συνέντευξη στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος»

Συνέντευξη της Danièle Nouy, Προέδρου του Εποπτικού Συμβουλίου του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ), στη Θεανώ Θειοπούλου.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στις 24 Αυγούστου 2014

1. Πώς προχωρά η προετοιμασία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ); Θα είναι όλα έτοιμα έως τις 4 Νοεμβρίου;

Με δεδομένη την απόλυτη προσήλωσή μας στις προθεσμίες, ο ΕΕΜ προχωρά ομαλά και σύμφωνα με το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα. Θα είμαστε έτοιμοι έως τις 4 Νοεμβρίου, ημερομηνία κατά την οποία η ΕΚΤ θα αναλάβει τα εποπτικά της καθήκοντα. Η συνολική αξιολόγηση επίσης βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Έως το τέλος του μήνα θα έχουμε ολοκληρώσει τον έλεγχο της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού, τα αποτελέσματα του οποίου θα ενσωματωθούν στην άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων στο πλαίσιο μιας υβριδικής προσέγγισης. Παράλληλα, σε προχωρημένο στάδιο βρίσκεται και η διαδικασία επιλογής στελεχών. Μέχρι στιγμής έχουμε προσλάβει περί τα 600 άτομα για τον ΕΕΜ. Επιτρέψτε μου να επισημάνω πόσο δύσκολη είναι αυτή η διαδικασία, καθώς καλούμαστε να επιλέξουμε μεταξύ ταλαντούχων ανθρώπων με υψηλή εξειδίκευση.

2. Ποιες συνθήκες θα σηματοδοτούν κατάσταση συναγερμού στο πλαίσιο του ΕΕΜ; Σε περίπτωση που διαπιστωθούν αδυναμίες, τι χρονικά περιθώρια θα έχουν οι τράπεζες να τις αντιμετωπίσουν;

Μόλις δημοσιευθούν τα αποτελέσματα της συνολικής αξιολόγησης, οι τράπεζες που αντιμετωπίζουν κεφαλαιακή ανεπάρκεια θα πρέπει εντός δύο εβδομάδων να υποβάλουν σχέδια κάλυψης των κεφαλαιακών αναγκών τους. Στη συνέχεια, οι τράπεζες θα έχουν περιθώριο έξι μηνών για να καλύψουν τυχόν κεφαλαιακές ανάγκες που θα διαπιστωθούν στο πλαίσιο του ελέγχου της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού ή στο πλαίσιο του βασικού σεναρίου της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (στρες τεστ) και εννέα μηνών για να καλύψουν τυχόν κεφαλαιακές ανάγκες που θα διαπιστωθούν στο πλαίσιο του σεναρίου δυσμενών εξελίξεων. Θεωρώ ότι αυτό το χρονοδιάγραμμα είναι επαρκές.

3. Πόσο λεπτομερής θα είναι ο έλεγχος που θα ασκείται; Θα υπάρχουν κοινοί κανόνες για όλες τις τράπεζες της ευρωζώνης, π.χ. για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τη ρευστότητα, το μετοχικό κεφάλαιο;

Ο έλεγχος θα είναι εξαιρετικά λεπτομερής και θα ισχύουν οι ίδιοι κανόνες για όλους. Είναι η πρώτη φορά που θα υπάρξει πραγματικά πανευρωπαϊκή εποπτεία. Ο τρόπος με τον οποίο έχει σχεδιαστεί ο ΕΕΜ διασφαλίζει την αποτελεσματική εφαρμογή του ενιαίου εγχειριδίου κανόνων που κατήρτισε η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών και, ως εκ τούτου, διασφαλίζει και την εναρμόνιση και την ομοιομορφία των εποπτικών προτύπων στην Ευρώπη. Με την εξάλειψη του κανονιστικού αρμπιτράζ και της εθνικής μεροληψίας, ο ΕΕΜ θα ενισχύσει σημαντικά την εμπιστοσύνη στην τραπεζική εποπτεία.

4. Τι ανάγκες περιμένετε να προκύψουν από τα στρες τεστ για τις κυπριακές συστημικές τράπεζες; Θα καλυφθούν οι ανάγκες με αυξήσεις κεφαλαίου; (Η Τράπεζα Κύπρου έχει ήδη δρομολογήσει αύξηση κεφαλαίου, η Ελληνική Τράπεζα την προγραμματίζει.) Τι ανάγκες εκτιμάτε ότι θα προκύψουν για τις ελληνικές και τις άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες;

Ακόμη κι αν ήθελα να σχολιάσω την πιθανή έκβαση της συνολικής αξιολόγησης, δεν θα μπορούσα να το κάνω γιατί τα αποτελέσματα δεν θα είναι διαθέσιμα πριν από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου. Από αυτή την άποψη, θα ήθελα να πω στους πολίτες να μην δίνουν σημασία σε φήμες. Όσον αφορά την Κύπρο, με δεδομένο ότι έχουν ληφθεί πολλά μέτρα για τη σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα και της οικονομίας, πιστεύω ότι ο καλύτερος τρόπος για να καλύψουν οι κυπριακές τράπεζες τυχόν κεφαλαιακές ανάγκες είναι μέσω της αγοράς.

