν επαρκώς συντηρητικές και ενδεδειγμένες για την τρέχουσα κατάσταση.

7. Θα χρειαστούν περισσότερα κεφάλαια για την υλοποίηση των σχεδίων αναδιάρθρωσης των τραπεζών; Έχει αποκλειστεί δια παντός το κούρεμα των καταθέσεων (bail-in);

Τα σχέδια κάλυψης των κεφαλαιακών αναγκών έχουν υλοποιηθεί· επομένως δεν υπάρχει ανάγκη πρόσθετων κεφαλαιακών απαιτήσεων. Από αυτήν την άποψη είμαστε εντάξει και άρα δεν υπάρχει λόγος να θεωρήσει κανείς ότι απαιτείται κούρεμα καταθέσεων αφού δεν χρειάζεται ανακεφαλαιοποίηση. Ωστόσο, η καλύτερη εγγύηση για την αποφυγή νέας ανακεφαλαιοποίησης είναι να ανακάμψει η οικονομία με βάση την εφαρμογή του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής και να αντιμετωπιστεί με αποφασιστικότητα από τις τράπεζες το ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

8. Τι πρέπει να γίνει για την αναδιάρθρωση των χαρτοφυλακίων δανείων των ελληνικών τραπεζών; Θα πρέπει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να αντιμετωπιστούν εντός των ισολογισμών των τραπεζών ή να πωληθούν σε εταιρείες διαχείρισης προβληματικών δανείων;

Λόγω του μεγέθους του προβλήματος, θα πρέπει να εξεταστούν όλες οι διαθέσιμες επιλογές. Ένα μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων μπορεί να αντιμετωπιστεί εντός των ισολογισμών των τραπεζών. Μερικά άλλα θα μπορούσαν να πωληθούν. Πρέπει να εξεταστούν όλες οι δυνατότητες καθώς έχουμε ποικίλες περιπτώσεις δανείων, όπως δάνεια σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις ή δάνεια σε ιδιώτες. Διαφορετικές περιπτώσεις μπορεί να χρειάζονται διαφορετικές προσεγγίσεις και θα πάρει χρόνο για να διορθωθεί αυτή η κατάσταση. Οπότε, όταν έχεις να κάνεις ένα μεγάλο ταξίδι, είναι καλό να ξεκινήσεις νωρίς.

9. Θα παίξει η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ κάποιον ρόλο στο νομικό και κανονιστικό πλαίσιο όσον αφορά τη διαχείριση των δανείων;

Το νομικό και δικαστικό πλαίσιο πρέπει όντως να προσαρμοστεί ούτως ώστε οι τράπεζες να διευκολυνθούν στο έργο τους, που είναι να παρέχουν χρηματοδότηση στην οικονομία και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη. Δεν είμαστε όμως νομοθέτες και υπάρχουν πτυχές όσον αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που ξεπερνούν τα όρια της τραπεζικής εποπτείας.

10. Η αξιολόγηση των μελών των διοικητικών συμβουλίων των ελληνικών τραπεζών εκκρεμεί. Ποια κριτήρια θα εφαρμοστούν;

Η αξιολόγηση της καταλληλότητας των μελών των διοικητικών συμβουλίων και της ισορροπημένης σύνθεσης αυτών των συμβουλίων διενεργείται από τους εποπτικούς φορείς, με βάση την οδηγία για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις (CRD IV) και τους κανόνες σχετικά με την καταλληλότητα των μελών των διοικητικών συμβουλίων που έχουν μεταφερθεί στην ελληνική νομοθεσία. Μέρος της ελληνικής εθνικής νομοθεσίας είναι ο νέος νόμος για το ΤΧΣ που προβλέπει κριτήρια για την αξιολόγηση των μελών των διοικητικών συμβουλίων.

11. Πώς θα μπορέσουν οι τράπεζες να αποκτήσουν πρόσβαση σε περισσότερη ρευστότητα προκειμένου να εξαρτώνται λιγότερο από το ELA; Πότε θα τεθεί εκ νέου σε ισχύ το waiver;

Δεν είμαι σε θέση να σχολιάσω το waiver, καθώς αυτό δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της τραπεζικής εποπτείας. Όσον αφορά το ELA, οι τράπεζες έχουν ήδη καταφέρει να μειώσουν ελαφρώς την εξάρτησή τους. Ωστόσο, εξακολουθεί να αποτελεί για αυτές μια σημαντική και ακριβή πηγή χρηματοδότησης που μπορεί να μειωθεί με την προσέλκυση καταθέσεων και την ενίσχυση της πρόσβασης των τραπεζών σε χρηματοδότηση μέσω των αγορών. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη. Η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί είναι επομένως απαραίτητη. Από την πλευρά μας έχουμε αναλάβει τη δέσμευση να ασκούμε ορθή εποπτεία στις ελληνικές τράπεζες προκειμένου να συμβάλλουμε στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς αυτές. Αυτό μπορώ να υποσχεθώ.