Συνέντευξη στο ΒΗΜΑ της Κυριακής

Συνέντευξη της κυρίας Danièle Nouy, Προέδρου του Εποπτικού Συμβουλίου του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, που δημοσιεύθηκε στο ΒΗΜΑ της Κυριακής στις 6 Απριλίου. Η συνέντευξη δόθηκε στον δημοσιογράφο Γιώργο Παπαιωάννου.

Σε τι κατάσταση βρίσκονται οι ευρωπαϊκές τράπεζες; Ποιος ο λόγος η ΕΚΤ να προχωρήσει σε stress test;

Οι ευρωπαϊκές τράπεζες βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση απ’ ό,τι εκτιμά η αγορά. Η αγορά έχει υποτιμήσει τη δουλειά που έχει γίνει για την ενίσχυση των ισολογισμών των ευρωπαϊκών τραπεζών. Για παράδειγμα, από το ξέσπασμα της κρίσης μέχρι σήμερα έχουν ενισχυθεί κεφαλαιακά με 450 δισ. ευρώ, κεφάλαια που έχουν βάλει τόσο ο ιδιωτικός τομέας όσο και ο κρατικός. Επίσης, όσον αφορά τον δείκτη ιδίων κεφαλαίων Core Tier I, ο μέσος δείκτης για τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες διαμορφώνεται στο 11,2%, τέσσερις εκατοστιαίες μονάδες πάνω από αυτόν που ήταν πριν την κρίση, τη στιγμή μάλιστα που έκτοτε ο ορισμός του δείκτη γίνεται κάθε χρόνο και πιο αυστηρός. Θεωρώ ότι προς το παρόν οι αγορές δεν έχουν λάβει σοβαρά υπόψη τους τις βελτιώσεις αυτές, όπως αποτυπώνεται στις χρηματιστηριακές αξίες των τραπεζών, οι οποίες είναι χαμηλότερες από το book value. Για τον λόγο αυτό λοιπόν προχωράμε με τα stress test που θα διεξαχθούν μέχρι το Νοέμβριο, στη συνολική αξιολόγηση των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών, ώστε να υπάρξει διαφάνεια και οι αγορές να είναι σε θέση να εκτιμήσουν σωστά τη βελτίωση των ισολογισμών των τραπεζών. Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση των ισολογισμών για τη θωράκιση του συστήματος.

Τι προσδοκάτε από τα stress tests;

Πρώτα από όλα οι όποιες κεφαλαιακές ανάγκες προκύψουν να καλυφθούν από ιδιωτικά κεφάλαια. Υπάρχει ικανή ρευστότητα στην αγορά για την κεφαλαιακή ενίσχυση του τραπεζικού τομέα και η διαφάνεια στους ισολογισμούς των τραπεζών που θα προκύψει από τα stress test της ΕΚΤ θα βοηθήσει τις τράπεζες να αντλήσουν τα κεφάλαια που θα χρειαστούν από την αγορά. Βεβαίως αναγνωρίζω ότι θα ήταν δύσκολο να ανταποκριθεί η αγορά αν όλες μαζί οι τράπεζες επρόκειτο να απευθυνθούν ταυτόχρονα στους ίδιους επενδυτές. Στην περίπτωση αυτή θα χρειαζόταν να προσφύγουν σε δημόσιους μηχανισμούς backstop σε εθνικό και, ως τελευταία επιλογή, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε έναν ιδανικό κόσμο, αυτή θα ήταν η τελευταία φορά που κρατικά χρήματα χρησιμοποιούνται για τη διάσωση τραπεζών στη ζώνη του ευρώ.

Επαρκούν τα 55 δισ. ευρώ με τα οποία θα «προικοδοτηθεί» το ταμείο;

Κοιτάξτε, υπό φυσιολογικές συνθήκες επαρκούν. Όμως για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες στο ξέσπασμα μιας κρίσης όπως αυτής που βιώσαμε, εκφράζονται ανησυχίες ότι είναι πιθανόν να χρειαστούν περισσότερα. Στον πρόσφατο συμβιβασμό που κατέληξαν οι χώρες της ευρωζώνης σχετικά με το ενιαίο σύστημα εξυγίανσης (resolution) στην τραπεζική ένωση προβλέπεται να δοθούν στο Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης (Single Resolution Fund) δανειοληπτικές ικανότητες.