5. Εκτιμάτε ότι κάποιες τράπεζες δεν έχουν κανένα μέλλον και ενδεχομένως να χρειαστεί να κλείσουν σε περίπτωση που αποτύχουν στα τεστ; Πώς διαμορφώνεται η τραπεζική στο νέο τοπίο;

Αν μια τράπεζα διαθέτει βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο, μπορεί να προχωρήσει σε αύξηση κεφαλαίου προκειμένου να καλύψει τυχόν πιθανή κεφαλαιακή ανεπάρκεια. Αν όχι, υπάρχουν επαρκείς κανόνες σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισής της, λαμβανομένων υπόψη και των νέων κανονιστικών ρυθμίσεων όπως το πλαίσιο κεφαλαιακής επάρκειας «Βασιλεία ΙΙΙ», η οδηγία και ο κανονισμός σχετικά με τις κεφαλαιακές απαιτήσεις, βάσει των οποίων οι τράπεζες πρέπει να διατηρούν περισσότερα κεφάλαια καλύτερης ποιότητας, καθώς και η οδηγία για την ανάκαμψη και την εξυγίανση τραπεζών σύμφωνα με την οποία το τίμημα για τη χρήση κρατικής βοήθειας θα είναι αρκετά υψηλό. Στους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων οι οποίοι εφαρμόζονται από πέρυσι το καλοκαίρι αναφέρεται ρητώς ότι η χρήση δημόσιου χρήματος προϋποθέτει τον καταμερισμό των βαρών, με απομείωση τίτλων μειωμένης εξασφάλισης και υβριδικών κεφαλαιακών μέσων. Αυτό θα αλλάξει το τοπίο. Ένα ακόμη ισχυρό νέο μέτρο που θα εφαρμοστεί από το 2016 και εξής είναι η απομείωση τίτλων υψηλής εξασφάλισης. Οι τράπεζες και οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να αντλήσουν συμπεράσματα από αυτό το νέο περιβάλλον. Η κερδοφορία, η διατηρησιμότητα της κερδοφορίας, καθώς και η βιωσιμότητα των επιχειρηματικών μοντέλων θα έχουν μεγάλη σημασία. Είναι πολύ θετικό που θα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτά τα ζητήματα για τις τράπεζες αφότου θα έχει ολοκληρωθεί μια άσκηση διαφάνειας, θα έχουν θεσπιστεί προβλέψεις και θα έχει καταστεί σαφές ότι δεν υπάρχουν μη εντοπισμένα δάνεια που τελούν υπό ρύθμιση. Με αυτούς τους κανόνες εξασφαλίζεται ότι πρώτοι οι επενδυτές πρέπει να πληρώνουν για τα σφάλματα που έχουν διαπράξει οι τράπεζες και ότι η επιβάρυνση των φορολογουμένων θα αποτελεί έσχατη λύση. Θα ήθελα επίσης να προσθέσω ότι από τον Ιούλιο του 2013 οι τράπεζες έχουν αρχίσει να ενισχύουν τους ισολογισμούς τους με διάφορα μέτρα. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε ως τώρα, τα μέτρα αυτά υπερβαίνουν τα 100 δισεκ. ευρώ.

6. Τι έχει δείξει ο έλεγχος της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού για τα προβληματικά δάνεια και την αποτίμηση των εξασφαλίσεων;

Όπως είπα, δεν μπορώ να σχολιάσω μια διαδικασία η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη. Ας περιμένουμε μέχρι το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου για να μάθουμε.

7. Πιστεύετε ότι τα στρες τεστ θα αποκαλύψουν κατά πόσον ο κλάδος βρίσκεται σε δυσχερή θέση και κατά πόσον οι πολιτικές λιτότητας έχουν επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών;

Η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας συνήθως επηρεάζει τον αριθμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στο σημείο αυτό όμως πρέπει να γίνει μια διάκριση: οι μεταρρυθμίσεις και η δημοσιονομική εξυγίανση αποτελούν αναγκαία συνθήκη προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα μιας οικονομίας η οποία ακολουθούσε μη διατηρήσιμη πορεία. Θα πρέπει να συμβάλουν στη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης και του αναπτυξιακού δυναμικού, ενισχύοντας έτσι την εμπιστοσύνη των επενδυτών, η οποία είναι αναγκαία για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Κι αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν οι επενδυτές θεωρήσουν ότι οι μεταρρυθμίσεις θα συνεχιστούν και στο μέλλον.

8. Με ποιον τρόπο θα μεταβιβαστεί η αρμοδιότητα της άσκησης εποπτείας από τις εθνικές εποπτικές αρχές στον ΕΕΜ;

Ο ΕΕΜ αποτελείται από την ΕΚΤ και τις εθνικές αρμόδιες αρχές (ΕΑΑ) των συμμετεχόντων κρατών μελών. Ως εκ τούτου, συνδυάζει τα πλεονεκτήματα, την εμπειρία και την εξειδίκευση όλων των παραπάνω. Η ΕΚΤ είναι υπεύθυνη για την αποτελεσματική και συνεπή λειτουργία του ΕΕΜ και επιβλέπει τη λειτουργία του συστήματος με βάση την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ της ίδιας και των ΕΑΑ, όπως προβλέπεται στον κανονισμό ΕΕΜ. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα της εποπτείας, τα πιστωτικά ιδρύματα ταξινομούνται σε «σημαντικά» και «λιγότερο σημαντικά». Η ΕΚΤ εποπτεύει απευθείας τις σημαντικές τράπεζες, ενώ οι ΕΑΑ είναι υπεύθυνες για την εποπτεία των λιγότερο σημαντικών τραπεζών. Η καθημερινή εποπτεία των σημαντικών ιδρυμάτων θα ασκείται από μεικτές εποπτικές ομάδες οι οποίες αποτελούνται από μέλη του προσωπικού τόσο της ΕΚΤ όσο και των ΕΑΑ των χωρών στις οποίες εδρεύουν τα πιστωτικά ιδρύματα, οι θυγατρικές τους τράπεζες ή τα σημαντικά διασυνοριακά υποκαταστήματά τους. Για κάθε σημαντικό ίδρυμα συγκροτείται μία μεικτή εποπτική ομάδα. Επικεφαλής των ομάδων θα είναι συντονιστές στην ΕΚΤ, οι οποίοι θα δουλεύουν με 9-10 άτομα στην περίπτωση των μεγαλύτερων τραπεζών. Οι ομάδες θα βασίζονται στους εθνικούς επόπτες των σημαντικών ιδρυμάτων. Σε κάθε χώρα στην οποία δραστηριοποιούνται αυτές οι σημαντικές τράπεζες θα υπάρχει τοπικός υποσυντονιστής. Η διαδικασία θα βασίζεται σε μια προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω, όπως συμβαίνει και σήμερα. Οι πληροφορίες θα διαβιβάζονται από τους τοπικούς συντονιστές στον επικεφαλής της μεικτής εποπτικής ομάδας. Θα ήθελα να τονίσω ότι η απόσταση στη λήψη αποφάσεων είναι πολύ χρήσιμη. Συνδυάζουμε λοιπόν τα πλεονεκτήματα που παρέχουν αφενός η εγγύτητα των εποπτών στις τράπεζες και αφετέρου η διατήρηση κάποιας απόστασης για τη λήψη αποφάσεων.

9. Τα στρες τεστ που πραγματοποιήθηκαν στις τράπεζες το 2010 και το 2011 δέχτηκαν επικρίσεις καθώς δεν μπόρεσαν να αποκαλύψουν αδυναμίες σε τράπεζες οι οποίες αργότερα κατέρρευσαν. Θα είναι η διαδικασία τώρα πιο αξιόπιστη;

Η συνολική αξιολόγηση αποσκοπεί στην ουσιαστική ενίσχυση της διαφάνειας σχετικά με την ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών με ομοιόμορφο τρόπο για όλες τις χώρες και έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι αυστηρή και λεπτομερής. Το βασικό σενάριο και το σενάριο δυσμενών εξελίξεων είναι σε εξαιρετικό βαθμό ρεαλιστικά και, σε συνδυασμό με τις λοιπές προβλεπόμενες διαδικασίες, εξασφαλίζουν την αξιοπιστία της άσκησης.

10. Η μεταβίβαση της εποπτικής αρμοδιότητας στον ΕΕΜ θα δυσχεράνει τη χορήγηση νέων πιστώσεων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά;

Αντιθέτως! Με την επίτευξη ίσων όρων ανταγωνισμού και τη διασφάλιση ότι ο έλεγχος των τραπεζών δεν επηρεάζεται από τοπικές σκοπιμότητες, η τραπεζική ένωση θα πρέπει να οδηγήσει σε ένα πιο ανθεκτικό και αποτελεσματικό τραπεζικό σύστημα. Αυτό με τη σειρά του θα μειώσει τον κατακερματισμό του τραπεζικού τομέα, γεγονός που θα ωφελήσει την οικονομία και θα βελτιώσει τη μετάδοση των χαμηλών επιτοκίων της ΕΚΤ στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Θα ήθελα επίσης να προσθέσω ότι από τον επόμενο μήνα αναμένουμε ότι οι επιδράσεις των στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης θα αρχίσουν να εκδηλώνονται στην οικονομία προς όφελος της πιστωτικής επέκτασης.

11. Τι θα σημαίνει λοιπόν η τραπεζική ένωση για τους απλούς πολίτες εδώ στην Κύπρο;

Θα σημαίνει πολλά. Πρώτον, θα συμβάλει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου. Δεύτερον, μετά την ολοκλήρωση της συνολικής αξιολόγησης θα είναι δυνατόν να εξεταστεί η σταδιακή χαλάρωση των εξωτερικών περιοριστικών μέτρων. Τρίτον, οι τράπεζες θα μπορούν να έχουν καλύτερη πρόσβαση στις αγορές κι αυτό θα στηρίξει την οικονομική δραστηριότητα καθώς θα επιτρέψει την επαναφορά της ροής πιστώσεων.