Το ΔΝΤ, σε πρόσφατη έκθεσή του για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα ανέφερε ότι σε περίπτωση νέας κρίσης, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα χρειαστεί να βάλουν εκατοντάδες δισ. ευρώ για τη διάσωση του τραπεζικού κλάδου. Πώς σχολιάζετε την εκτίμηση αυτή;

Έχω δει διάφορες αναλύσεις, ιδίως από αμερικανούς αναλυτές, που κάνουν λόγο ακόμα και για τρισεκατομμύρια ευρώ, αλλά δεν ξέρω πώς προκύπτουν τα νούμερα αυτά. Η ΕΚΤ έχει πρόσβαση στα στοιχεία των ευρωπαϊκών τραπεζών και είναι σε θέση να γνωρίζει καλύτερα.

Το λέω αυτό γιατί και στην Ελλάδα αμφισβητήθηκε από το ΔΝΤ το αποτέλεσμα των stress test της Τράπεζας της Ελλάδος, το οποίο έκανε λόγο για υπερδιπλάσιες ανάγκες.

Το ξέρω αλλά είμαι βέβαιη ότι οι συνάδελφοί μου στην ΤτΕ έχουν καταβάλει την καλύτερη δυνατή προσπάθεια προκειμένου να αξιολογήσουν σωστά την κατάσταση. Πέραν αυτού, οι τέσσερις συστημικές ελληνικές τράπεζες θα περάσουν από τη συνολική αξιολόγηση της ΕΚΤ όπως και οι υπόλοιπες μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Αυτό θα μας δώσει ένα ακόμη σημείο αναφοράς.

Ο βασικός σκοπός της τραπεζικής ένωσης είναι να εκμηδενιστεί ο κίνδυνος μια τραπεζική κρίση να μετατραπεί εκ νέου σε δημοσιονομική. Έχει αποκοπεί αυτή η σχέση μεταξύ τραπεζών και κρατών;

Αυτό δεν μπορεί να γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη. Γίνεται σταδιακά. Εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση και έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Είναι πρωτοφανής για τα ευρωπαϊκά δεδομένα η πρόοδος που έχει γίνει για την τραπεζική ένωση μέσα σε δύο χρόνια, αλλά θέλουμε ακόμη περισσότερα και θα γίνουν περισσότερα. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι η κατάσταση σήμερα είναι πάρα πολύ πιο ασφαλής απ΄ό,τι ήταν στις αρχές της κρίσης

Έχετε δηλώσει ότι δεν θα διστάσετε αν χρειαστεί να κλείσετε μια τράπεζα. Δεν ανησυχείτε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να δημιουργήσει ντόμινο;

Νομίζω ότι θα πρέπει να σταματήσουμε να σώζουμε τράπεζες που δεν είναι βιώσιμες. Δεν υπάρχει έλλειψη τραπεζών ή τραπεζικών υπηρεσιών στην Ευρώπη και πιστεύω ότι αυτό θα είναι καλό για την ενίσχυση του υγιούς ανταγωνισμού στον κλάδο. Βεβαίως, η εξυγίανση θα πρέπει να γίνεται με τάξη ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα στο σύστημα και αυτός ήταν ο λόγος που έγιναν οι διασώσεις τραπεζών στο παρελθόν. Τώρα όμως έχουμε ένα σχέδιο (resolution plan), τους κατάλληλους μηχανισμούς, τις αρχές που το εφαρμόσουν και τα απαιτούμενα κεφάλαια ώστε να προχωρήσουμε συντεταγμένα στο κλείσιμο μιας τράπεζας. Όλα τα εργαλεία θα είναι εκεί για να το κάνουμε πιο εύκολα.

Η διαδικασία για το κλείσιμο μιας τράπεζας (resolution) χαρακτηρίζεται ως πολύπλοκη, καθώς εμπλέκεται τόσο η ΕΚΤ όσο και κρατικές αρχές. Πρακτικά μπορεί να είναι αποτελεσματική;

Η διαδικασία σήμερα είναι λιγότερο σύνθετη απ΄ό,τι ήταν πριν από λίγες εβδομάδες. Ο τελευταίος συμβιβασμός μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Το resolution, στα χαρτιά, γιατί ακόμα δεν έχει δοκιμαστεί μπορεί να γίνει σε ένα Σαββατοκύριακο.

Θα λειτουργήσει όμως σε περίπτωση κρίσης;

Ναι υπό την προϋπόθεση ότι προηγουμένως θα έχουμε κάνει όλα αυτά που χρειάζεται να κάνουμε: σχέδια ανάκαμψης και εξυγίανσης, παραδείγματος χάριν. Ήδη αυτά έχουν γίνει όσον αφορά τις μεγαλύτερες τράπεζες. Σε αρκετές χώρες όπου υπάρχουν αρχές για το κλείσιμο τραπεζών (resolution authorities) αυτά τα σχέδια είναι έτοιμα. Σε γενικές γραμμές λίγα πράγματα μένουν ακόμα να γίνουν.

Πόσο ασφαλείς μπορούν να αισθάνονται οι καταθέτες για τα χρήματά τους;

Ένα τραπεζικό σύστημα με διαφανείς ισολογισμούς, όπως θα είναι το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα μετά τη συνολική αξιολόγηση, με μια κοινή εποπτική αρχή, θα αυξήσει την ασφάλεια των καταθετών. Επίσης, οι αλλαγές που γίνονται προς την κατεύθυνση ενός ενιαίου ταμείου εγγυήσεων (single guarantee scheme) αλλά και οι εγγυήσεις που προσφέρουν τα εθνικά ταμεία, εξασφαλίζουν τις καταθέσεις μέχρι 100.000 ευρώ που είναι το μίνιμουμ. Επιπλέον, όλες οι αλλαγές που γίνονται με στόχο το 2016 να αυξηθεί η περίμετρος των ομολογιούχων που θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμμετάσχουν στο bail in, προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία στους καταθέτες.

Είναι πιο ασφαλείς οι καταθέσεις που βρίσκονται στις λεγόμενες συστημικές τράπεζες που βρίσκονται υπό την εποπτεία της ΕΚΤ απ΄ό,τι στις υπόλοιπες;

Όχι, είναι το ίδιο. Πρόκειται για ένα ενιαίο σύστημα καθώς θα εφαρμόζονται οι ίδιοι κανόνες και το ίδιο εποπτικό εγχειρίδιο για τις τράπεζες είτε βρίσκονται απευθείας είτε εμμέσως υπό την εποπτεία της ΕΚΤ. Άλλωστε ανά πάσα στιγμή η ΕΚΤ μπορεί να πάρει υπό την άμεση εποπτεία της οποιαδήποτε μικρότερη τράπεζα κρίνει αναγκαίο.

Θα υπάρξει άλλη Κύπρος;

Υπήρξε μεγάλη συζήτηση για την προστασία των καταθέσεων μετά την κρίση στην Κύπρο και αποφασίστηκε σαφώς ότι οι καταθέτες θα πρέπει να προστατευθούν μέχρι τις 100.000 ευρώ.

Ωστόσο, πράγματι υπάρχουν ακόμα περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων που είναι αντίθετοι με τις ευρωπαϊκές συνθήκες και τις αρχές της ΕΕ.

Έχει γίνει πολύ καλή δουλειά και έχουν υπάρξει εντυπωσιακές εξελίξεις αλλά χρειάζεται χρόνος. Μερικές φορές είναι καλύτερα να κάνεις τα πράγματα σωστά παρά να τα κάνεις γρήγορα.

Συμφωνείτε με τη δήλωση του κ. Προβόπουλου ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι από τις καλύτερα κεφαλαιοποιημένες στην Ευρώπη;

Έχει σημειωθεί απίστευτη πρόοδος στην αναδιάρθρωση και ανασυγκρότηση των ελληνικών τραπεζών. Οι συνάδελφοί μου στην ΤτΕ έχουν κάνει πολύ καλή δουλειά σε μια δύσκολη περίοδο και είμαι σίγουρη ότι η κατάσταση των ελληνικών τραπεζών έχει βελτιωθεί σημαντικά. Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες συμμετέχουν στη συνολική αξιολόγηση όπως και οι υπόλοιπες μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Είναι σημαντικό ότι οι ελληνικές τράπεζες αντλούν αυτή τη στιγμή μετοχικό κεφάλαιο από τις αγορές. Είμαι σίγουρη ότι με όλες τις προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα τα πράγματα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Επιτρέψτε μου να προσθέσω επίσης ότι από τις 4 Νοεμβρίου και μετά οι εμπειρογνώμονες της ΤτΕ στον τομέα της εποπτείας θα συνεργάζονται με την ΕΚΤ στο πλαίσιο των Μικτών Εποπτικών Ομάδων για την εποπτεία των ελληνικών τραπεζών και προσμένουμε μια γόνιμη συνεργασία.

Τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στην Ελλάδα; Τι σημαίνει η τραπεζική ένωση για τον απλό πολίτη;

Σημαίνει πολλά. Η τραπεζική ένωση θα οδηγήσει σε ένα πιο ανθεκτικό και αποδοτικό τραπεζικό σύστημα και, επομένως, θα ωφελήσει την οικονομία και κατ’ επέκταση όλους τους ευρωπαίους πολίτες. Η αυξημένη εμπιστοσύνη στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα θα μειώσει το κόστος του χρήματος, πράγμα που θα τονώσει την οικονομική δραστηριότητα, ιδίως στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση. Η Ελλάδα είναι μία από τις πρώτες χώρες που θα ωφεληθούν από αυτό.